چه عواملی موجب تشکیل سنگ کلیه می‌شود؟

گروه هیچ یک  زندگی – سنگ‌های کلیه رسوبات سختی هستند که به علت بالا رفتن غلظت املاح و نمک در ادرار در یک یا هر دو کلیه تشکیل شده و گاهی به داخل حالب‌ها انتقال می‌یابند. سنگ کلیه انواع مختلفی دارد و اندازه متغیر بوده و ممکن است منفرد یا متعدد باشد.

سنگ کلیه باعث ایجاد درد شدید و گاهی غیر قابل تحمل می‌گردد. عوامل مختلف در ابتلا فرد به سنگ کلیه اثرگذار است که در این بخش به عوامل تشکیل سنگ کلیه پرداخته‌ایم.

علایم سنگ کلیه چیست؟

درد ایجاد شده در زیر شکم و کشیده شده به سمت کشاله ران

تهوع و استفراغ مدواوم با درد پهلو

وجود خون در ادار

تب و لرز

ادرار کردن دردناک

بدبو شدن ادرار

عوامل زمینه ساز بروز سنگ کلیه

حجم ادرار پایین

یکی از علل افزایش تشکیل سنگ کلیه حجم پایین ادرار ناشی از کمبود آب بدن، از دست دادن مایعات بدن به دلیل ورزش، فعالیت‌های بدنی یا زندگی در آب و هوایی گرم یا نوشیدن مایعات کم می‌باشد.

زمانی که حجم ادرار کم باشد، ادرار غلیظ شده و به رنگ تیره درمی‌آید. در ادرار غلیظ مایعات کمتری برای انحلال نمک موجود در ادرار وجود دارد. با مصرف مایعات زیاد، نمک موجود در ادرار رقیق می‌شود و احتمال تشکیل سنگ کلیه کاهش می‌یابد.

افراد مبتلا به سنگ باید مایعات فراوان (حدود ۳ لیتر آب یا مایعات) بنوشند تا حداقل ۲٫۵ لیتر (معادل نصف گالون) ادرار در شبانه روز داشته باشند.

مشکلات روده

برخی مشکلات روده مانند بیماری کرون یا کولیت زخمی و یا جراحی (مانند عمل بای پس معده) خطر تشکیل سنگ کلیه از نوع اگزالات کلسیمی را بالا می‌برند.

رشد غیرطبیعی غده پاراتیروئید

رشد غیرطبیعی یک یا چند غده پاراتیروئید سبب کنترل سطح سوخت و ساز کلسیم شده و باعث بالا رفتن سطح کلسیم در خون و ادرار و منجر به تشکیل سنگ کلیه می‌شود.

اسیدوز توبولی کلیوی

بیماری اسیدوز توبولی کلیوی سبب افزایش اسید بدن شده و احتمال تشکیل سنگ کلیه از نوع فسفات کلسیمی را افزایش می‌دهد. در اثر نقص در تولید آمونیاک به وسیله کلیه، افزایش دفع کلسیم (توسط کلیه) ایاد می‌شود.

کم تحرکی

کم تحرکی یکی از عوامل زمینه ساز بروز سنگ کلیه است. کم تحرکی در اثر بیماری یا ناتوانی سبب برداشت کلسیم بیشتری از استخوان شده و غلظت کلسیم در ادرار را افزایش می‌دهد.

چاقی

بدن افراد چاق سطح اسید موجود در ادرار را تغییر داده و از همین رو سبب افزایش تشکیل سنگ کلیه می‌شود.

رژیم غذایی

مصرف کلسیم بیش از حد

یکی از دلایل شایع تشکیل سنگ کلیه رژیم غذایی افراد است. تشکیل سنگ کلیه از نوع کلسیمی، به دلیل وجود مقادیر بالای کلسیم در ادرار است. مصرف کلسیم نیز نباید زیاد از حد باشد اما کاستن از میزان کلسیم مصرفی در رژیم غذایی برای سلامتی استخوان‌های بدن مضر است.

پزشک توصیه می‌کند در عوض کاستن از کلسیم در رژیم غذایی، از میزان دریافت سدیم (نمک) بکاهید تا کلسیم ادرار کاهش یابد زیرا وقتی نمک زیادی به ادرار منتقل می‌شود، از باز جذب کلسیم در ادرار و انتقال به خون جلوگیری می‌کند.

رژیم غذایی سرشار از اگزالات

اگزالات، ماده متشکله، متداول‌ترین نوع سنگ کلیه است، خوردن غذاهای سرشار از اگزالات می‌تواند احتمال تشکیل این نوع سنگ‌های کلیه را افزایش دهد. اگزالات به طور طبیعی تنها در چند ماده غذایی وجود دارد و دسترسی بدن به اگزالات به میزان جذب و دفع آن بستگی دارد، که در همه افراد این نسبت یکسان نیست.

رژیم غذایی سرشار از پروتئین حیوانی

رژیم غذایی سرشار از پروتئین حیوانی مانند گوشت گاو، ماهی، مرغ و غیره می‌تواند سطح اسید موجود در بدن و ادرار را بالا ببرد. افزایش اسید نیز سبب تشکیل سنگ‌های کلیه از نوع اگزالات کلسیمی و اسید اوریکی می‌شود. تجزیه گوشت در بدن به اسید اوریک سبب افزایش احتمال تشکیل سنگ‌های کلیه از نوع اگزالات کلسیمی و اسید اوریکی می‌شود.

مصرف نکردن فیبر غذایی

افزایش فیبر غذایی، سبب کاهش عوامل خطر تشکیل سنگ به خصوص سنگ‌های کلسیمی می‌شود.

سدیم

فرد با خوردن غذاهای نمکی که به غذا افزوده می‌شود، این ماده را بدست می‌آورد. این ماده سبب افزایش ابتلا به سنگ‌های کلیوی می‌شود بنابراین فرد باید از مصرف اسنک‌های نمکی، مواد غذایی کنسرو شده، گوشت‌های بسته بندی شده و دیگر مواد غذایی فرآوری شده خودداری نماید.

بیماری سیستینوریا

بیماری سیستینوریا از اختلالات نادر و ارثی است که باعث تشکیل انواع خاصی از سنگ‌های کلیه می‌شود. در این بیماری بازجذب اسیدهای آمینه سیستین ادرار مختل شده و سطح این مواد در ادرار بالا می‌رود.

هیپراگزالوری اولیه

در بیماری «هیپراگزالوری اولیه» که در آن کبد اگزالات زیادی به وجود میر آورده و غلظت اگزالات در ادرار افزایش می‌یابد.

داروها

برخی داروها و مکمل‌های کلسیم و ویتامین ث سبب افزایش تشکیل سنگ کلیه می‌شوند پس تمام داروها و مکمل‌های غذایی که مصرف می‌کنید را به پزشک نشان دهید زیرا برخی از این داروها و مکمل‌ها می‌توانند احتمال تشکیل سنگ کلیه را بالا ببرند.

سابقه خانوادگی

اگر فرد سابقه خانوادگی سنگ کلیه داشته باشد و یکی از بستگان درجه اول مانند والدین یا خواهر و برادر قبلا سنگ کلیه داشته یا به این بیماری مبتلا باشد، احتمال تشکیل سنگ کلیه در او نیز نسبت به سایرین بیشتر است.

ارثی بودن سنگ کلیه

از دلایل شایع ایجاد سنگ کلیه در بدن ارثی بودن آن در خانواده است. یک ویژگی ارثی توانایی نداشتن در جذب صحیح و مؤثر اگزالات می‌باشد.

پرکاری تیروئید

پرکاری تیروئید اولیه، سبب افزایش دفع کلسیم می‌شود. افرادی که بیماری غدد درون ریز دارند، بیشتر مستعد ابتلا به سنگ کلیه می‌باشند.

دیابت نوع ۲

این بیماری سبب اسیدی تر شدن ادرار و ابتلا به سنگ کلیه می‌شود.

نژاد

سنگ کلیه دربین آسیایی‌ها و قفقازی‌ها شیوع بیشتری نسبت به بومیان آمریکایی، آفریقایی‌ها و آمریکایی‌های آفریقایی تبار دارد.

بارداری

به گزارش وب گاه نمناک، در بارداری به علت افزایش سطح پروژسترون سرعت دفع ادرار کند می‌شود. کاهش ظرفیت مثانه ناشی از بزرگ شدن رحم، میزان مصرف مایعات را کاهش داده و احتمال تشکیل سنگ را افزایش می‌دهد. در بارداری میزان دفع کلسیم در ادرار به مقدار بسیار کمی افزایش می‌یابد.

دیگر علل افزایش ابتلا به سنگ کلیه

عدم تعادل pH بدن

عدم تعادل الکترولیت‌ها

کمبود مواد معدنی و مواد مغذی

عفونت‌ها

مرد بودن