سال ۹۷ بنا به محدودیت‌های ارزی تحمیل شده به کشور و طبق تصمیم شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا، واردات خودرو تا ۳۱ اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۱ ممنوع اعلام شد.
برنامه ریزی دولت برای آزادسازی واردات
با روی کار آمدن دولت سیزدهم، فاطمی امین وزیر صمت (سال گذشته) وعده داد که تا پایان خردادماه سال ۱۴۰۱ واردات خودرو تعیین تکلیف و آئین نامه‌ای به این منظور تصویب خواهد شد.همچنین رئیس جمهوری نیز که اسفند سال گذشته یک فرمان هشت ماده‌ای در مورد صنعت خودروسازی کشور صادر کرده در بند چهارم دستور داده بود که «به منظور افزایش رقابت پذیری و رفع شائبه انحصار، متناسب سازی قیمت خودرو و جبران کمبود تولید به میزان مورد نیاز بازار، موانع قانونی و اجرایی واردات خودرو در سال ۱۴۰۱، حداکثر ظرف سه ماه آینده رفع شود و با افزایش صادرات خودرو و قطعات، نسبت صادرات به واردات در صنعت خودرو افزایش یابد.»
تصویب آئین نامه در شهریور ماه
با این حال از ابتدای سال جاری کش و قوس‌های فراوانی در مورد واردات یا عدم واردات خودرو صورت گرفت اما در نهایت آئین نامه واردات خودرو تنظیم و وعده واردات خودرو تا شهریور ماه داده شد؛ منتهی تقریباً ۳ ماه طول کشید تا آئین نامه مذکور در هیأت دولت به تصویب برسد.
در نهایت اوایل شهریور ماه آئین نامه واردات خودرو به تصویب هیأت دولت رسید و اعلام شد که یک میلیارد یورو ارز برای واردات خودرو در نظر گرفته شده است که این خودروها شامل خودروهای اقتصادی با دامنه قیمتی زیر ۱۰ هزار یورو و خودروهای بین ۱۰ تا ۲۰ هزار یورو می‌شود.
همچنین از جمله مهم‌ترین شروط واردات خودرو، انتقال فناوری اعلام شد تا از این طریق زمینه توسعه تولید خودروهای اقتصادی در داخل که طبق برنامه ریزی ها ۳۰۰ هزار دستگاه است، فراهم شود.از سویی دیگر نیز طبق تاکید فاطمی امین وزیر صمت، واردکنندگان خودرو باید موضوع خدمات پس از فروش را تضمین کنند و یا اینکه نماینده رسمی باشند.
ایرادات مجلس و رفع ایرادات
پس از تصویب آئین نامه در مهر ماه، محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی در نامه‌ای به رئیس جمهور با ذکر ۳ ایراد، مصوبه دولت درباره تعیین سازوکار واردات خودرو را مغایر قانون اعلام کرد.
در همین راستا نیز در آبان ماه، محمد مخبر معاون اول رئیس جمهور با ارسال نامه‌ای به وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت امور اقتصادی و دارایی، بانک مرکزی، دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد تجاری – صنعتی و ویژه اقتصادی، تصویب‌نامه هیئت وزیران در خصوص واردات خودرو که شامل اصلاح تصویب نامه قبلی واردات خودرو بود را ابلاغ کرد.
از جمله مهم‌ترین موارد ذکر شده در این این مصوبه اصلاح شده، تاکید بر عرضه خودروهای وارداتی در بورس کالا و البته تعیین نرخ سود بازرگانی آنها بود که به این ترتیب مقرر شد «بر حسب ارزش (کد) با تصویب هیئت وزرای عضو کارگروه متشکل از وزرای صنعت، معدن و تجارت، امور اقتصادی و دارایی و رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور با رعایت ماده ۱۹ آئین‌نامه داخلی هیئت دولت به گونه‌ای تصویب می‌شود که مابه‌التفاوت قیمت پایه با قیمت‌های پایانی در بورس کالا معادل سود عادلانه باشد. کارگروه مذکور مجاز به تعیین علی‌الحساب سود بازرگانی در زمان ترخیص و تعیین سود بازرگانی قطعی در زمان فروش است.»
تأمین ارز واردات
نکته قابل توجه در واردات خودرو که از روز نخست مطرح شدن آزادسازی در محافل مختلف مورد اشاره قرار می‌گرفت وضعیت تأمین ارز بود.
در همین راستا تاکید شد که تأمین ارز از منشأ خارج از کشور خواهد بود و در ادامه نیز در آبان ماه علی صالح آبادی رئیس کل بانک مرکزی با رد هر گونه ابهام در خصوص مشکل در تأمین ارز اعلام کرد که «به محض آغاز ثبت سفارش واردات خودرو، بانک مرکزی آمادگی تأمین ارز مورد نیاز را دارد و تأمین ارز مورد نیاز بر اساس استانداردی که وزارت صمت تعریف کرده، انجام می‌شود.»
اعلام اسامی واردکنندگان و خودروها
پس از نهایی شدن کارهای قانونی واردات، طبق اعلام وزارت صمت بیش از ۴۰۰ شرکت متقاضی واردات خودرو شدند که از میان آنها ابتدا ۷ شرکت و در ادامه ۵ شرکت دیگر به عنوان واردکنندگان
خودرو معرفی شدند.
این شرکت‌ها شامل سایپا، پارس خودرو، سایپا- سیتروئن، تجارت بین المللی و پشتیبانی کرمان خودرو، خودروسازی فردا، مکث موتور، آرین موتور پویا، بهمن خودرو، ایران خودرو، معین خودرو، ایرتویا و دیار خودرو هستند.
البته آنطور که وزارت صمت اعلام کرده این فهرست، همچنان باز است و به محض اینکه شرکت متقاضی واردات خودرو شرایط لازم در آئین‌نامه واردات خودرو را احراز کند به فهرست واردکنندگان
خودرو اضافه می‌شود.
در همین زمان نیز وزارت صمت اعلام کرد که خودروهایی مانند هیوندایی اکسنت، هیوندایی ۱۰، میتسوبیشی میراژ، چانگان سی اس ۳۵، ام جی ۳ و ام جی ۶، سیتروئن C۳ و محصولی از شرکت فولکس واگن (سئات) در زمره مدل خودروهایی است که قرار است به کشور وارد شوند که این خودروها در محدوده قیمت حدود ۱۰ هزار یورو قرار دارند.
نهایی شدن ثبت سفارش‌ها
پس از اعلام اسامی شرکت‌ها و انجام فرایند ثبت سفارش واردات، فاطمی امین اواسط آذر ماه اعلام کرد که خودروهای وارداتی در هفته پایانی آذر ماه (یعنی هفته قبل) به گمرک می رسند که پی گیری های خبرنگار مهر از گمرک ایران طی هفته گذشته حکایت از آن داشت که «به دلیل اینکه هیچ مشخصاتی اعم از اظهارنامه، مدارک واردات، اطلاعات مربوط به ثبت سفارش و…خودروهای وارداتی به گمرک اظهار نشده است، بنابراین نمی‌توان گفت که خودروهای خارجی وارد جغرافیای گمرک شده است.»
در نهایت روز گذشته اخبار و فیلم‌هایی در فضای مجازی مبنی بر رسیدن محموله‌های خودروی برند کیا شامل سراتو، ریو، پیکانتو، پگاس، سونت، و اسپورتیج به بندر لنگه منتشر شد که در همین رابطه امید قالیباف سخنگوی وزارت صمت به مهر اعلام کرد که «: کشتی در نوبت تخلیه است و مطابق اعلام نظر گمرک بندرلنگه به دلیل شرایط جوی نامساعد تخلیه خودروها با تأخیر همراه شده که تا ساعت ۲۳ امشب (شب گذشته) انجام خواهد شد.»
همچنین پی گیری ها از گمرک نیز حکایت از آن داشت که پس از تأیید اسناد ثبت سفارش از سوی گمرک، ترانزیت این محموله آغاز شده است و مطابق برنامه ریزی‌های انجام شده این خودروها تا ساعاتی دیگر به سمت تهران منتقل خواهند شد و به محض
رسیدن در گمرک شهریار، مراحل اظهار آنها انجام می‌شود تا آماده عرضه در بورس کالا شوند.
عرضه خودروها در بورس و تحویل به صورت ۳ ماهه
در ادامه فرآیند ثبت سفارش و رسیدن خودروها به گمرک، وزارت صمت اعلام کرد که طبق برنامه ریزی ها مقرر شده که «۲۰۰ هزار دستگاه خودرو طی شش ماه آینده وارد کشور شود که در ۳ ماهه باقی‌مانده امسال، ۱۰۰ هزار دستگاه خودرو و در ۳ ماهه اول سال ۱۴۰۲ نیز ۱۰۰ هزار دستگاه خودروی دیگر وارد کشور می‌شود.»
آنطور که وزارت صمت اعلام کرد در هفته‌های آینده خودروهای دیگری از مبدا کره جنوبی، ژاپن و چین به کشور وارد خواهد شد و خرید برای عموم آزاد بوده و متقاضیانی که از طریق بورس کالا خرید می‌کنند، ۳ تا ۶ ماه بعد از زمان خرید، خودروی آنها تحویل داده شود.
طبق برنامه ریزی های وزارت صمت، در سال جاری، حدود ۱۰ درصد از خودروهای وارداتی به‌صورت تحویل فوری به فروش خواهد رسید.
