بازار حوزه نشر در سال 1401 با کاهش 18 میلیون نسخه‌ای مواجه شد، اما به دلیل گرانی کاغذ که علت اصلی گرانی کتاب است حجم اقتصادی این بازار به عددی حدود 85 هزار میلیارد ریال رسید که نسبت به سال 1400 رشد داشت.
صنعت نشر در سال ۱۴۰۱ فراز و فرودهایی داشت که فرازش بیشتر بود. البته کارهایی هم برای ثبیت و تقویت این صنعت انجام گرفته است؛ همانند حمایت از تولید کاغذ و یارانه‌های دولتی برای خرید کتاب از کتابفروشان. اما تا زمانی که نتوانیم این صنعت را از حمایت‌های دولتی مستقل کنیم، نمی‌توانیم آن را به صورت مستقل روی پای خودش ببینیم. در همین راستا سعی کردیم به گزارش آماری تولید و میزان حجم اقتصادی نشر در سال ۱۴۰۱ نگاهی بیندازیم.
کتاب در سال گذشته ۵۱ درصد افزایش قیمت داشت
در ماه‌های ابتدایی سال ۱۴۰۱ بازار کاغذ با افزایش قیمت صعودی همراه شد؛ طوری که هر بند کاغذ سفید تحریر به قیمت بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان رسید. البته فقط همین یک قلم جنس در حوزه نشر افزایش قیمت پیدا نکرد، بلکه زینک نیز از ۵۴ هزار تومان به مبلغ بیش از ۷۰ هزار تومان رسید. عواملی از این دست باعث شد تا قیمت کتاب به طور میانگین در بازه زمانی سال ۱۴۰۱ در قیاس با سال ۱۴۰۰ افزایش ۵۱ درصدی را تجربه کند. لازم است بدانیم که علت اصلی گرانی کتاب کاغذ است؛ چرا که کاغذ حدود ۶۰ درصد از قیمت تمام شده کتاب را به خود اختصاص می‌دهد.
شمارگان کل کتاب امسال ۱۴ درصد کاهش داشته است
شمارگان کل کتاب در ۱۲ ماه سال ۱۴۰۱ عددی بیش از ۱۰۳ میلیون نسخه کتاب را نشان می‌دهد، اما میزان شمارگان کل کتاب در بازه زمانی مشابه در سال ۱۴۰۰ عددی بیش از ۱۲۱ میلیون جلد است. کاهش ۱۸ میلیون جلدی کتاب در ۱۲ حوزه‌ای که بخش آمارهای خانه کتاب نشان می‌دهد عددی قابل توجه است.
میانگین تیراژ کاهش پیدا کند، کتاب‌ها گران‌تر می‌شوند!
میانگین تیراژ نیز در حال کاهش است و در گفت‌وگویی که با یکی از ناشران داشتیم، می‌گفت: بسیاری از کتاب‌هایی را که در سال‌های گذشته با تیراژ ۱۰۰۰ نسخه منتشر می‌کردیم، می‌خواهیم به تیراژ ۵۰۰ جلد برسانیم. همین امر موجب افزایش قیمت قابل توجهی خواهد شد؛ چرا که تیراژ در حجم ۵۰۰ نسخه و پائین‌تر در حوزه نشر صرفه اقتصادی ندارد؛ مگر اینکه کتاب قیمتی متناسب داشته باشد و یا اثری فاخر باشد.
میانگین تعداد صفحات کتاب دارد کم می‌شود؟
نکته دیگری هم که وجود دارد، کاهش محسوس تعداد صفحات کتاب است. چرا که تولید کتاب با حجم صفحات کم در تعداد تیراژ، عنوان تولید شده و فروش، صرفه اقتصادی بیشتر برای ناشر دارد. این امر نیز می‌تواند ما را در سیاستگذاری‌های رمان و آثار بلند به گمراهی ببرد و ذائقه بازار را به سمت داستان‌های کوتاه تغییر دهد.
رشد ۲ هزار میلیارد تومانی همراه با کاهش تولید
ارزش کل کتاب‌های چاپ شده در ۱۲ ماه سال ۱۴۰۱ بیش از ۸۵ هزار میلیارد ریال است که همین مقدار در سال گذشته برابر با ۶۵ هزار میلیارد ریال بوده است. این افزایش قیمت نشان‌دهنده فروش و عرضه محصولات بیشتر نیست، بلکه نشان از گرانی محصولات این حوزه است. اگر بهتر بخواهیم بگوییم، حجم تولیدات سال ۱۴۰۱ کاهش یافت، اما چون هزینه و قیمت تمام شده کتاب در سال گذشته افزایش پیدا کرده، حجم اقتصادی بیشتر از سال گذشته است.
تعداد عناوین منتشر شده هم کاهش داشته است
تعداد عناوین منتشر شده در ۱۲ گروه تقسیم شده در سامانه خانه کتاب و ادبیات در سال ۱۴۰۱ برابر با ۱۰۰ هزار عنوان بود، اما همین عدد در سال قبل از آن، ۱۱۱ هزار عنوان بوده است. به طور مثال، سال ۱۴۰۱ در بخش ادبیات بیش از ۱۸ هزار عنوان منتشر شده است که همین بخش در سال پیش از آن، بیش از ۲۰ هزار اثر منتشر شده داشته است. البته همان نسبت بین تألیف و ترجمه در امسال نیز رعایت شده است.
