اما و اگرهای «مصلحت» چه بود؟

به گزارش خبرنگار فرهنگی هیچ یک _ ، باشگاه فیلم سوره در سال ۱۳۹۹ تولید فیلمی به نام «پدری» را به کارگردانی حسین دارابی آغاز کرد. در واقع دارابی پس از تجربه ساخت چندین فیلم کوتاه، با این فیلم به سراغ کارگردانی در حوزه فیلم بلند آمده بود. محمدرضا شفاه نیز تهیه‌کننده این فیلم است که پیش‌تر از آن، آثاری همچون «بیست و یک روز بعد» و «دیدن این فیلم جرم» در کارنامه‌ کاری‌اش تهیه کرده بود. در همان روزهای نخست تولید «پدری»، عنوان این فیلم به «مصلحت نظام» و در ادامه سپس به «مصلحت» تغییر پیدا کرد. همان‌طور که از نام این فیلم پیداست؛ «مصلحت» فضایی کاملا سیاسی دارد و ماجرای روحانی رده بالای قوه قضاییه را در اوایل دهه شصت روایت می‌کند که پسرش مرتکب به قتل می‌شود. فرهاد قائمیان، وحید رهبانی، مهدی حسینی نیا، مجید نوروزی، نازنین فراهانی و امیر نوروزی نقش‌های اصلی این فیلم را برعهده دارند. «مصلحت» به نوعی نخستین همکاری مشترک سازمان سینمایی حوزه هنری و سازمان هنری رسانه ای اوج در عرصه سینمای ایران نیز محسوب می شود که این فیلم توسط آنها سرمایه گذاری شده است.

همان‌طور که اشاره شد؛ این فیلم در ژانر سیاسی و معمایی تهیه شده و در جایی اشاره به اقتباسی بودن آن نشده است. در حالی که عباسعلی کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان پس از تماشای این فیلم سینمایی در صفحه اینستاگرامش نوشته بود که «آن‌چه در این فیلم روایت می‌شود، شباهت قابل توجهی با بسیاری از رویدادهای مشابهی که اوایل انقلاب رخ داده، دارد». شاید بتوان گفت «مصلحت» از زندگی واقعی یکی از انقلابیون سرچشمه گرفته است.

«مصلحت» در میان اهالی نقد و سینما نیز مورد توجه قرار گرفت. این فیلم که در سی و نهمین دوره از جشنواره فیلم فجر برای نخستین بار به نمایش درآمد، در چند بخش مختلف از جمله بازیگر نقش اول زن، بازیگر نقش مکمل مرد، موسیقی متن، طراحی صحنه و لباس و… موفق به کاندیداتوری شد و درنهایت پس از رقابت با دیگر فیلم‌های بخش سیمرغ و فیلم اولی، توانست دیپلم افتخار بهترین فیلم اولی را برای حسین دارابی به ارمغان بیاورد. اما پس از جشنواره فجر بود که حواشی گریبان این پروژه سینمایی را گرفت و فرصت دوباره روی پرده سینما رفتن را از آن دریغ کرد.

در مهرماه سال ۱۴۰۰ احسان محمدحسنی، مدیرعامل وقت سازمان هنری اوج، در یک نشست خبری اعلام کرد که دو فیلم‌ سینمایی «مصلحت» و «لباس شخصی» از سمت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی توقیف شده است. پس از آن، حسین دارابی کارگردان فیلم در گفت‌وگویی ذکر کرد: «با توجه به صحبت‌هایی که آقای شفاه به‌عنوان تهیه‌کننده فیلم داشتند، قرار بود مشکل اکران این فیلم حل شود و تا مراحل خوبی هم پیش رفتیم، اما وضعیت این فیلم هنوز نامشخص است و براساس شنیده‌ها حساسیت‌هایی از سوی برخی مسئولان قضایی درباره «مصلحت» وجود دارد. در حال رایزنی و برگزاری جلساتی با قوه قضاییه هستیم که امیدوارم مساله فیلم به زودی حل شود».

در این بین، حسین دارابی و محمدرضا شفاه در پروژه دیگری به نام «هناس» با یکدیگر همکاری کردند و این فیلم در چهلمین دوره از جشنواره فیلم فجر نیز به نمایش در آمد. علیرغم آنکه «هناس» پس از فیلم سینمایی «مصلحت» ساخته شد؛ اما این فیلم در تابستان سال گذشته در سینماها به اکران عمومی درآمد اما در همان زمان همچنان وضعیت «مصلحت» معلق مانده بود. ماجرای بلاتکلیفی این فیلم ادامه داشت تا آنکه در اواخر سال ۱۴۰۱، حمیدرضا جعفریان رئیس سازمان سینمایی حوزه هنری در مصاحبه ای بیان کرد: «مشکلی برای اکران فیلم «مصلحت» وجود ندارد؛ اما بر اساس تقویم زمان‌بندی اکران فیلم‌های حوزه هنری، هنوز زمان مناسب اکران این فیلم فرا نرسیده است.»

وی همچنان در گفت‌وگویی تاکید کرد: «هرچند در مورد این فیلم مباحثی بیان می‌شد مبنی بر اینکه ممکن است برخی نهادها نکاتی روی آن داشته باشند اما مشکل کلی در رابطه با اکران فیلم «مصلحت» وجود ندارد؛ چراکه پروانه نمایش آن پیش از این صادر شده است».

بدین‌گونه محمدرضا شفاه تهیه‌کننده فیلم هم در مصاحبه‌ای با اشاره به انجام اصلاحاتی در فیلم توضیح داد: «قوه قضاییه در قالب یک نامه مکتوب به سازمان سینمایی وزارت ارشاد اعلام کرده پخش فیلم «مصلحت» از نظر آن‌ها بلامانع است. درواقع بعد از مذاکراتی که ما با مسئولان قوه قضاییه داشتیم و تعامل درباره اعمال نکاتی که این دوستان داشتند، وضعیت نمایش بلامانع فیلم به‌صورت مکتوب به سازمان سینمایی اعلام شده است. براساس همین وضعیت هم درخواست صدور پروانه نمایش فیلم را به سازمان سینمایی داده‌ایم. با توجه به اینکه نکات و ملاحظات قوه قضاییه برطرف شده است، امیدواریم بتوانیم هر چه زودتر پروانه نمایش فیلم را دریافت کنیم».

طبق سخنانی که تهیه‌کننده فیلم «مصلحت» انجام داده بود، این فیلم با توجه به محتوای سیاسی‌اش، برای گرفتن پروانه نمایش ناچار به انجام برخی اصلاحات شد. در نهایت خبری که به تازگی منتشر شد، صدور پروانه فیلم سینمایی «مصلحت» بود و طبق شنیده‌ها عوامل این فیلم ترجیح دادند نمایش عمومی خود را از مسیر اکران دانشگاهی شروع کنند تا به نوعی فتح بابی برای نمایش رسمی آن در سالن های سینمایی سراسر کشور شود.

اساسا فیلم‌هایی با موضوعات سیاسی در سینمای ما اندک شمار هستند. این مسئله، دلایل مختلفی دارد؛ شاید اصلاحاتی که ممکن است به محتوای فیلم وارد شود، فیلمسازان را دلسرد می‌کند و یا چون فیلم‌های گیشه‌ای نیستند تهیه‌کنندگان رغبتی به ساخت چنین فیلم‌هایی پیدا نمی‌کنند. حال باید منتظر ماند تا ببینیم نخستین ساخته حسین دارابی با فضایی سیاسی چقدر می‌تواند حرفی برای گفتن داشته باشد و مخاطب را راضی نگه‌دارد. آیا فیلم «مصلحت» که به تازگی خبر اکران دانشگاهی آن منتشر شده است و قرارداد اکران آن ثبت شده است، می‌تواند از مصلحتِ مدیران سینمایی عبور کند و پس از ۳ سال اکران شود یا همچنان پرونده‌اش باز خواهند ماند؟