در سفر به رفسنجان از کجا دیدن کنیم؟
رفسنجان، شهری تاریخی در استان کرمان با جاذبه‌های تاریخی فراوان است که مردم سراسر جهان، آن را به شهر پسته می‌شناسند.
گروه هیچ یک زندگی – رفسنجان، یکی از شهرهای ارزشمند و تاریخی استان کرمان است که در مسیر دو شهر کرمان و یزد قرار دارد. سرزمینی که در سراسر جهان، پسته ناب ایرانی را با نام پسته رفسنجان می‌شناسند. علاوه بر سوغات ارزشمند این منطقه از ایران، پیشینه تاریخی این شهر نیز از دیگر دلایل اهمیت و ارزش این شهرستان جنوب شرقی کشور است که می‌توان کرد آن را در جاهای دیدنی رفسنجان مشاهده کرد.
شهری که بارها در کارنامه تاریخی خود، مورد هجوم و حمله غارتگران قرار گرفته است؛ اما همچنان محکم و استوار همچون کوه و زنده و سرسبز همچون سرو، تاریخ را به نظاره نشسته است. در باب شهرت این شهر به رفسنجان، نظرات و روایت‌های مختلفی وجود دارد. برخی معتقدند که این شهر به‌واسطه وجود معادن مس به این نام شهرت یافته است؛ چراکه در گذشته «رفسنکان» نام این شهر بوده است که از دو کلمه «رفسن» که در زبان ایران باستان به‌معنای «مس» و «کان» به‌معنای «معدن» تشکیل شده است.
پس از گذشت زمان «رفسنکان» نیز به‌صورت کلمه عربی یعنی «رفسنجان» امروزی تغییر یافته است. تعداد دیگری نیز بر این باور هستند که نام نخست رفسنجان، «سنجان» بوده است؛ که به‌دلیل قرارگیری در مسیر سیلاب‌ها، به دفعات، به‌دلیل وقوع سیل، متحمل تخریب و صدمات قابل‌توجهی شده و به همین دلیل در بین مردم به «رفت سنجان» و سپس به «رفسنجان» تغییر نام داده است.
خانه تاریخی حاج آقا علی
آدرس: ۶ کیلومتری جنوب شرقی رفسنجان، روستای قاسم‌آباد
در ۶ کیلومتری جنوب شرقی رفسنجان و در روستای قاسم‌آباد این شهرستان، عمارتی زیبا و تاریخی قرار دارد که به «خانه حاج آقا علی» شهرت یافته است. این اثر ارزشمند ایران قدیم، مجموعه‌ای است با معماری باشکوه و استادانه ایرانی در دوران حکومت قاجار که امروزه به‌عنوان یکی از زیباترین و بزرگ‌ترین خانه‌های خشتی و سنتی جهان دست یافته است.
این بنا به دست «حاج آقا علی» که به «زعیم الله رفسنجانی» از بزرگ‌ترین تاجران و بازرگانان ایرانی در دوران قاجاریه شهرت دارد، به زیربنایی بالغ بر هفت هزار متر مربع و در اوایل قرن ۱۲ هجری شمسی احداث شده است.
تنگه راگه (دره راگه)
آدرس: رفسنجان، منطقه حفاظت‌شده بدوئیه
در نزدیکی شهرستان رفسنجان، یکی از زیباترین و مسحورکننده‌ترین جاذبه‌های گردشگری طبیعی به چشم می‌خورد که از آن به «تنگه راگه» یا «دره راگه» یاد می‌شود. منطقه‌ای وسیع به طول ۲۰ کیلومتر و عمقی ۸۰ متر که از حیث پتانسیل‌های طبیعت‌گردی، بسیاری از کارشناسان گردشگری آن را همانند دشت کلوت‌های شهداد در استان کرمان، می‌دانند.
تزیینات طبیعی روی دیواره‌های تنگه که همانند سنگ‌های تراش‌خورده تمدن‌های باستان به نظر می‌رسد، جریان رودخانه «گیودری» از میان آن، آسمانی صاف و پرستاره در بالای این تنگه خارق‌العاده، حیات وحش منحصربه‌فرد تنگه و زیبایی فوق‌العاده آن در شب، از جمله ویژگی‌های بارز و قابل‌توجه این پدیده طبیعی است که آن را به یکی از محبوب‌ترین و در عین حال جذاب‌ترین دیدنی‌های شهرستان رفسنجان تبدیل کرده است.
بادگیر معین
آدرس: رفسنجان، شرق خیابان بنفشه، بین خیابان شریعتی و خیابان عدالت
یکی دیگر از جاذبه‌های تاریخی در شهرستان رفسنجان، سازه‌ای است زیبا و متعلق به دوران حکومت قاجار به نام «بادگیر معین» که سازندگان آن با استفاده از مصالحی همچون خشت خام، چوب، کاه‌گل، آجر و… به ساخت و احداث آن پرداخته‌اند. ارتفاع این بادگیر بالغ بر ۱۶ متر است. جالب است بدانید که این بنای تاریخی بخش باقی‌مانده از عمارت معین محسوب می‌شود که در سال ۱۳۸۴ با همت اداره میراث فرهنگی، بازسازی و مرمت شده است.
موزه مردم شناسی رفسنجان (حمام آقا سید مهدی)
آدرس: رفسنجان، خیابان شهید بهشتی، میدان موزه، جنب بانک تعاون اسلامی
از دیگر جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی در شهرستان رفسنجان، موزه مردم‌شناسی این ناحیه از استان کرمان است که بنای آن از پیشینه‌ای تاریخی برخوردار است. در واقع این مجموعه فرهنگی، در گذشته به «حمام آقا سید مهدی» شناخته می‌شد که در سال ۱۳۸۴، پس از به اتمام رسیدن تعمیرات و بازسازی این حمام قدیمی تغییر کاربری داده و به موزه باستان‌شناسی و مردم‌شناسی و دیرینه‌شناسی تبدیل شده است.
در این موزه انواع مجسمه، عتیقه، ابزارآلات بافندگی، دستگاه‌های ریسندگی، آسیاب‌های آبی، نسخه‌های قدیمی، زینت‌آلات، دیگ سنگی، ظروف سفالی و نیز عکس‌هایی از بزرگان و حاکمان شهر رفسنجان که متعلق به اواخر دورا قاجاریه و اوایل پهلوی است، به نمایش گذاشته شده است.
عمارت باقری رفسنجان
آدرس: رفسنجان، خیابان امام خمینی، روبه‌روی شیرینی فروشی حاج خلیفه
از دیگر خانه‌های قدیمی در شهرستان رفسنجان، بنایی است متعلق به اواخر حکومت قاجار که به «عمارت باقری» شهرت یافته است. این اثر دارای مساحتی بالغ بر ۲۰ هزار متر مربع و زیربنایی نزدیک به ۲۶۰۰ متر مربع است که در دو طبقه و به‌صورت ویلایی سه ایوانه ساخته شده است.
معماری این بنا به سبک سنتی است و ساختمان با آجرنماهایی زیبا و هنرمندانه و نیز سقف‌هایی مزین به نقش و نگارهای زیبا، جلوه‌ای مطلوب دارد. امروزه این خانه زیبا و سنتی به یکی از دیدنی‌های رفسنجان تبدیل شده است.
کاروانسرای کبوتر خان رفسنجان
آدرس: کیلومتر ۳۵ جاده رفسنجان
کاروانسرای کبوترخانه یکی از این بناهای تاریخی در شهرستان رفسنجان است که پیشینه آن به دور صفوی می‌رسد. البته برخی از کارشناسان با توجه به سنگ‌نبشته‌ای که در سردر این کاروان‌سرا به چشم می‌خورد، بر این باور هستند که این اثر تاریخی، متعلق به اوایل دوران حکومت زندیه است.
سازه‌ای ساخته شده از آجر که تزئیناتی همچون تصاویر و نقش‌های زیبا و برجسته‌ای، شکوه و جلالی مثال‌زدنی را برای آن به ارمغان آورده است. پلان «کاروانسرای کبوتر خانه» شباهت بسیاری به پلان کاروان‌سراهای دوران صفویه دارد؛ این در حالی است که در چهار گوشه این بنا، چهار برج وجود دارد که از تفاوت‌های بارز آن با کاروان‌سراهای دواران صفوی به شمار می‌رود.
بازار قدیمی رفسنجان
آدرس: رفسنجان، محله علی‌آباد، بین خیابان انقلاب و خیابان بهشتی، کوچه مسجد امام
یکی دیگر از آثار تاریخی رفسنجان، بازار قدیمی این شهرستان است که از گذشته‌های دور به‌عنوان یکی از مراکز مهم اقتصادی و تجاری شهر رفسنجان، شناخته شده است.
بازار رفسنجان را می‌توان سمبلی از معماری‌های دوران مختلف برشمرد و آن را یکی از منحصربه‌فردترین آثار تاریخی در استان کرمان و شهرستان رفسنجان معرفی کرد. مجموعه‌ای متشکل از قیصریه، بارانداز، آب‌انبار، سقاخانه، حمام، کاروان‌سرا، مسجد و نه گنبد سلجوقی که برخی از باستان‌شناسان معتقدند این مجموعه از نخستین بناهای رفسنجان محسوب می‌شود.
به نظر می‌رسد که بنای نخستین این مجموعه ارزشمند تاریخی به دستور و همت «بهرام شاه سلجوقی» در اواسط قرن ۶ هجری قمری احداث شده است.
کاروانسرای قطب آباد
آدرس: رفسنجان، محله قطب آباد، شمال خیابان معلم
«کاروانسرای قطب آباد» که به «کاروانسرای وهاب‌زاده» نیز شناخته می‌شود، یکی دیگر از آثار تاریخی باقی‌مانده در شهرستان رفسنجان است که مورخان و باستان‌شناسان تاریخچه‌ای بالغ بر ۴۰۰ سال را برای آن تخمین زده‌اند. این بنا در گذشته در تملک شخصی به نام وهاب‌زاده قرار داشته است و به همین دلیل به این نام شهرت یافته است.
این کاروانسرای درون‌شهری، در مرکز رفسنجان و در دوران حکومت صفویان احداث شده است. به نظر می‌رسد که در مجاورت این کاروان‌سرا، بازار بزرگ قطب آباد قرار داشته که متاسفانه امروزه اثری از آن باقی نمانده است.
غار میرزا
آدرس: ۳۰ کیلومتری شمال شرقی رفسنجان، روستای ده رنج
یکی از جاذبه‌های طبیعی در شهرستان رفسنجان که در خرداد ماه ۱۳۸۷ به همت تیم غارنوردی امداد و نجات کوهستان جمعیت هلال احمر استان کرمان و با همکاری هیئت کوهنوردی شناسایی و ثبت شد، غار زیبا و اسرارآمیز «میرزا» است. دهلیزی باریک در دهانه غار قرار دارد که پس از گذشت مسیر کوتاهی، عریض شده و به دوراهی می‌رسد.
یکی از این دو راهی‌ها، سوراخی است کوچک که در واقع مسیر اصلی غار است که در ادامه به چاهی به عمق ۵۰ متر می‌رسد. در بخش میانی غار می‌توان قندیل‌های سنگی رنگارنگ با طرح‌های زیبا و متنوعی را مشاهده کرد که عمر آن‌ها بالغ بر میلیون‌ها سال تخمین زده شده است. تماشای زیبایی‌های این غار اسرارآمیز، برای علاقه‌مندان به طبیعت‌گردی و غارنوردی، بسیار جذاب خواهد بود.
آب‌انبار مرادی
آدرس: رفسنجان، خیابان بهشتی، جنب موزه مردم شناسی
یکی از آثار باقی‌مانده از دوران حکومت قاجار در شهرستان رفسنجان به «آب‌انبار مرادی» شهرت یافته است که در خیابان شهید بهشتی و کنار مسجد امام قرار گرفته است. بنایی که دارای تاریخچه‌ای نزدیک به ۱۲۰ سال است و به همت «بی بی سلطان مرادی» از چندین بخش مانند سردر، راه پله، پاشیر و تهویه تشکیل شده است. برای رسیدن به آب، عبور از ۵۲ پله در راه‌پله‌ای کاملا تاریک که فقط یک نورگیر سقفی در آن تعبیه شده است و گذشتن از مسیری یو (U) شکل بازدیدکنندگان را به مخزن آب خواهد رساند.
