به خدمتی هوشمند گفته می شود که آن خدمت  بدون مراجعه حضوری، به صورت برخط و بدون ارسال هر گونه مدرکی قابل دریافت باشد که مورد آخر کار سختی است و نیازمند اتصال بانک‌های اطلاعاتی همه دستگاه‌های دولتی به همدیگر است تا اطلاعات خود را با هم به اشتراک بگذارند.

دستورالعمل اجرایی اتصال دستگاه‌های اجرایی به “پنجره واحد خدمات هوشمند دولت” شامل اولویت‌ها، اصول حاکم و ضوابط ساماندهی با همکاری دبیرخانه شورای اجرایی فناوری اطلاعات و سازمان اداری و استخدامی کشور تهیه و مطابق قانون برای تصویب نهایی به شورای اجرایی فناوری اطلاعات ارایه شد. بنابراین اولویت اتصال و راه‌اندازی این پنجره را با دستگاه‌های دولتی دانسته و اعلام شد وزارتخانه‌های مختلف و سازمان‌های ذیل این دستگاه‌ها باید در گام نخست، پنجره واحد خود را راه‌اندازی کنند.

در همین رابطه به تازگی جواد موحد – معاون دولت الکترونیکی سازمان فناوری اطلاعات – با ترسیم وضعیت آینده خدمات دولت هوشمند به تبیین ضرورت اتصال پنجره واحد خدمات دانشگاهی به پنجره ملی خدمات دولت هوشمند در کشور پرداخت.

وی با اشاره به این که پاندمی کرونا یکی از اصلی‌ترین محرک‌های پیشرفت خدمات دولت الکترونیکی طی دو سال گذشته بود، در تکمیل اظهارات خود بیان کرد: محرک‌های دیگری نظیر رشد تصاعدی فناوری‌های نوظهور، افزایش انتظارات مردم، تغییرات جمعیتی و لزوم ایجاد عدالت دسترسی به خدمات دولتی نقش بسزایی را در رشد و پیشرفت دولت الکترونیکی ایفا کرده‌اند. از این رو در نقشه راه کشورهای زیادی من جمله ژاپن و سنگاپور و کشورهای منطقه، پنجره ملی خدمات یکی از پروژه‌های مهم دولت‌ها به شمار می‌رود.

موحد در تشریح اجزای سازنده دولت هوشمند از فناوری‌های نوین، فناوری‌های بنیادین، پردازش‌های ابری و فناوری‌های ارتباطی مانند ۵G، اینترنت اشیا و موبایل یاد کرد و افزود: به طور کلی دستگاه‌ها در برابر تغییر از خود مقاومت نشان می‌دهند، اما وجود محرک‌های اجتماعی مانند افزایش جمعیت، وضعیت اقتصادی، نیروی کار و برخی موارد دیگر، آنها را وادار به پذیرش اصلاحات  و بازمهندسی فرآیندها می‌کنند.

وی حوزه‌های ماموریتی دولت‌های هوشمند در دنیا را در پنج بخش معرفی کرد و گفت: تحویل خدمات، خط مشی گذاری و تصمیم گیری، پردازش و عملیات، تنظیم‌گری و اجرا، نیروی کار، حوزه‌های ماموریت دولت هوشمند هستند که در حوزه تحویل خدمات، بحث دولت بدون تماس یا دولت یک مطرح است. در این میان، آینده دولت هوشمند در ایران در حوزه تحویل خدمات به سمتی پیش می‌رود که ارائه خدمت در آینده نزدیک نباید صرفا به درخواست شهروند باشد. بلکه باید با توجه به نیاز آنها ارائه شود. در حوزه خط مشی‌گذاری نیز موضوع دولت پیش‌بینی کننده با استفاده از کلان داده‌ها و تحلیل سناریو مبتنی بر هوش مصنوعی مطرح است که طی سال‌های اخیر مورد توجه وزارت ارتباطات در دولت هوشمند نیز قرار گرفته است.

طبق اعلام سازمان فناوری اطلاعات، معاون دولت الکترونیکی با اشاره به این که امارات متحده عربی و عربستان با استفاده از پنجره ملی خدمات دولت هوشمند کشورشان توانسته‌اند در رتبه‌بندی جهانی EGDI رشد قابل توجهی را تجربه کنند، تشریح کرد: ما در پنجره ملی خدمات دولت هوشمند، با فراهم کردن زیرساخت‌های مورد نیاز برای دستگاه‌ها و ارائه خدمات الکترونیکی دستگاه‌های متعدد با یک بار احراز هویت، تجربه کاربری متفاوتی را برای مردم ایجاد کرده‌ایم. در حال حاضر ۹۵ درصد دستگاه‌ها به این پنجره متصل هستند و ۱۱ میلیون کاربر رجیستر شده نیز از شهریورماه تا کنون از خدمات این پنجره استفاده می‌کنند.

موحد در پایان سخنان خود گفت: با توجه به این که نیاز است دانشگاه‌های کشور، پنجره واحد خود را داشته باشند و سپس پنجره واحد دانشگاه‌ها به پنجره ملی خدمات دولت هوشمند اتصال پیدا کند از وزارت علوم می‌خواهیم تا پیگیر تحقق این مهم به طور جدی باشد. در همین راستا، با توجه به این که ویژگی کلیدی پنجره ملی خدمات دولت هوشمند، ارائه خدمات با یک بار احراز هویت است، دانشگاه‌ها توجه داشته باشند که ضمن پرهیز از اخذ اطلاعات اضافی از دانشجو و یا استاد، موضوع انجام یک بار احراز هویت و ورود یکپارچه  را رعایت کنند و هر چه سریع‌تر به پنجره ملی خدمات دولت هوشمند متصل شوند.

چندی پیش هم عیسی زارع پور- وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات-  از اتصال حدود ۹۳ درصد دستگاه ها به این پنجره خبر داده بود که حدود ۳۰۰۰ خدمات هم از این طریق به مردم ارائه می شود و اتفاق بزرگی است.