اقبال خوبی که این روزها به سینما صورت گرفته، اگرچه امیدواری‌های بسیاری از فعالان این صنعت را زنده کرده است اما در یک آنالیز ساده متوجه می‌شویم که تمام بار این افتخارآفرینی، بر دوش یک فیلم بوده و مابقی آثار نتوانستنه‌اند توفیق چندانی در گیشه به دست آورند.
سینمای ایران در نخستین روزهای سال جدید، اتفاق خوبی را رقم زد و توانست تنها طی فروردین‌ماه، حدود یک‌چهارم کل سال ۱۴۰۱ فروش داشته باشد. البته که بخش بسیاری از این افتخارآفرینی، مربوط به نمایش کمدی فسیل بوده است. فیلمی که از میان ۴ اثر جدیدی که برای اکران نوروزی انتخاب شد، حسابی درخشید و تراز اقتصادی بهارانه سینمای ایران را به تنهایی بالا کشید.
اما نکته‌ای که در این میان باید بسیار موردتوجه قرار بگیرد آن است که کمتر کسی تصور می‌کرد که یک کمدی گمنام مانند فسیل بتواند در این بازه زمانی، به چنین گیشه‌ای دست پیدا کند.
برای نوروز امسال که با ماه مبارک رمضان در تلاقی بود، سینما، حلاوت همیشگی خود را برای دفاتر پخش نداشت به همین دلیل، استقبال اندکی از این اکران صورت گرفت و شورای صنفی نمایش به‌نوعی مجبور شد تا از میان معدود آثار متقاضی نمایش در این زمان، به انتخاب این ۴ فیلم دست بزند. انتخابی که از همان ابتدا، با انتقادهای جدی بسیاری از رسانه‌ها مواجه شد.
دفاتر پخش و مجموعه مدیریتی سینما آماده بودند که در عیدفطر سنگ تمام بگذارند و از آثار قدرتمندتری رونمایی به عمل آورند اما این بازه که به‌واسطه دایره شمول گسترده آن از اواخر فروردین تا اواخر تیرماه، به طلایی‌ترین اکران سال تبدیل شده است، با انتخاب‌هایی نسبتا نادرست، فرصت پروارشدن بیشتر گیشه را از سینمای ایران گرفت تا شورای صنفی نمایش برای دومین بار طی ۱ ماه، دست به انتخاب‌های نه‌چندان هوشمندانه‌ای بزند.
در همین فضا، اگر فروش چشم‌گیر فسیل نبود، سینمای ایران قطعا یک پله از اقتصاد سال گذشته عقب‌تر می‌افتاد و موجی از یاس، نگرانی و ابهام، کلیت جامعه سینمایی کشور را فرا گرفته و درصد نشاط اجتماعی که به‌زعم سینما محقق شده بود را پائین می‌آورد.
برای درک بهتر از این انتخاب‌های اشتباه، بهتر است به آمارهای فروردین‌ماه سینماها، طی ۳ سال نرمال پیش از آغاز کرونا نگاهی بیندازیم.
فروردین ۹۶
در فروردین‌ماه سال ۹۶، گشت ۲، بیشترین میزان مخاطب را داشت و ۱ میلیون و ۴۷۰ هزار نفر را به سینماها کشاند. خوب، بد، جلف با ۹۱۵ هزار مخاطب، ماجرای نیمروز با ۳۲۸ هزار، سه بیگانه با ۱۴۲ هزار، آباجان با ۱۱۱ هزار و یک روز بخصوص با ۸۵ هزار مخاطب، ترکیب اکران نخستین ماه سال ۹۶ را تشکیل دادند.
سینماهای کشور در فروردین‌ماه ۹۶، ۳ میلیون و ۱۵۲ هزار مخاطب داشتند.
همان‌گونه که مشاهده می‌شود برای ترکیب نوروزی با ایجاد دوقطبی میان دو کمدی گشت ۲ و خوب، بد، جلف، حدود ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر به سینما رفتند. فیلم‌های پوششی که با هدف حمایت از پیشرانان این اکران در نظر گرفته شده بودند، حدود نیم میلیون نفر را به سینماها کشاندند. بنابراین، این ترکیب، یک ترکیب درست است که سبب سرشکن شدن هدفمند مخاطب در میان تمامی فیلم‌های هدف شده و اجازه داد تا هر فیلم، متناسب با پتانسیل خود، با جذب مخاطب، راندمان فروردین‌ماه را بالا ببرد.
فروردین ۹۷
در فروردین ۹۷، به وقت شام با ۱ میلیون و ۹۹ هزار مخاطب، در رتبه نخست این ماه قرار گرفت. کمدی مصادره، ۱ میلیون و ۹۱ هزار مخاطب داشت و در جایگاه دوم قرار گرفت. لاتاری هم با ۱ میلیون و ۵۵ هزار مخاطب، در رتبه سوم جای گرفت. لونه زنبور، ۶۲۲ هزار، فیلشاه ۳۵۱ هزار، خرگیوش ۱۳۸ و فراری، ۳۸ هزار مخاطب داشتند.
مجموع مخاطبان فروردین‌ماه سینماها در سال ۹۷، ۴ میلیارد و ۵۷۵ میلیون نفر بود.
برای اکران این ماه، ۳ فیلم خوب، پیشقراول گیشه بودند. یک فیلم از حاتمی‌کیا، یک کمدی شاخص با بازی عطاران که بهترین فصل اکرانش، نوروز است و فیلم مهدویان که چندی قبل از نمایش، در جشنواره فجر، غوغا به پا کرد. این انتخاب هوشمندانه سبب شد تا کلیت اکران نوروزی ۹۷، از دوقطبی رایج به سه‌قطبی تبدیل شود و مخاطب، میان آثار قدرتمند حوزه مقاومت، کمدی و سینمای اجتماعی، حق انتخاب داشته باشد.
۲ فیلم پوششی هم پرت نفروختند و سرجمع، حدود ۱ میلیون نفر را به سینماها کشاندند.
فروردین ۹۸
در فروردین آخرین سال پیش از اپیدمی کرونا، رحمان ۱۴۰۰، با حدود ۳ هفته نمایش در فروردین‌ماه، ۱ میلیون و ۷۳۳ هزار نفر را به سینماها کشاند. متری شیش‌ونیم نیز ۱ میلیون و ۳۹۰ هزار مخاطب داشت. رتبه سوم به کمدی ۴ انگشت با ۵۵۰ هزار مخاطب رسید. ژن خوک با ۴۲۵ هزار، زندانی‌ها با ۲۶۱ هزار، پیشونی سفید ۳ با ۱۶۴ هزار، تختی با ۸۷ هزار و کمدی تگزاس ۲ که تنها در ۲ روز پایانی این ماه نمایش داشت، با ۷۶ هزار مخاطب، ترکیب اکران فروردین‌ماه سال ۹۸ را تشکیل دادند.
در فروردین‌ماه این سال، سینماها موفق شدند پذیرای ۴ میلیون و ۵۲۵ هزار مخاطب باشند.
این اکران نوروزی نیز بسیار حساب‌شده بود. دوقطبی خوب میان یک کمدی با بازی گلزار و یک فیلم مهم از سینمای اجتماعی سبب شد تا بیش از ۳ میلیون نفر به سینما بروند. ۲ فیلم پوششی نیز حدود ۱ میلیون مخاطب جذب کردند. در پائین جدول نیز فیلم‌ها، آبروداری کردند و توانستند حدود ۶۰۰ هزار مخاطب داشته باشند.
فروردین ۱۴۰۲
برای فروردین امسال، کمدی فسیل که تا پیش از آغاز اکران، یک اثر گمنام و ناشناخته بود، توانست ۱ میلیون و ۴۲۳ هزار مخاطب داشته باشد. دومین فیلم پرمخاطب امسال، کمدی بخارست بود که ۱۵۳ هزار مخاطب داشت. فیلم غریب نیز با ۱۴۸ هزار مخاطب، در رتبه سوم قرار گرفت. ملاقات خصوصی به‌عنوان چهارمین فیلم پرمخاطب ماه نخست امسال، ۱۳۸ هزار مخاطب داشت. عروس خیابان فرشته با ۱۱۱ هزار و جنگ جهانی سوم با ۲۹ هزار مخاطب، ترکیب پراقبال‌ترین فیلم‌های فروردین امسال را تشکیل دادند.
در فروردین‌ماه ۱۴۰۲، سینماها موفق به جذب ۲ میلیون و ۱۹۱ هزار نفر شدند.
مشخص است که با یک ترکیب گنگ مواجه هستیم. شورای صنفی نمایش، برخلاف ادوار گذشته که موفقیت چند فیلم اکران نوروزی، در همان مرحله انتخاب مشخص بود، امسال برگ برنده‌ای نداشت. بنابراین خوش‌شانسی بزرگی پیش آمد که ورق به نفع فسیل برگشت و این فیلم توانست برای انتخاب‌هایی اشتباه، آبروداری کند.
برای اکران نوروز امسال، هیچ دوقطبی تشکیل نشد و همان تک‌قطبی نیز در اثر شانس و نبود رقیب شکل گرفت. درنتیجه چنین فرآیندی است که پس از فیلمی با ۱ میلیون و ۴۲۳ هزار مخاطب، فیلمی با ۱۵۳ هزار مخاطب در رتبه دوم قرار می‌گیرد. بنابراین به این نتیجه می‌رسیم که اکران فروردین امسال، نه‌تنها شاهد هیچ دوقطبی نبود بلکه فیلم پوششی نیز نداشت و به جز فسیل، مابقی فیلم‌ها، در انتهای جدول، آمارسازی کردند.
خوش‌شانسی بزرگی پیش آمد که ورق به نفع فسیل برگشت و این فیلم توانست برای انتخاب‌هایی اشتباه، آبروداری کند. برای اکران نوروز امسال، هیچ دوقطبی تشکیل نشد و همان تک‌قطبی نیز در اثر شانس و نبود رقیب شکل گرفتبا این آمار متوجه می‌شویم که انتخاب بسته نوروزی، هوشمندانه و از موضع قدرت نبوده است. عذر بدتر از این انتخاب اشتباه، خود را در اکران فطر نشان داد که باز هم آثار درخوری که راندمان گیشه را بالا ببرد انتخاب نشدند تا ثابت شود که اراده‌ای جدی برای جبران اشتباه اکران نوروز وجود ندارد.
همان‌گونه که پیشتر نیز عنوان شد، شورای صنفی نمایش باید در جلسه هفته آینده خود، به یک خروجی با اقبال بالا برسد تا بتواند لااقل در اکران دوم فطر، انتخاب‌هایی هوشمندانه را رو کند. اکنون دیگر طیف گسترده‌ای از طرفداران سینمای کمدی، فسیل و بخارست را تماشا کرده‌اند و اکران یک تا دو کمدی قدرتمند می‌تواند به مثابه بازگشت جمعیتی ۲ تا ۴ میلیونی به اکران فصل بهار باشد.
همچنین دوستداران سینمای اجتماعی نیز قطعا با اکران ۱ فیلم مهم، به سینماها خواهند آمد هم‌چنان‌که مشاهده کردیم فیلم جنگ جهانی سوم که با آن وضعیت اسف‌بار و در روز شنبه به روی پرده رفت چگونه توانست در زمانی کوتاه، بیش از ۵۵ هزار مخاطب داشته باشد.
در اکران دوم فطر، این ۲ جریان سینمای کمدی و اجتماعی که تقویت شوند، پشتوانه خوبی برای اکران فصل بهار شکل خواهد گرفت و تراز حرفه‌ای‌گری با شاخص مطلوب‌تری، گیشه را به فصل تابستان تحویل خواهد داد. برای رسیدن به چنین وضعیتی، اولا باید فیلم‌های اکران دوم فطر، خیلی زود معرفی شوند و ثانیا، آثاری مهم و پرمخاطب برای این بازه طلایی انتخاب شوند. باشد که جبران‌مافاتی باشد بر اشتباهاتی که در اکران نوروز و عیدفطر رقم خورد.
