در سفر به استان گلستان از کجا دیدن کنیم؟
استان گلستان در حاشیه جنوب شرق دریای کاسپین تا سال ۱۳۷۶ بخشی از استان مازندران بود و پس از آن به‌عنوان استانی مستقل شناخته شد. پیشینه تاریخی این سرزمین به هفت هزار سال قبل بازمی‌گردد؛ به همین دلیل، جاذبه‌های تاریخی متعددی مانند غارها، قلعه‌ها و شهرهای باستانی در این استان وجود دارند.
گروه هیچ یک زندگی – استان گلستان در حاشیه جنوب شرق دریای کاسپین تا سال ۱۳۷۶ بخشی از استان مازندران بود و پس از آن به‌عنوان استانی مستقل شناخته شد. پیشینه تاریخی این سرزمین به هفت هزار سال قبل بازمی‌گردد؛ به همین دلیل، جاذبه‌های تاریخی متعددی مانند غارها، قلعه‌ها و شهرهای باستانی در این استان وجود دارند. نزدیک ۱۸ درصد از سطح استان گلستان را جنگل‌ها پوشانده‌اند؛ جنگل‌هایی که با طبیعت بی‌نظیر خود، هزاران گردشگر داخلی و خارجی را در سال به‌سمت این بخش از ایران روانه می‌کنند.
استان گلستان، سرزمین آبشارها، دریاچه‌ها، روستاهای ییلاقی و پارک‌های جنگلی است. در ادامه با ما همراه باشید تا شما را با برخی از دیدنیهای استان گلستان آشنا کنیم.
آبشار کبودوال؛ علی آباد کتول
آبشار کبودوال بلندترین آبشار خزه‌ای ایران با ۱۲ متر ارتفاع است و مهم‌ترین جاذبه طبیعت‌گردی علی آباد کتول به شمار می‌آید. این آبشار با زیبایی بی‌نظیر خود در دل یک پارک جنگلی به همین نام و کوهستانی در کوه هارون قرار دارد. پارک جنگلی کبودوال، پارکی تماشایی با ۲,۳۰۰ متر طول، ۷۶۰ متر عرض و ۱۰۹ هکتار مساحت است که شما باید برای دسترسی به آبشار، ماشین خود را در پارکینگ آن پارک کنید. در این پارک جنگلی انواع امکانات رفاهی، خدماتی و تفریحی همچون بوفه و سوپر مارکت، باربیکیو و آلاچیق برای مسافران تعبیه شده است. در بازدید از پارک جنگلی سری هم به موزه تاریخ طبیعی کبودوال بزنید که در سال ۱۳۸۲ در شهرستان علی آباد کتول افتتاح شد.
آبشار کبودوال از چشمه بالادست خود سرچشمه می‌گیرد و آبی زلال، شفاف و قابل شرب دارد. این آبشار با عنوان پاک‌ترین آبشار ایران شناخته می‌شود و در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. پیمایش مسیر منتهی به آبشار، عکاسی از پل‌های چوبی و پله های سبز در مسیر پیاده‌روی، عکاسی از آبشارهای متعدد مسیر و آبشار کبودوال، پیک‌نیک، آبتنی و شنا از تفریحات محبوب این منطقه هستند.
پارک ملی گلستان؛ شهرستان گالیکش
پارک ملی گلستان در منتهی‌الیه شرق البرز و جنگل‌های شمالی کشور، بزرگ‌ترین پارک طبیعی ایران است. بخش اعظم این پارک در استان گلستان، حدود ۳۴ درصد آن در استان خراسان شمالی و بخش ناچیزی نیز در استان سمنان قرار دارد. پارک ملی گلستان به‌لحاظ تنوع زیست‌محیطی با بسیاری از کشورهای اروپایی رقابت می‌کند و قدیمی‌ترین پارک ملی ایران است؛ پارکی که نیمی از پستانداران کشور را در خود جای داده است.
پارک ملی گلستان به‌عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است و بیش از ۹۰۰ کیلومتر مربع وسعت دارد. این پارک در فهرست میراث طبیعی ایران قرار دارد و زیستگاه نزدیک به ۱,۳۵۰ گونه مختلف گیاهی و ۳۰۲ گونه حیوانی مختلف است. از جمله جذابیت‌ها و تسهیلات پارک ملی گلستان می‌توان به امکان بر پایی اردو، محل‌های اقامت، شانس تماشای حیات وحش، زیبایی‌های طبیعی، آبشارها و دریاچه‌ها اشاره کرد.
برج گنبد کاووس
برج یا میل گنبد قاووس بلندترین برج تمام آجری جهان و یکی از بناهای تاریخی متعلق سده چهارم هجری است که در سال ۳۹۷ هجری قمری به دستور یکی از پادشاهان آل زیار ساخته شد. این برج بنایی با معماری خراسانی و رازی است و آجر و ملات ساروج تنها مصالح به‌کار رفته در آن هستند. در مورد کاربری اصلی میل گنبد قاووس، بین مورخان اختلاف نظر وجود دارد؛ برخی این برج را رصدخانه می‌دانند و برخی نیز آن را آرامگاه می‌پندارند.
برج گنبد کاووس سازه‌ای بی‌نقص است و در فهرست بهترین آثار مهندسی تاریخ بشر قرار دارد. این برج که فقط از آجر ساخته شده است، هیچ استوارکننده‌ای ندارد و در طول عمر بیش از هزار ساله‌اش دو زمین‌لرزه شدیدتر از ۶ ریشتر را تحمل کرده و همچنان استوار باقی مانده است. میل گنبد با احتساب پایه حدود ۷۰ متر ارتفاع دارد که ۱۸ متر از آن متعلق به سرپوش میل است که به‌شکل گنبدی مخروطی به چشم می‌خورد.
پارک جنگلی نهارخوران؛ گرگان
پارک جنگلی ناهارخوران یکی از جاذبه‌های مهم دیدنی گرگان و از تفرجگاه‌های محبوب این شهر به شمار می‌آید که با داشتن هوای مطبوع و خنک به‌خصوص در فصل تابستان گردشگران بسیاری را به سوی خود می‌کشاند. درختان این منطقه بخشی از جنگل باستانی هیرکانی هستند و قدمت آن‌ها به ۴۰ میلیون سال قبل بازمی‌گردد. این جنگل با ۳۰۰ هکتار وسعت در ارتفاع ۴۰۰ تا ۴۵۰ متری از سطح دریا واقع شده است و در داخل آن یک رودخانه به نام زیارت با ۴۰ کیلومتر طول جربان دارد. به‌علاوه در این جنگل چند چشمه نیز جاری هستند که معروف‌ترین آن سفید چشمه نام دارد.
پیاده‌روی، کوهنوردی و صعود به ارتفاعات ناهارخوران، پیک‌نیک، عکاسی، تماشای چشم‌انداز بی‌نظیری از گرگان بر فراز تپه باباطاهر، بازدید از تپه نورالشهدا از جمله تفریحاتی هستند که در پارک جنگلی نهارخوران می‌توان به آن‌ها پرداخت. آبشار مصنوعی با ۱۵ متر ارتفاع، شهربازی، سایت ورزشی، رستوران و کافه نیز از امکانات این پارک جنگلی به شمار می‌روند.
قبرستان خالد نبی؛ شهرستان کلاله
گورستان و زیارتگاه خالد نبی شامل چند مکان زیارتی و همچنین یک قبرستان تاریخی است که در ارتفاعات و مناطق کوهستانی استان گلستان (کوه «تانگری داغ») در ارتفاع ۷۰۰ متری قرار دارد. خالد نبی آخرین مبلغ دین مسیح است که طبق برخی اسناد، آخرین پیامبر قبل از نبی اکرم (ص) بوده و ۸۴ سال پیش از میلاد رسول اکرم (ص) به دنیا آمده است. به‌دلیل واقع شدن این محوطه ۱۲ هکتاری در ارتفاعات دورافتاده، مسیر دسترسی به این مکان تنها از گنبد کاووس، مراوه تپه و کلاله امکان‌پذیر است. کمی دورتر از زیارتگاه خالد نبی، روی یکی از تپه‌های این منطقه، تندیس‌های سنگی متعددی در کنار یکدیگر و به‌طور پراکنده، مانند یک گورستان دیده می‌شوند که بر اساس شواهد تاریخی قدمتی بیش از هزاران سال دارند.
گلفشان گمیجان (نفتلیجه)؛ شهرستان گمیجان
گلفشان گمیجان در کرانه‌های شرقی دریای خزر و در ارتفاع ۲۶ متری از سطح دریا قرار دارد و مخروطی شکل است. این گلفشان حدود هشت متر ارتفاع و ۵۰۰ متر قطر دارد و در بالای آن دریاچه کوچکی به رنگ بنفش یا صورتی به چشم می‌خورد؛ دریاچه‌ای که از آب شور به‌همراه گِل رس و گاز با فشار و غلظت زیاد پر شده است. در این مکان بوی نفت خام به مشام می‌خورد. یکی دیگر از زیبای‌های این گلفشان، دهانه‌های فرعی گاز است که به‌شکل چاله‌های کوچک آتش‌فشانی دیده می‌شوند.
نفتلیجه خواص درمانی دارد و گِل‌های آن برای درمان بیماری‌هایی مانند دردهای مفاصل و ستون فقرات و سفتی مفاصل، بیماری‌های عصبی، مراحل اولیه تنگی عروق و انقباضات عضلانی مفید هستند. دلیل رنگ منحصربه‌فرد این دریاچه ماده معدنی و ارزشمند ید در محیط اطراف آن است. در سفر به شهرستان گمیجان بازدید از دیگر جاذبه‌های این منطقه مانند جزیره آبسکون، موزه مردم‌شناسی، تالاب بین‌المللی گمیشان و گلفشان تماشایی یارن قارق را از دست ندهید.
دریاچه سد زرین گل؛ علی آباد کتول
رودخانه زرین گل یکی از رودخانه‌های مهم استان گلستان است که از چشمه‌های مناطق کوهستانی نزدیک به علی آباد کتول سرچشمه می‌گیرد. چند سال گذشته در مسیر این رودخانه، سدی خاکی با ظرفیت ۱۷ میلیون مترمکعب آب برای تامین آب شرب و کشاورزی مردم منطقه ساخته شد؛ سدی که منجر به به وجود آمدن یک دریاچه زیبا و یک جاذبه گردشگری شد. این دریاچه در میانه جاده علی آباد کتول به آبشار کبودوال واقع شده است و با چشم‌اندازی جذاب از تصویر جنگل‌های سرسبز در آب و پرندگان مهاجر، افراد علاقه‌مند به پرنده‌نگری و طبیعت‌گردی را به‌سمت خود می‌کشاند.
جزیره آشوراده؛ بندر ترکمن
آشوراده، تنها جزیره ایرانی دریای کاسپین است؛ منطقه‌ای خالی از سکنه و متروک که در ۱۰ کیلومتری بندر ترکمن قرار دارد و هر سال، هزاران گردشگر را به‌سمت خود جذب می‌کند. جزیره آشوراده در سال ۱۳۵۴، به‌عنوان یکی از ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره در جهان (مناطق حفاظت‌شده زیستی بین‌المللی) معرفی شد و به ثبت جهانی رسید. این جزیره از مهم‌ترین تالاب‌های جهان در لیست کنوانسیون جهانی رامسر به شمار می‌رود و به‌عنوان یکی از ۵۹ منطقه بین‌المللی ذخایر طبیعی ثبت شده (در سال ۱۳۵۹) و مهم‌ترین پناهگاه‌های حیات وحش ایران شناخته می‌شود.
پل چوبی، قلعه مثلثی (یادگار اشغال روس‌ها) و ویرانه‌های دژهای صفوی از مهم‌ترین دیدنیهای جزیره آشوراده هستند. از جمله محبوب‌ترین فعالیت‌های گردشگری در این جزیره می‌توان به تماشای پرندگان مهاجر، پیاده‌روی در سکوت جزیره و گوش سپردن به صدای امواج دریا، تماشای تپه‌های ماسه‌ای جزیره و صحنه صید ماهیان خاویار، ماهیگیری، عکاسی از مناظر طبیعی و غروب خورشید، شنا و آبتنی، چیدن تمشک و انار ترش و قایق‌سواری دور جزیره اشاره کرد.
کاخ موزه گرگان
کاخ موزه گرگان، یکی از ۱۲ کاخ سلسله پهلوی در کشور و محل اقامت این خانواده در منطقه با قدمتی از دوره پهلوی اول است که به‌عنوان اولین موزه منطقه شمال، بیست و چهارمین موزه کشور و چهارمین موزه تخصصی باستان‌شناسی ایران شناخته می‌شود. این کاخ موزه به دستور رضاشاه در سال ۱۳۱۷ در کنار چند بنای اداری دیگر احداث شد. تندیس‌هایی از ۳۰ شخصیت برجسته استان گلستان به‌همراه آثار به جا مانده از دوران پهلوی برای نمایش عموم در این مکان نگهداری می‌شوند. این بنا در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
سرای باقری ها؛ گرگان
سرای باقری‌ها یا خانه باقری یکی از بناهای شاخص گرگان بافت تاریخی شهر است که نمونه‌ای مهم و ارزشمند از معماری بومی مسکونی به شمار می‌آید. این مجموعه بین محله‌های نعلبندان و سرچشمه و در حاشیه جنوبی یکی از معابر اصلی و پرگذر بافت قدیم گرگان قرار دارد و با بیش از ۲,۵۰۰ متر مربع وسعت، بزرگ‌ترین خانه بافت تاریخی گرگان و همچنین بزرگ‌ترین خانه تاریخی شمال کشور به حساب می‌آید. سرای باقری ها در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و شربت‌خانه، عکاسخانه، فروشگاه صنایع دستی و هتل بوتیک بخش‌هایی از آن هستند.
کاخ آقا محمدخان قاجار؛ گرگان
کاخ آقا محمدخان قاجار توسط حکمران مازندران ساخته شده و منسوب به آقا محمدخان قاجار است. این بنای دو طبقه در گذشته بسیار زیبا و مزین به تزیینات طلاکاری بوده است؛ اما متاسفانه امروز بیشتر زیبایی‌های معماری کاخ در اثر بی‌توجهی آسیب فراوان دیده‌اند.
کاخ آقا محمدخان گرگان شامل عمارت کلاه‌فرنگی عباس‌خانی، ساختمان دارالعماره و دارالحکومه می‌شد. عمارت کلاه فرنگی در غرب مجموعه قرار داشت و سرای پذیرایی حاکم استرآباد به حساب می‌آمد. عمارت دارالاماره و دارالحکومه نیز ساختمان‌هایی زیبا و معروف از سنگ بودند. ظاهر این کاخ ویژگی‌های دیگر کاخ‌های قجری را در خود داشت و از نظر زیبایی با کاخ گلستان مقایسه می‌شد. این کاخ با پلان مستطیل شکل، دو ستون چوبی با سرستون‌های مقرنس‌کاری در ضلع شمالی، جرزهای ضخیم و اندود خارجی سیمانی و اندود داخلی گچی در بنا یک مکان مهم به شمار می‌آمد که امروزه به‌رغم ثبت شدن در فهرست آثار ملی، به حال خود رها شده است.
خانه شبرنگی؛ گرگان
خانه شبرنگی از دیدنیهای گرگان است و قدمت آن به اواخر دوره قاجار بازمی‌گردد. این بنای دو طبقه و در هر طبقه دو اتاق دارد و مصالح به‌کار رفته در آن آجر و خشت خام هستند. سقف خانه شبرنگی با سفال پوشانده شده است و در نمای زیر سقف نیز تزیینات گچی به چشم می‌خورند. این بنا در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
شهر باستانی جرجان؛ گنبد کاووس
شهر باستانی جرجان در طول قرن‌ها، مرکز ولایات جرجان و طبرستان و گاهی نواحی همجوار بوده است. به‌علاوه در طول تاریخ از این شهر به‌عنوان یکی از شهرهای بزرگ جهان اسلام در کنار شهرهایی همچون ری، مرو و جندی شاپور یاد می‌شود. با توجه به کاوش‌های صورت گرفته در ساخت این شهر باستانی از معماری و شهرسازی پیشرفته استفاده شده؛ شهری که در بیش از هزار سال قبل، امکاناتی مانند فاضلاب شهری، خیابان‌هایی با سنگ‌فرش‌های منقش آجری و سیستم آبرسانی به خانه‌ها داشته است.
در شهر باستانی جرجان بناهایی از دوره سامانی و سلجوقی با اتاق‌ها، چاه‌های بسیار، آبراهه و حوض‌های آجری و نیز مسجدی از دوره سلجوقی با طرح چهار ایوانی و اتاق‌های متعدد نیز کشف شده‌اند. از دیگر مکشوفات ارزشمند در این محوطه می‌توان به تعداد زیادی ظرف و اشیای سفالی، آبگینه، سکه، مصنوعات فلزی، کاشی و اشیای استخوانی اشاره کرد که قدمت برخی از آن‌ها به دو تا سه هزار سال پیش از میلاد می‌رسد. برخی از سفال‌های کشف شده در این شهر به ۶ دوره تاریخی ساسانی، اوایل اسلام تا اواخر دوره سامانی، سلجوقی، خوارزمشاهی، ایلخانی و تیموری تا صفوی تعلق دارند. این محوطه باستانی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
برج رادکان کردکوی؛ شهرستان کردکوی
برج یا میل رادکان کردکوی با بیش از هزار سال قدمت، ۳۲ متر ارتفاع و ۱۵ متر قطر دارد و گنبد دو پوسته‌ای آن، به‌صورت کشیده و مخروطی بلند است. این برج در مسیر جاده ابریشم قرار دارد و در گذشته راهنمای بازرگانان و مسافران بوده است. در بخش فوقانی این بنا، دو ردیف تزیینات آجری با گچبری گل‌های مشابه گل لاله به چشم می‌خورند که به‌همراه کتیبه کوفی و پهلوی دورادور قسمت زیرین گنبد را پوشانده‌اند. این بنا در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
دیوار بزرگ گرگان؛ گنبد کاووس
دیوار بزرگ گرگان، دیوار تاریخی گرگان، دیوار بزرگ اسکندر یا دیوار سرخ مجموعه‌ای از تاسیسات دفاعی باستانی در در بخش شمال شرقی ایران و گوشه جنوب شرقی دریای کاسپین است. این دیوار ۱۹۵ کیلومتر طول دارد و با قدمتی از حداقل هزار سال قبل به‌عنوان دومین دیوار بزرگ دفاعی دنیا پس از دیوار چین در جهان شناخته می‌شود. این بنا در فهرست آثار ملی نیز به ثبت رسیده است.
دیوار بزرگ گرگان از ده‌ها میلیون آجر قرمز استاندارد، با ترکیبی از آجر، چوب وسنگ ساخته شده است؛ آجرهایی که از خاک بادرفت (گردوخاک زردرنگی که به‌وسیله باد حمل و در پشت دیواره جویبارها انباشته شده باشد) ساخته و در کوره‌ها سوزانده می‌شدند. در حال حاضر بیشتر بخش‌های این دیوار باستانی تخریب شده یا با گذشت زمان از بین رفته است. بهترین مکان‌ها برای بازدید از دیوار بزرگ گرگان، منطقه‌ی پیشکمر در شمال شرقی کلاله، شمال گنبد کاووس به‌سمت کلاله و مراوه‌تپه و همچنین روستای تمرقره‌قوزی هستند.
