آتش‌سوزی‌هایی در قلب پایتخت؛ چاره کار کجاست؟
خبرهایی از آتش‌سوزی در پایتخت هرازگاهی به گوش می‌رسد، هر روز ماموران آتش‌نشانی در آماده‌باش کامل برای مهار حریق‌های گسترده و عادی در سطح شهر هستند، شاید یکی از دلایل اصلی این آتش‌سوزی‌ها وجود مناطق فرسوده، ساختمان‌های قدیمی و قرار گرفتن انبارهای کالا در قلب تهران است که باید فکری به حال این وضعیت شهر کرد.
گروه جامعه پایگاه خبری هیچ یک – تهران به عنوان پایتخت ایران دارای بافت‌های قدیمی و فرسوده‌ای با قدمت ۸۰ تا ۱۵۰ سال است که این روزها به شهر آتش‌سوزی‌های کوچک و بزرگ، با مصدومیت، انفجارهای بزرگ، فوت افراد گرفتار در پس این آتش‌سوزی‌ها و سرایت این آتش به دیگر بخش‌ها تبدیل شده است.
اگرچه آمارهای درستی از میزان وقوع آتش‌سوزی در طول یک سال در پایتخت وجود ندارد، اما داده‌های آماری نشان می‌دهد که شمار آنها کم نیست و هر روز واقعه‌ای به واسطه حریق در تهران رخ می‌دهد، گاهی همراه با مرگ و مصدومیت و گاهی با خسارت‌های فراوان برای کاسبان و صاحبان انبارهای تولیدی است. اما باید پرسید آیا این اتفاقات قابل پیشگیری هست؟
اسفند سال گذشته آتش‌سوزی در ساختمان بهار منجر به شهادت یکی دیگر از آتش‌نشانان پایتخت شد که این تراژدی بارها و بارها تکرار خواهد شد اگر به این آتش‌سوزی‌های هرچند کوچک توجه نشود
این روزها تهران شاهد اتفاقات سبک و سنگین در بخش آتش‌سوزی در مناطق فرسوده است، طبق آمارهایی که از سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران وجود دارد، بیشترین حریق‌ها در بافت‌های فرسوده و در بازارهای قدیمی شهر به وقوع می‌پیوندد. اما برخی از این وقایع مانند پلاسکو چنان داغی را بر دل مردم و خانواده‌ها می‌گذارد که هیچگاه فراموش نخواهد شد.
روزی که پلاسکو به عنوان نخستین آسمان‌خراش و یک ساختمان مدرن با عظمت زیاد پس از ۵۴ سال فعالیت، با یک آتش‌سوزی مهیب ۵۶۰ واحد آن فروریخت، هیچگاه از ذهن مردم پایتخت با آن همه دودی که روز ۳۰ دی ۱۳۹۵ آسمان شهر را فرا گرفته بود، فراموش نخواهد شد. اما این روزها هم وقوع آتش‌سوزی‌های متعدد نوید خوبی را در این دیار دیرین نمی‌دهد.
شاید یکی از بزرگترین آتش‌سوزی‌ها که منجر به شهادت ۱۶ نفر از آتش‌نشانان تهران شد همان حریق گسترده در پلاسکو بود که پس از هفت سال هنوز داغ این جوانان تازه است اما در اسفند سال گذشته آتش‌سوزی در ساختمان بهار تهران نیز منجر به شهادت یکی دیگر از آتش‌نشانان پایتخت شد که این تراژدی بارها و بارها تکرار خواهد شد اگر به این آتش‌سوزی‌های هرچند کوچک هم توجه نشود.
وقوع حوادثی تلخ در آتش‌سوزی‌های پایتخت
مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران درباره وقایع آتش‌سوزی در تهران به ایرنا گفت: سخت‌ترین و تلخ‌ترین حادثه در سال گذشته آتش‌سوزی ساختمان بهار بود که فرمانده یکی از پایگاه‌های آتش‌نشانی شهید دارابی را در فرایند اطفای حریق از دست دادیم.
قدرت‌الله محمدی با اشاره به اینکه افزود: اطفای حریق بازار چسب تهران یکی دیگر از این وقایع بود که این عملیات هم ۵۳ ساعت به طول انجامید.
وی با اشاره به اینکه سازمان آتش‌نشانی بیش از ۳۰ مورد خدمات از جمله حضور در صحنه حوادث و اطفای حریق را برای رفاه شهروندان ارائه می‌دهد، اظهار داشت: این سازمان ۹۰ درصد وظایف خود در مورد وضعیت ساختمان‌های ناایمن شهر تهران انجام داده است. بیشتر ساختمان‌های تهران پایش شده و بالای ۳۵ هزار ساختمان مورد بازدید و بررسی قرار داده شده که با این پیگیری‌ها ۱۲۹ ساختمان ناایمن به ۹۳ مورد کاهش یافته است.
قرارداد با بیمارستان سوانح سوختگی‌که یکی از دغدغه‌های مهم بود در حال اجراست اما باتوجه به ماهیت این سازمان اتفاقاتی که برای نیروهای انسانی این سازمان رخ می‌دهد باید یک بیمارستان تخصصی خاص داشته باشد که پیگیر این امر هستیم.
وی با اشاره به بحران وقوع زلزله در تهران خاطرنشان کرد: در هنگام زلزله سازمان آتش‌نشانی دو وظیفه اطفای حریق و نجات شهروندان را به عهده دارد؛ در همین راستا اگرچه تا حدود زیادی آمادگی داریم اما یک دستگاه بیل مکانیکی سنگین مخصوص آواربرداری در حال خریداری است و برای حوادثی مانند متروپل آبادان و ریزش ساختمان در تهران بسیار کارآمد خواهد بود.
چه آتش‌سوزی‌هایی در چهار ماه گذشته در تهران به وقوع پیوست
شاید هیچگاه پلاسکو از یادها نرود و همیشه داغی تازه بر دل مردم این پایتخت به همراه دارد اما در چهار ماه گذشته براساس آمار و اطلاعات موجود از سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران برخی آتش‌سوزی‌ها چنان با خسارت جانی و خسارات سنگین مالی رخ داده است که شاید تا سال‌های سال نه مرگ‌ها فراموش شود و نه اینکه آسیب‌دیدگان توان جبران هزینه‌های مالی خود را داشته باشند.
آتش‌سوزی بازار سید ولی، حریق در بازار بزرگ، در آتش سوختن ساختمان بهار و شهادت یک آتش‌نشان، آتش‌سوزی در سه کارخانه تولید مصنوعات چوبی، حریق محله گلابدره و مرگ جوان ۲۲ ساله، حادثه آتش‌سوزی در یک کارگاه مبل‌سازی و مرگ چهار جوان غیرایرانی، سوختن انبار لوازم موتورسیکلت میدان رازی با ۱۸ مصدوم، آتش‌سوزی یک مکانیکی در حوالی دریاچه شهدای خلیج فارس با یک کشته و ۲ مصدوم و آتش‌سوزی یک کارگاه آبکاری در خیابان دماوند با مصدومیت ۶ نفر از جمله ۲۰ مورد آتش‌سوزی مهم در سال ۱۴۰۲ بوده است.
خبرهایی که از وقوع آتش‌سوزی از ابتدای سال تا تیر ۱۴۰۲ به گوش رسیده بسیار ناخوشایند بوده است اما همه اینها شاید قابل پیگیری و پیشگیری باشد تا هم جان افراد گرفتار را به خوبی نجات داد و هم جلوی خسارات مالی سنگین را براثر این حوادث گرفت.
حریق بارانداز هفت هزار متری در محله یافت‌آباد یکی از وقایع آتش‌سوزی در تهران بود که به دلیل وجود انبارهای کوچک و بزرگ با سقف‌های کاذب و مصالح ناایمن در محوطه‌ای هفت هزار متری و ۲ باب انبار با مساحت ۴۰۰ مترمربع در مجاورت یکدیگر با سقف‌های شیروانی ضعیف و مقاومت سازه‌ای ناایمن به عنوان محل نگهداری مواد قابل اشتعال مانند ابر و اسفنج؛ در نهایت بر اثر شدت حرارت سقف انبارها تخریب شد.
حادثه آتش‌سوزی مغازه‌ای در پاساژ پنج طبقه شهرک اکباتان که طبقه آخر این پاساژ به انبار لوازم یدکی در حجم زیاد تبدیل شده بود، دچار آتش‌سوزی شد که به دلیل مجهز بودن به سیستم اعلام و اطفا حریق، به محض به کار افتادن سیستم‌ها همسایه این مغازه با استفاده از خاموش کننده‌های دستی قبل از شعله‌ور شدن این آتش‌سوزی مهار شد.
آتش‌سوزی گسترده در سه کارخانه تولید مصنوعات چوبی و ام‌دی‌اف در جاده دماوند یکی دیگر از این موارد بود که هر کارخانه حدود ۱۵۰۰ متر مربع مساحت داشت به عبارتی آتش‌نشانان با حریقی به وسعت ۴۵۰۰ مترمربع مواجه شدند. در این کارخانه‌ها ورق‌های ام‌دی‌اف و مصنوعات چوبی در حجم زیاد تولید و نگهداری شده بود. تمام این اقلام دچار حریق شده و شدت آن به حدی بود که علاوه بر اینکه سه کارخانه را کاملا در برگرفته بود سبب تخریب سقف یکی از این کارخانه‌ها نیز شده و در حال سرایت به کارخانه چهارم بود.
حریق در یک واحد مسکونی در محله گلابدره تهران و مرگ یک جوان ۲۲ ساله از دیگر وقایع آتش‌سوزی در پایتخت بود که به دلیل وقوع آتش‌سوزی در یک ساختمان پنج طبقه ۱۰ واحدی، آتش در طبقه سوم یک واحد ۱۰۰ متری سرایت کرده بود.
وقوع حادثه آتش‌سوزی در یک کارگاه مبل‌سازی در محله مرتضی‌گرد به عنوان دیگر حادثه بود که در این حادثه چهار مرد جوان غیرایرانی جان باختند. این آتش به وسعت ۳۰۰ متر بود که البته به دلیل حجم زیاد ابر و اسفنج بیشتر کندسوزی بوده است. در طبقه بالای محل حادثه اتاق ویژه استراحت کارگران آتش‌نشانان با جسم بی جان چهار مرد جوان غیرایرانی مواجه شدند که به احتمال زیاد به دلیل دود گرفتگی ناشی از اسفنج که بسیار خطرناک است، جان باختند.
همچنین آتش‌سوزی انبار و کارگاه مواد تولیدی ابر و اسفنج در یافت‌آباد بلوار الغدیر در یک محوطه کارگاهی حدود هشت هزار متری با وجود چندین کارگاه و انبار کوچک و بزرگ رخ داد در ۲ کارگاه و انبار حدود ۴۰۰ متری آتش کاملا شعله‌ور بود و این حادثه بدون مصدومیت مهار شد.
حریق در یک منزل مسکونی در نیاوران که موجب انتقال ۲ خانم به بیمارستان شد از دیگر اتفاقات آتش‌نشانی در تهران بود که حدود ۱۰ نفر نیز در طبقات بالایی در وضعیت ناایمن توسط آتش‌نشانان به سلامت از محل حادثه خارج شدند.
آتش‌سوزی یک ساختمان نیمه‌کاره در غرب پایتخت با مصدومیت پنج نفر از کارگران از دیگر وقایع بود که این کارگران زنده و در یک عملیاتی سخت و نفس‌گیر از مرگ حتمی نجات یافتند.
آتش در سه باب مغازه در تجریش با وسعت آتش‌سوزی بین ۲۰۰ تا ۲۵۰ متر از دیگر وقایع آتش‌نشان بود البته یکی از مغازه‌ها مملو از ظروف چینی، پلاستیکی و لوازم خانگی بود. این حادثه مورد مصدومیت نداشت.
آتش‌سوزی در انبار چسب بازار سیدولی به عنوان یکی از موارد آتش‌سوزی با وسعت گسترده بود که کانون اصلی آتش در یک ساختمان سه طبقه با چندین باب مغازه و انبار به وسعت بیش از یک هزار متر بود. که به دلیل وجود سقف‌های شیروانی و قدیمی بازار آتش‌نشانان از چند طرف مشغول مهار شدند که در نهایت پس از ۵۴ ساعت مهار شد. این حادثه با وجود گستردگی زیاد اما یک مصدوم داشت البته دو سه بخش از این پاساژ به صورت کامل تخریب شد.
سوختن انبار لوازم موتورسیکلت میدان رازی یکی دیگر از موارد آتش‌سوزی در پایتخت بود که این آتش‌سوزی گسترده در یک انبار بزرگ لوازم یدکی خودرو با بیش از سه هزار متر مربع مساحت و مسقف اتفاق افتاد که این حادثه ۱۸مصدوم داشت.
مهار آتش‌سوزی انبار کالا در خیابان مولوی دیگر موارد حریق در تهران بود که در قسمت پشت‌بام یک ساختمان ۲ طبقه قدیمی، انباری به وسعت ۳۰۰ متر رخ داد.
آتش‌سوزی یک مکانیکی در حوالی دریاچه شهدای خلیج فارس با یک کشته و ۲ مصدوم از دیگر وقایع در پایتخت بود که در این حادثه یک ساختمان یک طبقه که طبقه همکف آن یک تعمیرگاه خودرو به وسعت ۱۸۰ متر بود دچار آتش‌سوزی شد. ۲ مرد در این حادثه دچار سوختگی شدند و آتش‌نشانان همزمان با خاموش کردن آتش جسم بی‌جان یک مرد دیگر را کشف کردند که به‌دلیل سوختگی شدید جان باخته بود.
مهار آتش‌سوزی گسترده انبار و کارخانه مواد شیمیایی در جاده قدیم قم از دیگر اقدامات ماموران آتش‌نشانی بودکه در این حادثه یک سوله یک هزار و ۵۰۰ مترمربعی مملو از رنگ و تینر و یک کارخانه و انبار در این حادثه دچار آتش‌سوزی شد.
حادثه آتش‌سوزی یک انبار ظروف بلور در جاده ورامین در محوطه‌ای با چندین انبار کالا هر کدام به وسعت ۱۶۰ متر با سقف‌های شیروانی نازک که یکی از این انبارها دچار آتش‌سوزی شد که خسارت مالی بر جا گذاشت.
آتش‌سوزی بازار گل امام رضا (ع) که در قسمت راسته محل استراحت خشکه‌فروشان حدود ۱۸ غرفه حدود ۱۵ متری جمعا حدود ۲۰۰ متر دچار آتش‌سوزی شد.
آتش‌سوزی یک پاساژ قدیمی در محدوده بازار تهران که در این حادثه چندین مغازه دچار آتش‌سوزی و خسارت شدند اما تلفات جانی نداشت. یک ساختمان هفت طبقه تجاری – انباری که کاربری اصلی آن در زمینه تولید و فروش پارچه های رویه کفش و مصنوعات چرمی بود در طبقه همکف ۲ مغازه در کنار یکدیگر به وسعت ۳۰ متر دچار آتش‌سوزی شد و آتش در همان نقطه به مغازه‌های بالاسری طبقات دوم و سوم نیز سرایت کرده بود.
نجات بیش از ۴۰ نفر از آتش‌سوزی واحد مسکونی در یک ساختمان ۱۱ طبقه در اکباتان دیگر وقایع حریق در تهران بود که در این حادثه در طبقه هفتم یک ساختمان ۱۱ طبقه و در یک واحد ۱۰۰ متری آتش‌سوزی روی داد که بر اثر این آتش‌سوزی دود بسیار غلیظی این ساختمان را فرا گرفته بود.
آتش‌سوزی یک کارگاه آبکاری در خیابان دماوند با مصدومیت ۶ نفر از دیگر موارد آتش‌سوزی در تهران بود که در این حادثه کارگاهی به وسعت ۱۵۰ متر دچار آتش‌سوزی شد که ۲ نفر در محل درمان شدند اما چهار نفر دیگر به دلیل سوختگی نسبتا شدید روانه بیمارستان شدند.
اطفای حریق ساختمان ۱۵۳ خیابان بهار در اسفند سال گذشته یکی دیگر از اتفاقات حوزه آتش‌نشانی تهران بود که این حادثه در یک ساختمان تجاری و اداری هفت طبقه در خیابان بهار تهران رخ داد در این حادثه چندین نفر به سلامت توسط آتش‌نشانان خارج شدند که در جریان اطفای حریق در خیابان بهار رضا دارابی رئیس ایستگاه ۱۲۰ آتش‌نشانی تهران حین انجام وظیفه به شهادت رسید.
وجود بافت‌های فرسوده و کارگاه‌های تولیدی در قلب پایتخت عامل حوادث بالا
مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران در گفت و گو با خبرنگار ایرنا درباره اینکه چرا حوادث آتش‌سوزی در این شهر زیاد است، اظهار داشت: تهران به عنوان پایتخت، دارای جمعیت بالایی است بافت فرسوده، وجود کارگاه‌های تولیدی، انبارها، مراکز توزیع کالا، باربری‌ها و این دسته از فعالیت‌هایی که جای آنها در قلب شهر تهران نیست، عامل اصلی حوادث بالا به ویژه آتش‌سوزی در این شهر به شمار می‌رود.
بافت فرسوده یکی از عوامل اصلی موارد آتش‌سوزی است که اکنون در بازار تهران ۲۱۲ هکتار در منطقه ۱۲ از این نوع بافت را داریم
قدرت‌الله محمدی افزود: بافت فرسوده یکی از عوامل اصلی موارد آتش‌سوزی است که اکنون در بازار تهران ۲۱۲ هکتار در منطقه ۱۲ از این نوع بافت را داریم. وقتی ناپایداری در یک شهر وجود داشته باشد حوادث بیشتری رخ می‌دهد. شهر نوساز خطرات کمتری دارد. اما در تهران بخاطر وجود چنین مشکلاتی، حوادث زیادی را به همراه دارد.
وی ادامه داد: باید به این موضوع توجه کرد که اکنون چقدر کارگاه تولیدی در شهر تهران وجود دارد که باید خارج از شهر باشد، چه میزان مراکز فروش، توزیع کالاو کارگاه تولیدی در پایتخت فعالیت دارند که باید به خارج از شهر انتقال داده شود. این موارد باعث افزایش شمار حوادثی همچون آتش‌سوزی‌ها محسوب میشوند.
محمدی افزود: البته جمعیت بالای شهر تهران، تعداد مهاجران و بسیاری از موارد دیگر نیز از دلایل افزایش حوادث در این شهر است که باید به این موضوعات به شکل ویژه توجه شود. اکنون براساس آمارها جمعیت تهران ۱۲ میلیون نفر برآورد می‌شود اما به صورت شناور بیش از ۱۴ میلیون نفر در پایتخت زندگی می‌کنند.
پهنه قدیمی تهران زیاد است
مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران گفت: تهران شهری با پهنه قدیمی زیاد است و همین موضوع باعث بروز اتفاقاتی مانند آتش‌سوزی می‌شود. در پایتخت منطقه قدیمی با قدمت ۱۵۰ ساله هم داریم اما باید پرسید که عمر مفید یک ساختمان باید چقدر باشد.
وی البته وجود ساختمان‌های ناایمن را از دیگر دلایل حوادثی همچون آتش‌سوزی در پایتخت دانست و گفت: بیشتر حریق در این شهر به دلیل مشکلات برقی و اتصالات رخ می‌دهد. بنابراین اگر ساختمانی نوساز با کابل برق نوسازی شده، جعبه اطفای حریق و وسایل آتش‌نشانی باشد این اتفاقات ناگوار کمتر رخ خواهد داد زیرا در چنین شرایطی ساکنان امکان اطفای آتش را خواهند داشت. همه این موضوعات ضریب ایمنی در ساختمان‌ها را افزایش می‌دهد و در صورت نداشتن هر کدام از این مسایل مهم، خطرپذیری بیشتری را خواهد داشت.
محمدی به موضوع آتش‌سوزی در بازار چسب تهران و اطفای حریق گسترده در این بازار اشاره کرد و اظهار داشت: اگر مسایل ایمنی و وسایل آتش‌نشانی در ساختمان‌ها البته نوساز وجود داشته باشد دیگر شاهد این اتفاقات نخواهیم بود. موضوع آتش‌سوزی در بازار چسب در یک منطقه قدیمی بود.
وی به این موضوع که اکنون آتش‌سوزی‌های بسیار گسترده در تهران را شاهد نیستیم، ادامه داد: بیشتر اتفاقات در حوزه آتش‌نشانی در بافت‌های فرسوده، انبار کالا و بازارهای قدیمی است و روند کاهشی در آتش‌سوزی در واحدهای مسکونی در پایتخت به ثبت رسیده است.
مناطق فرسوده بیشترین حوادث آتش‌نشانی و منطقه یک و ۲۲ کمترین حادثه را دارند
مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران به برخی از حوادث سنگین اخیر آتش‌نشانی اشاره کرد و گفت: آتش‌سوزی در خیابان رازی با حجم گسترده آتش، بازار چسب و اتفاق سیل امامزاده داوود از این حوادث سنگین به شمار می‌رود. اما با توجه به رخ دادن بیشترین اتفاقات در مناطق فرسوده و اینکه بخش اعظم حریق‌ها در بافت‌های قدیمی، تراکمی و جمعیتی رخ می‌دهد، باید برای این موضوعات چاره‌اندیشی کرد.
