روستاهای زیبای کردستان؛ تجلی معماری سازگار با طبیعت
روستاهای زیبای کردستان با جاذبه‌های متعدد و بی‌نظیر، گردشگران بسیاری را از سراسر کشور به‌سمت خود می‌کشانند.
گروه هیچ یک زندگی – استان کردستان با شهر سنندج به‌عنوان مرکز استان، در غرب کشور واقع شده است. جاهای دیدنی بسیاری در این استان وجود دارند که در شهرها و روستاهای زیبای کردستان پراکنده شده‌اند. جاهای دیدنی کردستان به‌قدری متعدد هستند که امکان ندارد در یک‌بار سفر به این استان بتوانید از همه آن‌ها دیدن کنید.
مناظر بی‌نظیر و بکر، مناطق کوهستانی با آب‌وهوایی دلپذیر و پاک، مردمانی مهمان‌نواز، خون‌گرم و مهربان، زبان، موسیقی و رقص محلی فوق‌العاده، هنر و فرهنگ غنی، لباس‌های محلی زیبا و خوش‌رنگ، صنایع دستی گوناگون و غذاهای خوشمزه و متنوع باعث شده‌اند تا گردشگران خارجی و ایرانی بسیاری برای دیدن این‌همه زیبایی به روستاهای زیبای کردستان بیایند. در ادامه با ما همراه باشید تا شما را با برخی از روستاهای زیبای کردستان، آشنا کنیم.
روستاهای زیبای کردستان
روستای بلبر
آدرس: شهرستان سروآباد، بخش اورامان، دهستان شالیار
فاصله تقریبی از سنندج: ۱۶۵ کیلومتر (سه ساعت و ۳۵ دقیقه)
روستای بلبر (Bolbar) با مناظر زیبا و دلنشین در ۷۵ کیلومتری (دو ساعت) جنوب مریوان و ۱۰ کیلومتری (۲۰ دقیقه) اورامان تخت واقع شده است. قدمت این روستا به ۲٬۰۰۰ سال قبل بازمی‌گردد و همچنان طایفه‌ای از نسل پایه‌گذاران این روستا وجود دارد که آن‌ها را «کاکوا» می‌نامند.
بلبر واژه‌ای یونانی، برگرفته از کلمه «بل» به‌معنی «خدای آب» است و کلمه «بلبر» معنی «در مقابل آب» می‌دهد. بر اساس روایت مورخان، این روستا صدها سال پیش از میلاد مسیح نام‌گذاری شده است. همچنین دلیل دیگر این نام‌گذاری می‌تواند وجود منابع آبی فراوان، آبشارها و چشمه‌ها در این منطقه باشد.
روستای بلبر در دل رشته کوه‌های زاگرس و در منطقه اورامانات قرار دارد؛ در دره‌ای با شیب ملایم در مرز بین کرمانشاه و کردستان واقع شده است.
راه دسترسی به روستای بلبر از طریق جاده سنندج و مریوان به اورامانات تخت است. همچنین از کرمانشاه و جاده پاوه به جوانرود هم دسترسی دارد. بافت روستا و نحوه قرارگیری خانه‌ها پلکانی است؛ خانه‌هایی که در دامنه کوه «شاهو» بنا شده‌اند.
جاذبه‌ها و منابع آبی بلبر به‌قدری زیبا هستند که علاوه بر سرسبزی و طراوت منطقه، نظر هر بیننده ای به آن‌ها جلب می‌شود. به‌عنوان نمونه می‌توان از رودخانه «چم گران» (که از یکی از طولانی‌ترین رودخانه‌های کردستان به نام رود سیروان سرچشمه می‌گیرد)، چشمه «وله ساجی» و چشمه «بلچمی» نام برد.
زبان مردم بلبر «هورامی» (نوعی گویش کردی) است. بیشتر ساکنان نیز به مشاغلی همچون دامداری، باغداری، کشاورزی، زنبورداری و گلیم‌بافی مشغول هستند. محصولات باغ‌های این روستا به سایر نقاط کشور و کشورهای همسایه نیز صادر می‌شود. روستای بلبر علاوه بر پیشینه تاریخی، طبیعتی فوق‌العاده زیبا دارد و آنچه که باعث ورود گردشگران به این روستا می‌شود، معماری زیبا و پلکانی، خانه‌های سنتی، طبیعت بکر و مردم مهمان‌نواز و خون‌گرم این منطقه است.
بهترین زمان برای سفر به بلبر زیبا، یکی از جاهای دیدنی کردستان، بهار و تابستان به‌ویژه اردیبهشت ماه است. چنانچه گردشگران تصمیم داشته باشند شب را در این روستا بمانند، اقامتگاه‌های بومگردی این منطقه پذیرای آن‌ها خواهند بود.
روستای پالنگان
آدرس: شهرستان کامیاران، بخش مرکزی، دهستان ژاورود
فاصله تقریبی از سنندج: ۱۲۰ کیلومتر (دو ساعت)
روستای پالنگان (Palangan) یکی از مهم‌ترین مناطق گردشگری در این منطقه است که در ۵۰ کیلومتری (۵۰ دقیقه) شمال غرب شهر کامیاران و در ۱۵ کیلومتری (۲۵ دقیقه) روستای باستانی تنگی ور واقع شده است. این روستا تاکنون چندین بار ویران و دوباره بنا شده است.
نام روستای پالنگان در ابتدا «پلنگان» به معنی «زیستگاه پلنگ‌ها» بوده است. «پالنگ» در زبان محلی کردی معنی «تکیه‌گاه» دارد. پالنگان درسال ۱۳۹۳ با شماره ۳۱۲۲۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. این روستا در حال حاضر (۱۴۰۲ خورشیدی) در مسیر ثبت جهانی است.
قلعه پالنگان، یکی از آثار تاریخی روستای پالنگان، در جنوب شرقی این روستا و در بالای کوه واقع شده است. هیچ سندی مبنی بر قدمت این قلعه وجود ندارد؛ اما چیزی که بر اساس بقایای موجود به دست آمده، دستور تخریب این بنا توسط شاه صفی در سال ۱۰۴۶ هجری قمری صادر شده است. بقایای موجود نیز شامل منازل، اتاق‌ها، مساجد، آتشکده‌ها و پل‌های قدیمی هستند. لازم است بدانید که این قلعه از بناهای مهم کردستان متعلق به دوره سلجوقی بوده است.
پالنگان در میان کوه و در دل دره «تنگیور» یا «تنگیور»، در دوطرف کوه بنا شده است. کوه‌های این روستا حدود ۲۰ چشمه فعال دارد که آب تمام آن‌ها به رود همیشه خروشان تنگه‌ور می‌ریزد؛ از جمله معروف‌ترین این چشمه‌ها می‌توان به چشمه‌های سید علاالدین، خاتون و شیته اشاره کرد.
تنگه‌ور با آبی گوارا و خوش‌طعم، از میان پالنگان جاری است و روستا را به دو نیم تقسیم کرده است؛ رودی که در نهایت به رودخانه پرآب سیروان منتهی می‌شود. در فاصله ۱۰ کیلومتری از شمال غربی این روستا و در دامنه‌های کوه‌های روستای گواز (Govaz) چشمه های آب‌معدنی وجود دارند که شیری رنگ و دارای مواد معدنی همچون آهن و گوگرد هستند.
خانه‌ها در روستای پالنگان به‌صورت پلکانی ساخته شده‌اند؛ به‌گونه‌ای که پشت‌بام خانه پایینی، حیاط خانه بالایی است. برای ساخت‌وساز آن‌ها نیز اغلب سنگ به کار رفته است.
اهالی روستای پالنگان به زبان هورامی صحبت می‌کنند. عمده فعالیت آن‌ها از جمله کشاورزی، دامداری، باغداری، جاجیم بافی، موج بافی و زنبورداری است. از میان محصولات روستا، عسل طبیعی در میان ساکنان و گردشگران جایگاه ویژه‌ای دارد.
ارتفاع روستای پالنگان از سطح دریا ۱٬۰۲۰ متر است و به همین دلیل در پاییز و زمستان آب‌وهوایی بسیار سرد و خشک و در بهار و تابستان آب‌وهوایی معتدل رو به خنک دارد؛ بنابراین بهترین زمان سفر به پالنگان، بهار و تابستان است. برای اقامت در این روستا گزینه‌هایی همچون اقامتگاه بومگردی، خانه روستایی و سوئیت موجود هستند.
روستای نوره
آدرس: شهرستان سنندج، بخش مرکزی، دهستان آرندان
فاصله تقریبی از سنندج: ۲۰ کیلومتر (۳۰ دقیقه)
روستای نوره (Nawara) از توابع شهرستان سنندج، از سمت شرق و شمال شرق به کوه «آبیدر»، از سمت غرب به «کوه وزمان» و از سمت جنوب غربی به «کوه تایلان» منتهی می‌شود.
نوره در میانه گردنه‌ها و دره‌های عمیق و سرسبز قرار گرفته است؛ گردنه «گرماش» در قسمت شمال غرب، «دره چهارگاه» در قسمت جنوب شرق، «دره زیارتان» در قسمت غرب و شمال غرب و «دره یاران» در قسمت شمال شرق روستا قرار دارند؛ دره‌هایی صعب‌العبور که با مناظر بکر خود، چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌کنند.
از جاذبه‌های روستای نوره می‌توان به مسیر دسترسی به این روستا، فضای خارج و داخل مقبره آیت‌الله «محمد مردوخ کردستانی» (امام جمعه و مفتی اعظم اهل سنت در دوره‌های قاجاریه و پهلوی)، باغ‌های سرسبز و خرم، کوه‌های بلند قامت اطراف روستا از جمله کوه آبیدر و منابع آبی مانند رودخانه و چشمه اشاره کرد.
منطقه مسکونی نوره دارای بافتی متراکم است و بیشتر مصالح استفاده شده برای ساخت‌وساز خانه‌ها از سنگ، چوب و گل هستند. زیبایی این خانه‌ها با سنگ‌فرش کوچه‌ها دوچندان شده است و تناسب چشم‌نوازی با یکدیگر دارند. سقف خانه‌ها مسطح و از جنس چوب صنوبر، بید و چنار هستند.
شغل ساکنان نوره اغلب دامداری، باغداری و کشاورزی (گندم و جو) است؛ ولی باغداری اولویت اول مردم روستا قرار دارد. زنان این منطقه نیز بیشتر به قالی‌بافی، گلیم بافی، جاجیم بافی و درست کردن پاپوش از نوع گیوه مشغول هستند. این روستا در فصول پاییز و زمستان، آب‌وهوایی سرد و بسیار سرد، در بهار و تابستان نیز معتدل و بسیار دلپذیر دارد. اقامتگاه بومگردی از جمله گزینه‌های اقامتی برای گردشگران در روستای نوره است.
روستای دولاب
آدرس: شهرستان سنندج، بخش سیروان، دهستان میان‌رود
فاصله تقریبی از سنندج: ۴۰ کیلومتر (۵۰ دقیقه)
روستای دولاب (Dulab) یا «دولاو» به زبان محلی منطقه، در دامنه کوه معروف «اوالان» بین شهرهای سنندج و کامیاران واقع شده است. قدمت این روستا به ۹۰۰ سال قبل برمی‌گردد. روایت است بنیان‌گذار آن نیز شخصی به نام اسفندیار بوده است که مقبره ایشان هم در این روستا قرار دارد.
مسیر دسترسی روستای دولاب پرپیچ‌وخم و دارای شیب تند است؛ اما عبور از این جاده سخت ارزشش را دارد؛ زیرا در این روستا، بافت کوهستانی و پلکانی خانه‌ها و نیز ترتیب و نظم قرارگیری آن‌ها در کنار هم شما را شگفت‌زده خواهد کرد. معماری دولاب بی‌شباهت به ماسوله گیلان نیست.
دولاب نیز مانند دیگر روستاهای پرآب این منطقه، بیش از ۱۰۰ چشمه دائمی دارد که این خود باعث سرسبزی و طراوت پوشش گیاهی شده است.
زبان ساکنان دولاب، هورامی است. دورتادور روستا را انبوهی از درختان گردو، انجیر و تاکستان انگور احاطه کرده‌اند. اقتصاد روستا بر اساس باغداری ساکنان تامین می‌شود. محصولاتی همچون گیلاس، سیب، زردآلو، آلبالو و به‌ویژه انگور این منطقه، از محصولات درجه یک در سطح کشور هستند. همچنین کمتر خانواده‌ای در روستای دولاب، کندوی زنبور عسل ندارد. عسل یا «هنگوین» (به زبان محلی منطقه) یکی از محصولات بی‌نظیر روستای دولاب به شمار می‌آید.
علاوه بر معماری خاص و طبیعت بی‌نظیر، از جاذبه‌های روستای دولاب می‌توان به «خانقاه شیخ محمد»، «خانقاه شیخ هادی» در مجاورت این روستا و کوه «آوالان» با ارتفاعی حدود ۲٬۹۰۰ متر اشاره کرد. بهترین زمان برای سفر به این روستا نیمه اول سال، یعنی بهار و تابستان است؛ زمانی که روستا آب‌وهوایی دلنشین و معتدل دارد.
برای اقامت در روستای دولاب می‌توانید به اقامتگاه‌های بومگردی متعدد این منطقه بروید؛ اقامتگاه‌هایی که خاطراتی خوش برای شما رقم خواهند زد و فرصت آشنایی با فرهنگ بومی را برای شما فراهم خواهند کرد.
روستای ژیوار
آدرس: شهرستان سروآباد، بخش اورامان، دهستان شالیار
فاصله تقریبی از سنندج: ۱۷۰ کیلومتر (سه ساعت و ۵۰ دقیقه)
روستای ژیوار (Zhiwar) در جنوب کوه‌های کوسالان، در مجاورت رودخانه سیروان و در همسایگی روستاهای بلبر و سلین واقع شده است. پیشینه و قدمت این روستا به زمان ساسانیان برمی‌گردد.
ژیوار بین دره‌ای سرسبز و محصور شده توسط باغ‌ها و جنگل‌های بلوط قرار دارد؛ به همین علت بافت و معماری پلکانی در این روستا رواج پیدا کرده است؛ به طوری‌که پشت بام خانه پایینی، کاربری حیاط را برای خانه بالایی دارد. بیشتر خانه‌های روستای ژیوار از سنگ ساخته شده‌اند. این منطقه کاملا کوهستانی است؛ به همین دلیل، ژیوار زمستان‌هایی به‌شدت سرد و طاقت‌فرسا و تابستان‌هایی بسیار خنک دارد.
می‌توان گفت چیزی که ژیوار را از دیگر مناطق کشور متمایز کرده، آب‌وهوای پاک و دلپذیر آنجا است. با توجه به صعب‌العبور بودن این منطقه، طبیعتی بکر و به‌دور از آلودگی‌های زیست‌محیطی نیز در ژیوار در انتظار گردشگران است.
«ژیوار» در زبان کردی معنای «زندگی» می‌دهد. این منطقه همانند نامی که بر آن گذاشته‌اند، زیبا، سرزنده و مملو از حس زندگی است؛ تا جایی که مردم، آن را هزار ماسوله می‌گویند. تمام زیبایی‌ها و پتانسیل گردشگری ژیوار باعث شده است تا این روستا در سال ۱۳۹۳ هجری شمسی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت برسد.
از جاذبه‌های ژیوار می‌توان به بافت پلکانی، تراکم باغ‌های انجیر، انار و انگور، رودخانه سیروان، بناهای سنتی، قرار داشتن در دره‌ای عمیق، چشمه‌های زیبا با آب گوارا و شیرین، کوه‌های دیدنی از جمله کوه بلند کوسالان، مهمان‌نوازی و خون‌گرمی اهالی و پوشاک و لباس‌های رنگارنگ و جذاب ساکنان اشاره کرد.
ساکنان روستای ژیوار به باغداری و دامداری و تولید لبنیات مشغول هستند و همچنین صنایع دستی زن‌های روستا نیز، جاجیم بافی، جوراب بافی، گیوه بافی و دوخت لباس سنتی مثل فرنجی و چخورانک است. بهترین فصول برای سفر به این روستای زیبا بهار و تابستان هستند. این روستا فاقد اقامتگاه بومگردی است و گردشگران برای اقامت شبانه و استراحت می‌توانند از اقامتگاه‌های روستاهای اطراف استفاده کنند.
اورامان تخت (اورامانات)
آدرس: شهرستان سروآباد، بخش اورامان (مشاهده روی نقشه)
فاصله تقریبی از سنندج: ۱۵۵ کیلومتر (سه ساعت و ۱۵ دقیقه)
اورامان (Uraman Takht)، در منطقه هورامان یا «هه‌ورامان» در بخش سروآباد کردستان قرار دارد. این شهر با مریوان ۶۵ کیلومتر (یک ساعت و ۳۵ دقیقه) فاصله دارد و از جنوب به استان کرمانشاه، از شمال شرق به سروآباد و از غرب به کشور عراق منتهی می‌شود. منطقه اورامانات متشکل از دو بخش است که قسمت کوچک آن به حلبچه کشور عراق و قسمت بزرگ‌تر به استان‌های کردستان و کرمانشاه ایران تعلق دارد.
اهالی اورامان تخت و باستان‌شناسان اعتقاد دارند که قدمت این شهر به حدود ۶٬۰۰۰ سال قبل بازمی‌گردد. آن‌ها همچنین بر این باورند که در گذشته‌های دور اورامان تخت، دهکده‌ای بزرگ، معروف، وسیع، دارای حکومت و مرکزیت و دارای چشمه‌های خروشان و آب‌وهوای پاکیزه و دلپذیر بوده است. خانه و آرامگاه «پیر شالیار» یا پیر شهریار اورامی (یکی از بزرگان اهل آیین صوفیان) نیز در اورامان تخت قرار دارد.
رودخانه‌های «سیروان» و «لیله» از میان منطقه اورامانات جاری هستند و در نهایت در نقطه‌ای از مرز مشترک ایران و عراق به نام «دروله» به هم می‌پیوندند. این رودخانه‌ها علاوه بر طنین آرام‌بخش، موجب طراوت و سرسبزی پوشش گیاهی این منطقه نیز هستند.
اورامان تخت تا قبل از سال ۱۳۹۰ خورشیدی روستا بود؛ ولی بعد از آن تبدیل به شهر شد. این منطقه داخل دره‌ای شرقی- غربی با شیب تند و روبه‌روی کوه «تخت» قرار گرفته است. معماری خانه‌های سنگی اورامان تخت نیز به‌صورت پلکانی است.
زبان مردم اورامان تخت، گورانی با گویش هورامی است. به‌دلیل کوهستانی بودن منطقه و نیز وجود باغ‌های متعدد و جنگل‌های بزرگ، دامداری در کنار باغداری جزو شغل‌های اصلی مردم به شمار می‌آید. همچنین از صنایع دستی این منطقه می‌توان به گلیم بافی، نمد بافی، گیوه بافی، ظروف چوبی و دوخت لباس‌های محلی خاص اشاره کرد که با زیورآلات تزیین می‌شوند.
آب‌وهوای اورامان تخت در پاییز و زمستان بسیار سرد و در بهار و تابستان دلپذیر و معتدل است. اغلب گردشگران نیز برای بازدید از این روستا، فصل بهار و تابستان را در اولویت قرار می‌دهند. هتل سنگی، هتل شادی و چندین اقامتگاه بومگردی در تمامی سال پذیرای مهمانان خواهند بود.
لازم به توضیح است اورامان تخت در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد. همچنین در سال ۲۰۲۱، منظر فرهنگی اورامانات- هورامان که اورامان تخت را هم شامل می‌شود، در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسید.
روستای خسروآباد
آدرس: شهرستان بیجار، بخش چنگ الماس، دهستان خسروآباد (مشاهده روی نقشه)
فاصله تقریبی از سنندج: ۱۴۰ کیلومتر (یک ساعت و ۵۰ دقیقه)
روستای خسروآباد یا گروس از توابع بخش «چنگ الماس» یا «جنگلناس» است و در ۴۵ کیلومتری بیجار (۴۰ دقیقه) قرار دارد. این روستا از سمت غرب به «دوکوهه»، از شمال به «کوه قازیله» و از جنوب به «کوه هزار لیلی» محدود می‌شود. قدمت این روستا به اواخر دوره زندیه و اوایل دوره قاجاریه بازمی‌گردد.
روستای خسروآباد گروس علاوه بر معماری قدیمی خانه‌های خشتی و گلی روستا، کوه‌های بلند، رودخانه‌های خروشان و پرآب، انواع درختان سربه‌فلک کشیده و گونه‌های متنوع گیاهی و جانوری، دیدنی‌های زیر را نیز دارد:
مسجد خسروآباد گروس (متعلق به دوره قاجار و در سال ۱۳۷۸ با شماره ۲۶۰۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران، به ثبت رسیده است)
برج تاریخی خالو با قدمتی بیش از ۲۵۰ سال
مدرسه‌ای قدیمی (که گفته می‌شود دومین مدرسه بیجار بوده است)
چهار طاق و مقبره «حاج الله یارخان امیرعلاءالدین» (از حاکمان خسروآباد گروس)، (مربوط به دوره قاجار؛ این اثر در سال ۱۳۸۰ با شماره ۴۴۸۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران، به ثبت رسیده است)
مردم خسروآباد گروس به زبان کردی صحبت می‌کنند. درآمد اغلب ساکنان از فعالیت‌های زراعی، دامداری و قالی‌بافی است. این روستا برخلاف بسیاری از روستاهای دیگر استان کردستان، در دشت بنا شده است و بافت مسکونی متمرکز روی سطحی صاف دارد. بیشتر خانه‌ها یک طبقه با سقف مسطح و با استفاده از آجر و خشت و گل ساخته شده‌اند. در این بین خانه‌های نوساز هم زیاد به چشم می‌خورند.
روستای خسروآباد گروس از سطح دریا ۱٬۸۴۰ متر ارتفاع دارد؛ به همین علت آب‌وهوای آن در زمستان بسیار سرد و خشک و در بهار و تابستان معتدل و دلپذیر است. این روستا اقامتگاه بومگردی ندارد و گردشگران برای اقامت شبانه و استراحت می‌توانند از اقامتگاه‌های روستاهای اطراف استفاده کنند.
روستای نگل
آدرس: شهرستان سنندج، بخش کلاترزان، دهستان نگل
فاصله تقریبی از سنندج: ۶۵ کیلومتر (یک ساعت و ۱۰ دقیقه)
روستای نگل (Negel)، در بخش «کلاترزان» سنندج قرار دارد. نگل به قرآن تاریخی خود معروف است که در سال۱۳۸۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.؛ باور بر این است که این قرآن یکی از چهار قرآن خطی است که در زمان خلیفه سوم به چهار اقلیم دنیا فرستاده شد.
علاوه بر رودخانه «شوشیر» که از جنوب روستای نگل گذر می‌کند، می‌توان از موزه روستای نگل، پل خشتی یا بزرگ دوره صفویه، دریاچه چال ئاو، دریاچه سد نگل و آبشار قه لوه زه به‌عنوان جاذبه‌های دیدنی این روستا نام برد.
جاده‌ای که به روستای نگل منتهی می‌شود بسیار پرپیچ‌وخم و خطرناک است؛ ولی در انتها با رسیدن به مقصد، با منظره‌ای بسیار زیبا و بکر روبه‌رو خواهید شد. معماری خانه‌ها در این روستا همانند اورامان و بسیاری دیگر از روستاهای این منطقه به‌صورت پلکانی است. نمای اغلب خانه‌ها پوشیده از کاهگل است.
اهالی نگل به «سورانی» (یکی از گویش‌های کردی) صحبت می‌کنند. درآمد بیشتر مردم این روستا از باغداری و دامداری و صنایع دستی مانند جاجیم بافی تامین می‌شود. نان‌های محلی خوش‌طعم و عسل طبیعی این منطقه معروف هستند.
با توجه به موقعیت جغرافیایی روستای نگل در وسط دره، زمستان‌هایی بسیار سرد و تابستان‌هایی معتدل بر منطقه حاکم است؛ به همین دلیل، بهترین زمان برای سفر به این روستا بهار و تابستان هستند. در روستای نگل اقامتگاه بومگردی وجود ندارد و تعداد محدودی خانه روستایی برای پذیرایی از گردشگران مهیا است.
روستای درکی
آدرس: شهرستان سروآباد، بخش مرکزی، دهستان کوسالان
فاصله تقریبی از سنندج: ۱۴۰ کیلومتر (دو ساعت و ۴۵ دقیقه)
روستای درکی (Daraki) در ۴۵ کیلومتری (۵۵ دقیقه) جنوب سروآباد قرار گرفته است. در شمال این روستا کوه‌های بلند، منظره‌ای خاص و زیبا را به نمایش گذاشته‌اند. همچنین «آبشار سلور»، باغ‌های «سلور» و «هزارانی» و منطقه زیبای «قه لا خانی» در این منطقه قرار دارند.
قدمت روستای درکی به حدود ۳۰۰ سال پیش برمی‌گردد. نام این روستا از ترکیب «دره» به‌علاوه «کی» به‌معنی «دیوارچینی چشمه» تشکیل شده است. مردم روستای درکی به زبان هورامی صحبت می‌کنند. بیشتر مردم درکی به زراعت، باغداری و دامداری مشغول هستند.
روستای درکی در منطقه‌ای کوهستانی و مرتفع قرار گرفته است. این روستا با آب‌وهوایی پاک و مطبوع، بهار معتدل، تابستان گرم، پاییز سرد و زمستانی بسیار سرد دارد.
بهترین زمان بازدید از روستای درکی نیمه اول سال به‌خصوص بهار است. این روستا اقامتگاه بومگردی ندارد و گردشگران برای اقامت شبانه و استراحت می‌توانند از اقامتگاه‌های روستاهای اطراف استفاده کنند.
روستای تنگی سر
آدرس: شهرستان سنندج، بخش سیروان، دهستان میان‌رود
فاصله تقریبی از سنندج: ۶۰ کیلومتر (یک ساعت و ۲۵ دقیقه)
روستای تنگی سر (Tangi sar) از توابع بخش سیروان است و از جنوب شرق به شهر کامیاران و از شمال شرق به شهر سنندج می‌رسد. قدمت آن بر اساس گفته‌ها، به هزاران سال پیش بازمی‌گردد.
معماری خانه‌های روستای تنگی سر همانند دیگر روستاهای کوهستانی استان کردستان، به‌صورت پلکانی است و اغلب کوچه‌ها هم مسقف هستند.
از دیدنی‌های تنگی سر که گردشگران را مجذوب این روستای بکر می‌کند، می‌توان به رودخانه‌ای جاری از دل کوهستان‌های اطراف و کوه‌های دورتادور روستا اشاره کرد.
تنگی‌سر از لحاظ چشم‌انداز و طبیعت بکر، یکی از روستاهای بی‌نظیر کردستان به حساب می‌آید. بافت روستایی تنگی سر در سال ۱۳۹۷ به‌عنوان آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این روستا جزو ۱۲ روستای برتر هدف گردشگری در استان کردستان شناخته می‌شود.
مردم تنگی سر بسیار خون‌گرم و بامحبت هستند و کشاورزی و باغداری در میان مردم روستا رونق دارد؛ از میان تمام محصولات باغ‌ها، توت‌فرنگی از بیشترین محبوبیت برخوردار است. اهالی تنگی سر همچنین با تولید و عرضه صنایع دستی کسب درآمد می‌کنند.
بهترین زمان سفر به روستای تنگی سر اواسط بهار تا اواخر تابستان است؛ زیرا در فصل پاییز و زمستان به‌دلیل بارندگی‌های مداوم آب رودخانه‌ها بالا می‌آید و دسترسی به این روستا امکان‌پذیر نیست. البته برگزاری جشن و مراسم نوروز در اواخر اسفند باعث می‌شود گردشگران زیادی به این منطقه بروند. در روستای تنگی سر اقامتگاه بومگردی یا مسافرخانه وجود ندارد و برای اقامت شبانه بهتر است به روستاهای اطراف بروید.
روستای سلین
آدرس: شهرستان سروآباد، بخش اورامان، دهستان شالیار
فاصله تقریبی از سنندج: ۱۷۰ کیلومتر ( سه ساعت و ۴۵ دقیقه)
سلین (Selin) یکی زیباترین روستاهای منطقه اورامانات است که ۱۵ کیلومتر (۳۰ دقیقه) از اورامان تخت فاصله دارد. این روستا بین روستاهای «بلبر» و «نوین» قرار گرفته است. قدمت روستای سلین بر اساس اسناد تاریخی کشف‌شده در حفاری‌های منطقه به حدود ۹۰۰ سال قبل می‌رسد؛ به همین علت بسیاری از باستان‌شناسان در این منطقه در پی کشف آثار باستانی و تاریخی ارزشمند هستند.
مردم سلین با زبان هورامی صحبت می‌کنند. کسب درآمد مردم این روستا از طریق باغداری، کشاورزی، دامداری، زنبورداری و تولید صنایع دستی مانند گیوه، حصیر و سبد است. انجیرهای آردی این منطقه در بین گردشگران محبوبیت خاصی دارد.
جاذبه‌های دیدنی این منطقه علاوه بر مععماری پلکانی خانه‌ها شامل ارتفاعات کوه شاهو، رودخانه و پل سیروان، دریاچه سد داریان و قلعه سلین است.
سلین به‌دلیل مسیر به‌نسبت خطرناک دسترسی، بکر مانده است. جالب است بدانید کل این روستا در منطقه محافظت شده کوسالان قرار دارد؛ به همین علت روستای سلین دارای پوشش گیاهی و جانوری منحصربه‌فردی است.
روستای سلین با توجه به قرارگیری در منطقه مرتفع، زمستان‌های سردی دارد. بهترین ماه‌ها برای سفر به این منطقه رویایی فروردین، اردیبهشت، شهریور، مهر و آبان هستند. چنانچه گردشگران تصمیم داشته باشند شب را در این روستا بمانند، هتل و اقامتگاه‌های بومگردی و سوییت‌های اجاره‌ای این منطقه پذیرای آن‌ها خواهند بود.
روستای گلین
آدرس: شهرستان سنندج، بخش سیروان، دهستان میان‌رود
فاصله از سنندج: ۵۰ کیلومتر (یک ساعت)
روستای گلین (Galin) در قسمت جنوب غربی سنندج واقع شده شده است و از جنوب به «کامیاران» و از غرب به «تنگی سر» منتهی می‌شود. قدمت این روستای تاریخی به بیش از ۱۳۰۰ سال قبل می‌رسد. نام روستای گلین از واژه «گلی» در زبان کردی به‌معنی «دره‌های تنگ» گرفته شده است.
معماری خانه‌های گلین به‌صورت پلکانی با نماهای کاه‌گلی هستند؛ که خود یادآور بافت قدیمی و سنتی این منطقه است. اهالی روستای گلین اغلب به کشاورزی، باغداری، زنبور داری در کوه‌های شاهو و تولید صنایع دستی مانند کردی دوزی (لباس‌های کردی)، کلاش بافی (کفش مخصوص این منطقه) و سبد بافی مشغول هستند.
آب‌وهوای روستای گلین پاک و کوهستانی است؛ به‌نحوی که مردم در فصول پاییز و زمستان شاهد بارندگی شدید و تابستان‌های خشک هستند؛ البته برف کوه‌ها تا اواسط تابستان دست‌نخورده باقی می‌ماند. بهترین زمان برای سفر به این روستا بهار و تابستان است.
گلین یکی از روستاهای خاص و بکر در منطقه به حساب می‌آید تا جایی که به عروس ژاورود معروف است. از جاذبه‌های دیدنی گلین می‌توان به مکان‌های زیر اشاره کرد:
حمام عمومی محله پیرمحمد
حمام عمومی محله پیرشاوا (هانه)
آبشار سرده
آبشار لایال
چشمه هانه بولگا
چشمه خورنیک
چشمه بیلو
چشمه خامنه
چشمه چرمه
مسجد جامع روستا
باغ‌های متعدد
برای اقامت شبانه و استراحت گردشگران، اقامتگاه بومگردی، خانه روستایی و سوییت‌های اجاره‌ای روستای گلین پذیرای آن‌ها خواهند بود.
روستای تنگی ور
آدرس: شهرستان کامیاران، بخش مرکزی، دهستان ژاورود
فاصله از سنندج: ۱۱۰ کیلومتر (یک ساعت و ۵۰ دقیقه)
تنگی ور (Tangivar) در ۴۰ کیلومتری (۴۵ دقیقه) شمال غربی شهر کامیاران و جنوب روستای پالنگان واقع شده است. با توجه به بقایای و آثار کشف شده در این روستا، قدمت آن به بیش از ۱٬۰۰۰ سال می‌رسد. این روستا از لحاظ آثار تاریخی و ذخیره‌گاه نمادهای فرهنگی، یکی از کم‌نظیرترین مناطق استان کردستان است.
«کتیبه تنگی ور» یا «سنگ نبشته اورامان» یکی از آثار باستانی روستای تنگی ور به شمار می‌رود؛ کتیبه‌ای که در دره تنگی ور و در بلندترین نقطه کوه «زینانه» حجاری شده است. بر اساس گفته کارشناسان قدمت این کتیبه به تمدن آشور می‌رسد. این اثر در سال ۱۳۸۰ با شماره ثبت ۵۱۱۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
«بنچاق اورامان» نیز دیگر اثر کشف شده در دره تنگی ور است که در سال ۱۳۰۵ هجری شمسی توسط شخصی به نام «حسین درغاری» پیدا شد. بنچاق اورامان شامل سه سند معامله به خط یونانی و پارتی روی پوست آهو است که نشان از فروش دو تاکستان و یک زمین دیگر دارد. قدمت این اثر مربوط به ۱۲۰ سال قبل از میلاد مسیح است؛ اثری که بعدها با نام بنچاق اورامان معروف شد. بنچاق اورامان در حال حاضر در کتابخانه بریتانیا نگهداری می‌شود.
موقعیت قرارگیری و جغرافیایی تنگی ور، در دره است؛ بر همین اساس، معماری خانه‌ها را به‌صورت پلکانی در روستا مشاهده می‌کنید. بهترین زمان بازدید از روستای تنگی ور نیمه اول سال است. این روستا فاقد اقامتگاه بومگردی است؛ ولی به‌دلیل مجاورت با روستای زیبای پالنگان، گردشگران برای اقامت شبانه و استراحت می‌توانند از اقامتگاه‌های پالنگان استفاده کنند.
