جشنواره فیلم «برلین» برای دومین بار در هشت سال اخیر جایزه خرس طلای بهترین فیلم خود را به اثر مستند داد، اتفاقی که در جشنواره‌های معتبر جهانی کمتر روی می‌دهد.
هفتاد و سومین جشنواره فیلم «برلین» در حالی به کار خود پایان داد که «در اَدمان» (On the Adamant) به عنوان تنها مستند حاضر در میان ۱۹ فیلم بخش مسابقه اصلی با کنار زدن آثار داستانی بر بام برلیناله ایستاد تا سینمای مستند بار دیگر، در یک رویداد طراز اول جهانی به موفقیتی چشمگیر دست یابد، اتفاقی که شاید در یک دهه گذشته، کسی تصور آن را نداشت.
این دومین باری است که جشنواره برلین در فرمت امروز خود جایزه نخست خود را به یک اثر مستند می‌دهد. پیش از این در سال ۲۰۱۶ فیلم «آتش در دریا» ساخته «جان فرانکو رُزی» برنده خرس طلای برلین شده بود.
البته در نخستین دوره جشنواره فیلم برلین که در سال ۱۹۵۱ برگزار شد و ۵ برنده بر اساس گونه سینمایی به آثار درام، کمدی، مستند، هیجانی و ماجراجویانه و همچنین موزیکال تعلق گرفت، جایزه بخش مستند به فیلم کوتاه مستند «در دره سگ آبی» ساخته «جیمز الگار» رسید. این فیلم برنده جایزه اسکار بهترین فیلم کوتاه در سال ۱۹۵۱ نیز شد.
مستند «در اَدمان» (On the Adamant) درباره یک مرکز شناور در پاریس برای بزرگسالان مبتلا به بیماری روانی است. «نیکلاس فیلیبر» کارگردان این مستند گفت که «از تصمیم هیات داوران مبنی بر اعطای جایزه برتر برلیناله به یک فیلم مستند و نه یک اثر داستانی، عمیقا تحت تاثیر قرار گرفته است. این مستند را می‌توان در نوع خود سینما دانست و ۴۰ سال است که همیشه برای دیده شدن آن مبارزه کرده‌ام.»
این مستند که طی بیش از سه سال فیلمبرداری شده، زندگی در یک مرکز شبانه‌روزی شناور بر روی رود سن است که برای بزرگسالان مبتلا به بیمای‌های روحی و روانی، جایی که بیماران و مراقبان به گونه‌ای با هم تعامل دارند را روایت می‌کند و «نیکلاس فیلیبر» (کارگردان) آن را غیرانسانی‌سازی روانپزشکی می‌داند.
او پس از برنده شدن جایزه اصلی برلین روی فرش قرمز گفت: «بیماران در روانپزشکی همیشه مورد انگ هستند… و همیشه از منشور خشونت به آنها نگریسته می‌شود و من می خواستم کلیشه را برعکس کنم و نشان دهم که آنها چقدر انسان هستند و امیدوارم این مستند به بیداری و آگاهی جامعه کمک کند».
پیش از این جشنواره ونیز، قدیمی‌ترین جشنواره سینمایی جهان در سال ۲۰۱۳ برای نخستین بار جایزه اصلی خود را به یک اثر مستند داد و مستند «سکرو جی. ئه‌ره. آ» ساخته «جان فرانکو رُزی» برنده شیر طلای بهترین فیلم شد.
جشنواره فیلم کن نیز در سال ۱۹۵۶ جایزه نخل طلای خود را به مستند فرانسوی «جهان خاموش» به کارگردانی «ژاک-ایو کوستو» و «لویی مال» داد و این فیلم تا سال‌ها تنها مستند برنده نخل طلا در جشنواره کن بود، تا سال ۲۰۰۴ که «مایکل مور» هم برای مستند سیاسی « فارنهایت ۹/۱۱» این جایزه را کسب کرد.
