«کالبد شهر نیاز به تحولات دارد» این جمله از اولین اظهارات علیرضا زاکانی پس از سکان‌داری شهرداری تهران بود. زاکانی از همان روزهای ابتدایی نشستن بر مسند شهرداری تهران یکی از مهمترین معضلات و مشکلات تهران را مسائل فرهنگی و اجتماعی خواند و بر همین اساس بود که قرارگاه اجتماعی را به عنوان اولین قرارگاه در شهرداری تهران ایجاد کرد.

قرارگاه اجتماعی با هدف ساماندهی مهم‌ترین موضوعات و مشکلات اجتماعی و فرهنگی پایتخت ایجاد شد و اولین اولویت خود را هم ساماندهی معتادان متجاهر تهران اعلام کرد.

وجود معتادان متجاهر در تهران از جمله مهمترین مشکلاتی است که پایتخت سال‌ها با آن دست و پنجه نرم کرده بود. حضور معتادان در دره فرحزاد، منطقه کوهسنگی، میدان شوش و بسیاری از نقاط دیگر شهر تهران تبدیل به معضلی بزرگ شده است.

در میان همین افراد، معتادان دارای زخم باز، معتادان بالای ۶۰ سال، کودکان کمتر از ۱۸ سال و زنان دیده می‌شوند که باید برای ساماندهی آنها و درمانشان چاره‌ای اندیشید.

برای حل این مشکل اساسی تهران و ساماندهی بیش از ۲۱ هزار معتاد متجاهر که در پایتخت تردد دارند؛ ۱۴ دستگاه متولی پای کار آمدند تا با اقدامات جهادی و دست به دست یکدیگر دادن بتوانند آنها را ساماندهی کند.

سازمان زندان‌ها، قوه قضائیه، دادگستری، دادستانی، کمیته امداد، ستاد مبارزه با مواد مخدر، پلیس مبارزه با مواد مخدر، بهزیستی، فرمانداری، استانداری، سپاه، بسیج، ثبت اسناد، ثبت احوال از نهادهای متولی هستند که برای ساماندهی معتادان دست به دست یکدیگر داده اند و پای کار آمده‌اند.

جمع‌آوری بیش از ۷ هزار معتاد متجاهر از پایتخت

همین همکاری و کار جهادی دستگاه‌های متولی منجر به این شد تا شش مرکز جمع‌آوری معتادان متجاهر در سطح شهر تهران برپا شود، مراکزی که بیش از ۷ هزار معتادی که از پایتخت جمع‌آوری شده‌اند را درون خود نگهداری می‌کنند و علاوه بر بازپروری برای زمان خروج این افراد از مراکز به آنها حرفه‌هایی می‌آموزند.

این مراکز به نام یاور شهر شناخته می‌شوند و یاور شهر یک برای مردان بالای ۶۵ سال با ظرفیت ۵۰۰ نفر، یاور شهر ۲ برای افراد زیر ۱۸ سال با ظرفیت ۲۰۰ نفر، یاور شهر ۳ برای معتادان دارای زخم باز با ظرفیت ۱۵۰ نفر، یاور شهر ۴ (شفق سابق) با ظرفیت هزار نفر، یاور شهر ۵ ویژه بانوان با ظرفیت ۲۰۰ نفر و یاور شهر ۶ جنب مرکز اخوان با ظرفیت هزار نفر ایجاد شده است.

علیرضا زاکانی، شهردار تهران در مراسم افتتاح شش مرکز یاور شهر با اشاره به قرارگاه اجتماعی گفت: مدیریت شهری، خدمت را از محروم‌ترین افراد شهر آغاز کرده است، مجموعه‌های مختلف در خصوص خدمت رسانی افزایش ظرفیت داده‌اند تا در شهر تهران و سپس استان تهران ظرفیت ویژه‌ای ایجاد شود.

شهردار تهران با تأکید بر اینکه در حال حاضر گام بسیار بلندی توسط دستگاه‌های متولی برداشته شده است، گفت: هفت ماه از تشکیل قرارگاه اجتماعی می‌گذرد و امیدوارم که در شش ماه دوم عمر قرارگاه، این پرونده بسته شود و با مشارکت شهروندان زمینه رشد و تعالی این افراد فراهم شود.

زاکانی گفت: تمامی دستگاه‌های متولی در این قرارگاه برای مأموریتی خاص جمع شدند ما باید به معتادان خدمت کنیم و بتوانیم شرایطی را فراهم کنیم که معتاد متجاهر بر مدار خود قرار گیرد و بر همین اساس گام اول در قرارگاه اجتماعی را برای معتادان بنا نهادیم.

زاکانی تصریح کرد: هدف ما ترک دادن معتادان و بازگردان آنها به جامعه نبود بلکه در یک فرایند گسترده قصد بازآموزی معتادان در کنار توجه به خانواده آنها را دنبال کردیم.

وی تصریح کرد: در گذشته اعتقادی برای جمع‌آوری معتادان متجاهر وجود نداشت و این ظلمی بزرگ به معتادان بود اما امروز اراده جمعی برای خدمت به معتادان، کودکان کار، متکدیان و… ایجاد شده است.

شهردار تهران گفت: این قول را می‌دهم که هدف ما خدمت به معتادان است. خود را متعهد به آنها و خانواده‌هایشان می‌دانیم و در مقابل از آنها می‌خواهم قول دهند تا درمان شوند و خودشان تلاش کنند تا به جامعه بازگردند.

ساماندهی معتادان بالای ۶۰ سال و کمتر از ۱۸ سال برای اولین بار

اما همانطور که بیان شد در گذشته جمع‌آوری معتادان متجاهر و آن دسته از معتادانی که کمتر از ۱۸ سال یا بیش از ۶۰ سال سن داشتن تبدیل به معضلی بزرگ شده بود که به گفته مسئولان شهری با تأسیس مراکز یاور شهر قرار است از بین برود و به گفته معاون فرهنگی و اجتماعی شهرداری تهران هم اکنون تمامی معتادان متجاهر کمتر از ۱۸ سال و بیش از ۶۰ سال جمع‌آوری می‌شوند و در مراکز یاور شهر سامان دهی خواهند شد.

محمد امین توکلی زاده معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران با بیان اینکه منع پذیرش معتادان بالای ۶۰ سال یکی از مهمترین آسیب‌هایی بود که وجود داشت گفت: این دسته از معتادان را نمی‌توانستیم پذیرش کنیم اما امروز با افتخار می‌گوئیم یاور شهرهای تهران این دسته از معتادان را پذیرش می‌کنند.

وی گفت: همچنین با افتخار می‌گوئیم که مکانی برای جمع‌آوری معتادان صغر سن و کمتر از ۱۸ سال ایجاد شده است و می‌توان آنها را مورد پذیرش قرار داد.

معتاد متجاهر به هیچ وجه حبس نمی‌شود

پس از جمع‌آوری معتادان برخی صحبت‌ها مبنی بر اینکه اگر آنها باز هم از این مراکز خارج شوند ممکن از دست به جرایمی بزنند یا ممکن است تعدادی از آنها مجرم باشند و به این مراکز وارد می‌شوند مطرح شد موضوعی که البته به گفته معاون دادستان تهران و سرپرست دادسرای ویژه رسیدگی به جرایم مواد مخدر صحت ندارد و معتادانی که جمع می‌شوند تنها آن دسته از معتادانی هستند که تجاهر به اعتیاد می‌کرده‌اند

علی قناعت کار معاون دادستان تهران و سرپرست دادسرای ویژه رسیدگی به جرایم مواد مخدر در گفت و گو با خبرنگار مهر، با اشاره به جمع‌آوری معتادان متجاهر گفت: سیاست قرارگاه اجتماعی برای جمع‌آوری معتادان تنها آن دسته از معتادانی است که در خیابان‌ها تجاهر به اعتیاد می‌کنند.

وی ادامه داد: اما اگر معتادان دست به دزدی زده باشند یا شاکی خصوصی داشته باشند حتماً جرمشان در دادسرا مطرح می‌شود.

سرپرست دادسرای ویژه رسیدگی به جرایم مواد مخدر گفت: در مراکز یاور شهر تنها معتادان متجاهری که تجاهر به اعتیاد می‌کنند نگهداری می‌شوند و هدف اصلاح این معتادان و مراقبت‌های بعد از خروج آنها است و برنامه‌هایی برای اشتغالشان وجود دارد.

قناعت کار تصریح کرد: معتاد متجاهر به هیچ وجه حبس نمی‌شود و سیاست دستگاه قضا اصلاح آنها است، مراکز یاور شهر زندان نیستند بلکه محلی برای اصلاح معتادان به شمار می‌روند.

افزوده شدن ۳ هزار تخت جدید در پایتخت برای جمع‌آوری معتادان

به موازات فعالیت شهرداری تهران به عنوان مدیر قرارگاه اجتماعی پایتخت گلایه‌هایی در رابطه با عملکرد ضعیف شهرداری تهران برای ساماندهی معتادان متجاهر مطرح شده بود گلایه‌هایی که به گفته رئیس پلیس پایتخت حاکی از عدم رخداد خاص در حوزه جمع‌آوری معتادان است.

سردار حسین رحیمی رئیس پلیس پایتخت از عملکرد شهرداری در حوزه جمع‌آوری معتادان متجاهر گلایه کرد و گفت: دوستان شهرداری تلاش می‌کنند و صحبت‌های فراوانی هم در این زمینه با پلیس داشته‌اند؛ تا کنون کارگروه و جلسات فراوانی تشکیل داده‌اند اما هیچ اتفاق مهم و خاصی رخ نداده است؛ مسئله در رابطه با معتادین متجاهر روشن است و وظیفه هر دستگاه مشخص است و جمع‌آوری معتادان متجاهر به عهده پلیس است و به شهرداری ارتباطی ندارد.

پس از این اظهارات علیرضا زاکانی شهردار تهران در گفت و گو با خبرنگار مهر، گفت: هم پلیس و هم شهرداری تهران برای جمع‌آوری معتادان فعال هستند و شهرداری در این حوزه اقدامات مناسبی را انجام داده است و هفته گذشته ۳ هزار تخت جدید برای جمع‌آوری معتادان اضافه کردیم.

شهرداری افزون بر وظایف قانونی خود به میدان آمده است

همچنین محمد امین توکلی زاده معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران در گفت و گو با خبرنگار مهر، در واکنش به صحبت‌های رئیس پلیس پایتخت گفت: سردار رحیمی رئیس پلیس تهران بزرگ در مصاحبه اخیر خود در مورد عملکرد شهرداری تهران مطالبی را گفت که از ایشان انتظار نمی‌رفت و بهتر بود از نمایندگان خود که در جلسات قرارگاه شرکت می‌کنند و در جریان کامل فعالیت‌ها هستند ابتدا سوال می‌کرد به هر حال مصاحبه وی با فلسفه وجودی قرارگاه که هم افزایی و کار جمعی است تطبیق ندارد چرا که وی از بانیان قرارگاه اجتماعی است و در جلسات اولیه و تأسیس قرارگاه حضور فعال داشت و می‌داند که شهرداری با توجه به وظیفه انقلابی خود و افزون بر وظایف قانونی خود به میدان آمده به هر حال همچنان توقع داریم مانند چند ماه گذشته، همه با هم و در کنار هم کمک کنیم این بار زمین مانده برداشته شود و موجبات خوشحالی مردم و رهبر انقلاب را فراهم آوریم.

وی ادامه داد: به طور کلی حدود هشت گروه معتاد متجاهر وجود دارد که تاکنون به جز شهرداری تهران، هیچ نهاد و سازمانی مسئولیت پذیرش و درمان آنها را به عهده نگرفته است و افراد منع پذیرش و معتادین متجاهر زیر چتر حمایتی شهرداری تهران درآمده اند؛ در حوزه پذیرش نیز به جز شهرداری تهران، هیچ نهاد و سازمانی مسئولیت پذیرش و درمان آنها را به عهده نگرفته است، شهرداری تهران با توجه به عدم پذیرش این دسته از گروه‌های معتادین متجاهر نسبت به پذیرش بانوان بویژه بانوان و افراد زیر ۱۸ سال و بالای ۶۵ سال و همچنین افراد داری زخم باز و عفونی اقدام کرده و تاکنون در زمینه درمان متقبل هزینه‌های سنگینی شده است.

نایب رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران نیز اعلام کرد که جمع‌آوری معتادان متجاهر کار آسانی نیست و تمامی دستگاه‌ها باید به شهرداری تهران برای انجام این کار کمک کنند و شهرداری به تنهایی نمی‌تواند از پس انجام این کار برآید.

علیرضا نادعلی نایب رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران در گفت و گو با خبرنگار مهر، با اشاره به عملکرد قرارگاه اجتماعی گفت: نسبت به حجم آسیبی که در تهران وجود دارد و خلأهای قانونی موجود کار جمع‌آوری معتادان به خوبی پیش رفته است.

وی ادامه داد: ما با آدمیزاد سر و کار داریم و نمی‌توان فکر کرد که حذف فیزیکی این افراد کار را پیش می‌برد درست است که نواقصی وجود دارد اما باید صبوری کرد.

نادعلی با تاکید بر اینکه تعداد معتادان متجاهر کاهش یافته است گفت: اما برای تکمیل این کار تمامی دستگاه‌ها از جمله پلیس، بهزیستی و وزارت بهداشت باید به صورت شبانه روزی به شهرداری تهران کمک کنند.

نایب رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران با تاکید بر اینکه وزارت نیرو خود می‌تواند عامل مهمی برای از بین بردن لکه‌های آسیب اجتماعی باشد گفت: اما متأسفانه هنوز که هنوز است خیابان شرقی شوش خاموش است وقتی در محله‌ای که آسیبی بزرگ دارد چراغ نباشد باز هم معتادان جمع می‌شوند.

اما اگر چند گام عقب‌تر از جمع‌آوری معتادان برویم به پیش از گرفتار شدن افراد به مواد مخدر توجه داشته باشیم می‌بینیم که شاید وجود شرایط مناسب برای فعالیت جوانان بتواند در کاهش ابتلای آنها به این آسیب اجتماعی مؤثر باشد برنامه که شهرداری تهران باید آن را نیز در دستور کار خود قرار دهد.

ایجاد شرایط مناسب فرهنگی در جامعه راه مقابله با آسیب‌های اجتماعی

مهدی پیرهادی رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران در گفتگو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه نمی‌توان به موضوعات فرهنگی و ایجاد زمینه‌های مناسب ورزش و اوقات فراغت افراد بی‌توجه بود و صرفاً بر جمع‌آوری معتادان متمرکز شد گفت: البته این امر نیز در جای خود دنبال خواهد شد و به‌صورت فنی و علمی پیگیری خواهد شد؛ اما تا زمانی که جلوی طعمه آسیب‌های اجتماعی و اعتیاد شدن برخی از نوجوانان و جوانان را نگیریم، این فرایند ادامه خواهد داشت.

پیرهادی تصریح کرد: باید اوقات فراغت مناسب و درخور شأن یک جوان و نوجوان ایرانی را مهیا کنیم تا نسبت به کاهش آسیب‌های اجتماعی در سطح شهر تهران قدم برداریم و در این حوزه، از شهرداری تهران انتظار داریم نسبت به مجموعه‌هایی که هنوز راه‌اندازی نشده و به هر دلیلی در دوره قبل تعطیل شده اقدام کنند.

اما شهرداری تهران به عنوان قرارگاه اجتماعی پای کار آمده است و موفق به جمع‌آوری بیش از ۷ هزار معتاد متجاهر از پایتخت شده و تعداد معتادان متجاهر را به نصف رسانده است اگر دستگاه‌های متولی دیگر نیز پای کار بیایند و همکاری مناسبی را با شهرداری تهران داشته باشند می‌توان این نوید را به شهروندان داد تا پایتخت آری از هرگونه معتاد متجاهر شود.