کشاورزی پایا؛ شیوه دوستدار محیط زیست برای دوران خشکسالی

به گزارش گروه علم و آموزش هیچ یک از خبرگزاری فرانسه، بسیاری از کشاورزان تونسی امیدوارند کشت پایا به این کشور در مقابله با آثار تغییر اوضاع اقلیمی و کاهش اتکا به زنجیره تامین جهانی از جمله واردات غلات و کود از اوکراین و روسیه کمک کند.

کشت پایا که جایگزین کشاورزی صنعتی است، بدنبال هماهنگی با محیط زیست، دست نخورده ماندن ساختار خاک و استفاده نکردن از نهاده های مصنوعی مثل کودهای شیمیایی یا آفت کش ها است.

صابر زوانی دانش آموخته بیوتکنولوژی صاحب مزرعه کشت پایا، با اشاره به رشد وحشی گونه گزنه و قاصدک در اطراف ردیف پیاز، فلفل و تربچه گفت اینها علف هرز نیستند.

زوانی پیشگام این سبک کشاورزی زیست بوم است که در سراسر جهان طرفدارانی پیدا کرده است. او مزرعه ۳ هکتاری خود را با افتخار به نمایش گذاشت که با تقلید از زیست بوم های طبیعی که در دهه ۱۹۷۰ توسط بوم شناسان استرالیایی رواج یافت، به کشاورزی می پردازد.

او وقتی سبزیجات خود را برداشت می کند، سبزه های اضافی را دوباره روی خاک می گذارد تا تبخیر را کاهش دهد؛ به امید ‌آنکه زمین مانند کف جنگل پوشیده از برگ های ریخته، مرطوب نگه داشته شود.

تولید خاک زنده

زوانی در مزرعه خود، آب گرانبهای باران را در حوضچه ای جمع آوری می کند و کشت خود را با مقادیر اندک آب، آبیاری می کند.

زوانی همچنین گاو، گوسفند، بز و مرغ نگهداری می کند. او فضولات این حیوانات را کمپوست می کند تا خاک غنی شده با کود طبیعی غنی از نیتروژن تولید شود.

زوانی گفت: ما باید خاک زنده بوجود آوریم و کرم خاکی، قارچ و تمام مواد مغذی را برای گیاهان و درختان جذب کنیم.

وی افزود: کشت پایا از روش‌های کشاورزی و حکمت‌های گذشته نشات گرفته و بازگشت به ریشه‌ها و به روش‌های سنتی است که پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌هایمان به کار می بردند.

زوانی ماهانه حدود ۳۰۰ دینار (۱۰۰ دلار) از فروش محصولات مزرعه به دست می‌آورد که تکافوی زندگی او، برادر و والدین سالخورده‌ اش را می کند.

شیوه های کشاورزی دوستدار محیط زیست مانند کشت پایا به ویژه در تونس مفید است، جایی که خشکسالی بی سابقه زمین ها را خشک کرده و مخازن آب را در سطح خطرناکی پایین گذاشته است.

این کشاورز تونسی امیدوار است تا دو سه سال آینده بتواند مزرعه خود را به یک غذاخوری و در نهایت یک اقامتگاه بوم گردی روستایی تبدیل کند.

زوانی حدود دو سال پیش با کمک انجمن کشت پایا تونس کار را آغاز کرد که آموزش اولیه و سپس حمایت مالی برای تهیه تجهیزات اولیه در اختیار وی قرار دادند.

ریم ماتلوتی، رییس انجمن کشت پایا تونس گفت: پروژه “مزرعه خود را بکارید”،‌ با هدف ایجاد ۵۰ مزرعه کوچک در طول پنج سال طراحی شد و تاکنون حدود ۳۰ مزرعه راه اندازی شده است.

بازگرداندن تنوع زیستی

وی گفت: هدف از این طرح این است که “به مسئولان و سایر کشاورزان نشان دهیم که کشت پایا یک شیوه کشاورزی سودآور و کارآمد است و تنوع زیستی را به محیط بازمی گرداند. این ابتکار با کمک مالی سوئیس و سایر کشورها تامین مالی شده و حتی مناطق خشک و سوزان تونس را تحت پوشش قرار می دهد و هدف آن جلب جوانان بیکار برای کشت زمین های خانوادگی متروکه است.

ماتلوتی افزود: این سازمان امیدوار است الگوی کشاورزی که فرد به ازای برداشت محصول بسیار کم، سرمایه خود را از دست می دهد و بطور دائم برای خرید بذر، کود و آفت کش هزینه می کند، تغییر دهد.

هدف از طراحی پروژه “مزرعه خود را بکارید” این است که نشان دهد کشت پایا یک سیستم کشاورزی سودآور و کارآمد است. کشت پایا به دنبال سازگار شدن تونس با خشکسالی شدیدی است که به شدت بر بخش کشاورزی متمرکز بر گندم، جو و سایر غلات آب بَر تأثیر گذاشته است.

ماتلوتی گفت: بحران‌هایی مانند تنش آبی یا جنگ اوکراین فرصت‌هایی برای ترویج کشت بوم شناسی (آگرواکولوژی) و کشت پایا هستند.

این انجمن برای کمک به کشاورزان تازه کار تونس برای فروش محصولات ارگانیک و اطلاع رسانی در مورد کشت پایا، علاوه بر ترویج بازارهای کشاورزان، یک برچسب “غذای شهروندان” ایجاد کرده است. همچنین خانواده‌ها برای آموختن تکنیک های کشاورزی سبز در یک کارگاه شرکت کردند.

مایسا حداد که یک معلم مدرسه گفت از اینکه به کودکان در مورد کشت پایا آموزش می دهد تا یاد بگیرند این شیوه کشاورزی برای سیاره ما و سبک زندگی ما مفید است، احساس غرور می کند.

واژه پرماکالچر یا کشاورزی پایا، یک واژه ترکیبی به معنای کشاورزی دایمی است. بر خلاف نظام کشاورزی تک کشتی رایج که در آن با به پایان رسیدن فصل زراعی، گیاه میزبان در مزرعه باقی نمی ماند، در نظام کشاورزی پرماکالچر، حضور گونه های گیاهی یک ساله و چند ساله سبب تداوم مانایی زیست بوم کشاورزی شده و لذا زیستگاه زراعی از تداوم زیستی در طول سال برخوردار است (Razmi، ۲۰۲۱).

مناطق تحت کشاورزی پرماکالچر، نه تنها به طور موقت از گونه گونی زیستی استقبال می کنند، بلکه به طور هدفمندی شرایطی مناسبی را برای زیست انسان و سایر گونه های ماکروسکوپی و ریزسازواره های باکتریایی، قارچی، پروتیستی و نماتدی فراهم می آورند (Chakroun و Droz، ۲۰۲۰). در طراحی نظام کشاورزی پرماکالچر، مولفه هایی همچون، کشت مخلوط گیاهان یک ساله تا چندساله، افزایش میزان مواد آلی خاک، حضور حیوانات اهلی، دام و طیور در عرصه کشت، تنوع زیستگاهی، مدیریت آب و تولید انرژی پایدار در عرصه کشت لحاظ می شود.