چطور فرزندان صبور تربیت کنیم؟

به واقع خود بزرگ‌ترها از چه سن و سالی صبر کردن را یاد گرفته اند؟ اصلا چطور یاد گرفته اند؟ آیا باید صبرکردن را آموزش داد یا به طور خود به خود افراد در گذر زمان صبر کردن را یاد می‌گیرند؟ همه این‌ها سوالاتی است که پاسخ‌هایش به درد پدر و مادرهایی که تازه، والد شدند می‌خورد.

بنا به تحقیقات، کودکان نه علاقه ای به صبر کردن دارند و نه آن را به طور خود به خودی بلد هستند، صبر کردن یک تمرین و آموزش می طلبد که البته قطعا چالش برانگیز است چون مانعی بر سر راه رسیدن افراد به خواسته هایشان است. بزرگسالانی که در دوران جوانی آدم‌های عجولی هستند، نمی‌توانند برای رسیدن به نیازهایشان تحمل و صبر داشته باشند، قطعا این عجول بودن از جایی در کودکی هایشان  نشأت گرفته است اما این نکته را باید به خانواده ها گفت که هیچ وقت برای آموزش صبر دادن دیر نیست، هر زمانی برای بچه ها شروع کنید، مناسب است حال ممکن است در بچه‌های کوچکتر زودتر جواب دهد و در بزرگ ترها، دیرتر اما درهر حال شدنی است همانطور که ضرب المثل معروف می گوید: گر صبر کنی، ز غوره حلوا سازم. این حلوا در آوردن از غوره اصطلاحی است که نشان می دهد چقدر صبر با ارزش است و چقدر ما برای زندگی آینده مان بدان نیاز داریم.

احادیث زیادی درباره اهمیت بردباری و صبر در برابر مسائل مختلف از پیامبر(ص) و ائمه(ع) نقل شده است که نشان می دهد چقدر اجر و پاداش دارد آنقدر که  در آیه شریفه «إِنَما یُوَفَى الصَابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَیْرِ حِسابٍ» پاداش بی حساب و کتاب برای صابران در نظر گرفته شده است. از آنجایی که انسان در رنج خلق شده است، زندگی دنیوی بدون سختی و درد و رنج نیست پس یکی از راه‌های دستیابی به خواسته‌ها ، صبر و شکیبایی است که از همان دوران کودکی باید آموزش داده شود.

دکتر «نسیم نوری»، روانشناس خانواده در این باره می‌گوید: «بچه های زیر هجده ماه مجبور نیستند صبر کردن را یاد بگیرند چرا که خواسته‌هایشان باید فی الفور و آنی برآورده شود، از غذا خوردن، آب، خوابیدن و تمیز کردن جایشان، گریه کردن تا هر چیز دیگری پدر و مادر باید همیشه نسبت به آنها گوش به زنگ باشند تا امنیت و آرامششان تأمین شود اما بعد از این سنین آموزش صبوری دادن به بچه‌ها نسبت به سن و سالشان ضروری است.

بچه ای که یاد نگیرد، صبوری کند در صف بازی در پارک ، اتاق‌های بازی، مهدکودک یا مدرسه هم نمی تواند انتظار کشیدن را تحمل کند، همیشه بدون نوبت می‌خواهد کارش را راه بیندازد و با بقیه درگیر می شود یا اینکه برای آماده شدن غذا در منزل یا هر جای دیگری تحمل ندارد یا انتظار دارد هر اسباب بازی که می‌خواهد را در دم پدر و مادر برایش تهیه کنند! حتی بچه ها در سنین بالای دو سال باید تجربیات کوچکی از ناکامی را هم بچشند مثل اینکه ببینند برخی وسایلی که دوست دارند را نمی‌توانند داشته باشند بلکه باید صبر کنند تا در ماه بعد یا ماه های بعد والدین آن را تهیه کنند یا مثلا در سنین مدرسه پول هایشان را جمع کنند تا بتوانند وسیله ای که دوست دارند را تهیه کنند.

پدر و مادر با اعمال و صحبت‌هایشان به کودک یاد می‌دهند که بچه صبور را دیگران بیشتر دوست دارند و قطعا دوست داشتنی تر هم هست. عموم بچه‌های پرخاشگر ، آموزش صبوری ندیده اند چون با پرخاش می‌خواهند زود  به خواسته های خود برسند.»

حال پس از گفتن این موارد چطور پدر و مادر باید وارد عمل شوند و بچه ها را با صبر و تحمل تربیت کنند، چه کارهایی می توان در این راستا انجام داد.

دکتر نوری معتقد است که نخستین گام این است که خود پدر ومادر صبور باشند تا بچه ها از آنها الگو بگیرند. پدر و مادری که خود صبر را یاد نگرفته باشند، چطور می توانند انتظار داشته باشند، فرزندشان در خیابان نوبت را رعایت کند یا اینکه در مدرسه با کسی درگیر نشود؟ پس اول صبوری خود والدین و دوم اینکه از کارهای کوچک شروع کنند، مثلا بچه پنج ساله آب می‌خواهد، مادر به او می‌گوید، قدری صبر کند تا بتواند به او آب بدهد، از همین به تدریج مکث انداختن‌ها، بچه ها یاد می‌گیرند که برای خواسته‌هایشان صبور شوند.

بنابراین از دو سالگی با خونسردی و حوصله می توان صبر را به بچه ها آموزش داد، در برابر اشتباهاتشان لبخند زد و حس اعتماد به نفس را به آنها القا کرد، وگرنه با بدخلقی و عجله کاری از پیش نمی رود. اولین کار این است که بچه ها را در برابر خواسته هایشان قدری معطل  و منتظر بگذاریم، مثلا اگر از شما می‌خواهند برایشان تلویزیون روشن کنید یا با آنها بازی کنید، کاری را بهانه کنید و قدری آنها را منتظر بگذارید تا بدانند باید صبر کنند.

اگر این معطل شدن به عمد نیست و زمان زیادی در جایی مثل مطب پزشک ، صف نان یا هر چیز دیگری طول می‌کشد، بهتر است بچه ها را با چیزی مثل یک اسباب بازی یا نقاشی سرگرم کنید. در مورد دیگر کودک از شما می پرسد، مامان غذا کی حاضر می شود؟ بهتر است بدون اینکه زمان بدهید، به او بگویید که مثلا هر زمان برنج آماده شد یا وقتی سیب زمینی ها پختند یا هر چیز دیگری تا شما هم اگر زمان بیشتری طول کشید، بدقول نشوید.

*بازی هایی که شکیبایی را آموزش می دهند

برخی بازی‌ها هم هستند که بچه ها را با صبر کردن به مرور آشنا می‌کنند. مثل بازی‌های دستی ، شطرنج ، حل پازل یا نقاشی کشیدن، کمک در پختن غذا، گلکاری و سبزی کاری در باغچه یا ماهیگیری در طبیعت که هر کدام در جای خود می تواند اثرگذار باشد. شاید برای شما پیش نیاید که فرزندتان را وقتی به ماهیگیری ببرید اما قطعا در حیاط یا تراس منزل یک گل و گلدان دارید که بچه می‌تواند با آن سرگرم شود و به کاشتن گل یا میوه یا هر چیز دیگری بپردازد.

بنا به تحقیقات بچه هایی که تحت تأثیر فضای مجازی و بازی‌های کامپیوتری هستند، کم صبرترند به عوض بچه‌هایی که بیشتر کتاب می‌خوانند و ورزش می‌کنند، صبرشان بیشتر است . پس از این راه ها هم می‌توان بچه ها را صبورتر تربیت کرد. در نهایت صبوری چون یک آش یا حلیمی است که شما از صبح زود آن را بار می‌گذارید تا به مرور برای شب آماده شود، آموزش این صبوری برای بچه ها نیز زمانبر و حوصله بردار است که یک پدر و مادر صبور به مرور بدان دست پیدا می کنند.

شما برای پرصبر شدن فرزندتان و یا بالعکس عجول و بی حوصله بودنش چه کرده اید و راهکارهایی را می شناسید که معرفی کنید. با ما در میان بگذارید.