زیر و بم ساخت نخستین فیلم سینمایی درباره حضرت معصومه (س)
سینمایی «اخت الرضا» فیلمی است که این روزها روی پرده سینماها روایت‌گر سفر حضرت معصومه (س) از مدینه به قم است، محمد صادق رمضانی که از افراد اصلی تولید این فیلم است از چالش‌های ساخت آن می‌گوید.
پایگاه خبری هیچ یک – گروه سینما: فیلم سینمایی «اخت الرضا» به کارگردانی سید مجتبی طباطبایی که این روزها در سینماهای سراسر کشور در حال اکران است، روایت‌گر سفر حضرت معصومه (س) از مدینه به قم است. این اثر محصول سازمان سینمایی سوره است و با مشارکت آستان مقدس حضرت معصومه (س) و مجموعه شبکه‌های کربلا (عتبه حسینی) ساخته شده است.
از اساس آثاری با موضوعات تاریخی در سینمای ایران از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند، آشنایی با تاریخ اسلام آن هم با دیدن آن هدیه‌ای است که یک فیلم تاریخی برای مخاطبانش به ارمغام می‌آورد.
پیش از این سید مجتبی طباطبایی در خصوص فیلم خود گفته بود: «این اثر سینمایی یا بهتر بگوییم داکیو درام یا همان مستند داستانی، سومین تجربه تاریخی من در حوزه تاریخ اسلام بود؛ در آثار قبلی در جایگاه تولید یا تهیه کننده قرار گرفته بودم و در مورد فیلم سلمان فارسی یک همکاری خوبی با عتبه عباسی (ع) داشتیم و بعد از این اتفاقی که رقم خورد، در بازتابی که در کشور عراق از دیدن این فیلم و در کشور‌های خلیج فارس رخ داد دیدیم که استقبال خیلی خوبی بود.
به همین جهت برای تجربه بعدی از ما برای بازسازی یک مستند ۳۰-۴۰ دقیقه ای، در عتبه حسینی و استان مقدس حضرت معصومه دعوت به عمل آمد. یکی از چالش‌های ما این بود که خیلی نمی‌توانستیم نزدیک شخصیت معصوم و در این فیلم حضرت معصومه (س) شویم و این کار خیلی ملاحظات داشت؛ برای همین سعی کردیم در سکوت کامل خبری پیش ببریم تا کمتر حساسیت‌ها برانگیحته شود و وقتی که تصویربرداری فاز یک پروژه انجام شد این دل و جرات را پیدا کردیم که آن را تبدیلش کنیم به یک داکیو¬درام سینمایی.»
طباطبایی همچنین در خصوص این که چگونه و چقدر نگاه مستند گونه به این اثر داشته گفته است: «من، چون از تئاتر و نمایش شروع کردم و خواستگاه تئاتر آیین بوده است و مردم اقبال ویژه‌ای داشته اند نسبت به تئاتر، پس گام اول این بود که می‌خواستیم در این اثر یک کار آئینی انجام دهیم، یک کار مبتنی بر ایدئولوژی با نگاه به شخصیت مقدس. به همین منظور خیلی ملاحظات جدی وجود دارد.
یعنی یا من باید به سمت صرف مستندات تاریخی بروم که در آن قالب، یک مستند قابل دفاع خوب، اما فاقد جذابیت‌های بصری و دراماتیک ارائه دهم و یا سمت داستان و درام بروم که در این صورت باید تخیل خودم را دخیل کنم. در مورد این گونه آثار مرتبط با معصومین، ملاحاظاتی هست که دو تا بال دارد، یکی بال محتوا و یکی بال تکنیک است، آن بال محتوا خیلی پیچیده است و خیلی مراقبت‌ها نیاز دارد، برای همین در تخیل هنرمندانه من دستم بسته بود؛ اما با این وجود موقعیت‌هایی را وارد قصه کردم که لطمه‌ای به آن مستندات تاریخی نزند، من حرفی را متقن نزدم سعی کرده ام یک سری مستنداتی بیاورم که قابل دفاع باشد.»
محمدصادق رمضانی یکی از اصلی ترین عواملی است که از ایده تا اجرای فیلم سینمایی اخت الرضا حضور داشته است. به گفته خودش ایده این پروژه از حدود 8 سال پیش در ذهن او شکل گرفته بود و در این راستا به دنبال فرایند پژوهش، انتخاب عوامل، تامین بودجه برای طرح بوده است؛ ضمن این که مدیریت تصویربرداری این پروژه سینمایی هم به عهده او بوده است. با توجه به این که رمضانی سهم قابل توجهی در شکل گیری و فرآینده تولید اخت الرضا را داشته است با او به گفت‌وگو نشستیم تا از چند و چون ساخت این پروژه سینمایی مطلع شویم.
این گفت‌وگو را در ادامه می خوانید:
ایده اولیه «اخت الرضا» از دل یک نمایشگاه بیرون آمد
مجری طرح فیلم سینمایی «اخت الرضا» دباره چگونگی تولید این اثر از مرحله ایده تا اجرا اظهار داشت: من حدود 8-7 سال پیش افتخار داشتم کارهایی را در حوزه روابط عمومی در آستان حضرت معصومه (س) را داشتم و با افتخار به عنوان یک خادم فعالیت می‌کردم و خیلی در آن زمان دوست داشتم کاری انجام دهم.
وی افزود: ایده اولیه تولید این فیلم‌سینمایی از جایی آمد که نمایشگاهی در پارکینگ شرقی حرم حضرت معصومه (س) زده شده بود و در این نمایشگاه، حرکت حضرت معصومه (س) از مدینه تا قم را طراحی کرده بودند و گروه های مختلف در سانس های متفاوت می آمدند و هر بخشی یک راوی داشت و از اول تا انتهای وفات حضرت را توضیح می دادند. برای اولین بار چنین فضایی را دیده بودم و تقریبا ایده کار از همان جا شکل گرفت.
رمضانی ادامه داد: یکی دو سال بعد و در زمان مدیریت آقای جواد بهشتی پور در روابط عمومی آستان مقدس حضرت معصومه (س) پیشنهاد تولید یک فیلم سینمایی را دادم. در آن زمان بیشتر آیتمهای کوتاه و نماهنگ برای ولادت و وفات برای شبکه ها می ساختیم؛ من و ایشان این ذهنیت را داشتیم که این ها خوب است ولی باید یک کار بزرگتری برای حضرت معصومه(س) انجام دهیم. آقای بهشتی پور یک جلسه ای گذاشتند با چند نفر که من هم در آن جلسه بودم و قرار شد که تحقیق اولیه ای در مورد حضرت معصومه (س) انجام دهیم و یک مستند 15-20 دقیقه ای باشد.
وی افزود: از خانم مریم سقلاطونی که نویسنده و پژوهشگر موفقی است برای این کار دعوت کردم. در کمتر از یک ماه، خانم سقلاطونی از منابعی که در پژوهشکده حضرت معصومه(س) وجود داشت و منابع دیگری که در اختیارش بود استفاده کرد. ماحصل این تلاش یک پژوهش 100 صفحه‌ای شد که در اختیارمان گذاشتند. آقای مصطفی نیکزاد با رجوع به این منابع، نگارش فیلمنامه نهایی را انجام داد و بعد از مراحل تولید و فیلمبرداری کار شروع شد.
مجری طرح فیلم سینمایی «اخت الرضا» همچنین درباره چپونگی انتخاب سید مجتبی طباطبایی به عنوان کارگردان این اثر گفت: آقای طباطبایی استاد من است و جزو اولین نفراتی بود که سراغشان رفتیم. همه ما به پشتکار او اعتقاد داشتیم و آقای طباطبایی با جان و دل این کار را پذیرفتند و یک اخلاقی هم که ایشان دارد این است که یک کاری را که قبول کند تا انتها پای مرام و معرفتش می ایستد و الحق و الانصاف تا آخرین لحظه برای این کار جنگید.
کرونا باعث وقفه دوساله در روند تولید «اخت الرضا» شد
محمدصادق رمضانی همچنین در خصوص مهمترین چالش‌های تولید فیلم سینمایی«اخت الرضا» خاطرنشان کرد: وقتی می‌خواستیم کار را شروع کنیم، به سال سخت شیوع ویروس کرونا خوردیم و یکی از چالش های ما برای شروع پروژه بود. کرونا تقریبا یک سال و نیم تا دو سال وقفه ایجاد کرد و متاسفانه روند تولید، طی دو سال یک تورم سنگین و فاجعه باری بوجود آورد تا حدی که آن مبلغی که دو سال پیش در نظر گرفته بودند، تقریبا ده الی پانزده برابر ارزشش پایین آمده بود.
وی افزود: یکی دیگر از چالش های ما برای حضور در لوکیشن این بود که حدود 8-7 ماه پشت در شرکت نور تابان منتظر بودیم، در آن زمان شرکت نور تابان خیلی مشغله کاری داشت و به علت ضبط‌های مختلفی که در شهرک نور بود، وقت به ما نمی رسید. نهایتا با پیگیری‌هایی که آستان انجام داد و دوستان لطف کردند آقای حسین واعظیان مدیر شهرک سینمایی نور و آقای پرویز فتاح این شهرک را به صورت رایگان در اختیار ما گذاشتند و خیلی از بار دغدغه های ما هم کم شد وگفتیم هر چه وقفه بیفتد دیگر تورم بالا می رود و استارت کار را زدیم و مشغول به کار شدیم.
این سینماگر با اشاره به کم بودجه «اخت الرضا» در زمان فیلمبرداری و چالش جدی گروه تاکید کرد: وقتی فاز اول فیلمبرداری شد، با چالش کمبود بودجه مواجه شدیم. مثلا نمونه اش در حیطه خودم در بحث فنی ما هزینه ای که داشتیم خیلی کم بود، با مشورتی که با دوستان کردیم گفتیم چگونه ضعف را برطرف کنیم گفتند تنها راهش این است که تجهیزات فنی را از عتبه بگیریم که هزینه این کار برای امور دیگر انجام شود. آقای جعفر ادیب لطف کردند، تجهیزات نسبتا به روز آن زمان را از عراق آورند و خیلی به ما کمک کرد و بچه های فنی و تیم فیلمبرداری از جان و دل مایه گذاشتند.
گرهی که به دست حبیب والی‌نژاد باز شد
مجری طرح فیلم سینمایی «اخت الرضا» با اشاره به نقش ویژه حبیب والی‌نژاد در برطرف شدن مشکلات مالی این اثر اظهار داشت: فاز اول فیلمبرداری به علت شرایط مالی بدی که داشتیم زود تمام شد و کار به اتمام نرسیده بود. آستان حضرت معصومه (س) نیز پتاانسیل مالی زیادی برای ضبط پلان‌های جدید نداشت، آستان امام حسین(ع) هم خب در حد توانش هزینه کرده بود و دیگر جایی برای این که هزینه ای تزریق کند به پروژه نبود و ما حالا جاهای مختلف رفتیم و نمونه کاری که زده بودیم را به چند ارگان نشان دادیم.
رمضانی در ادامه گفت: یادم نمی رود روزی که آقای حبیب والی نژاد آمد و تیزر چند دقیقه ای کار را دید. انرژی این مرد شریف فوق العاده بود. حتی پای ضبط ما یک روز آمدند و افتخار دادند و خسته نباشید گفتند و با ایشان به حرم رفتیم و وقتی برگشتیم همان جا گفت فردا هماهنگ می کنم سراغ آقای محمد ساسان در سازمان سینمایی سوره بروید و سفارش میکنم که کمک کنند، چون این کار ارزش کمک کردن دارد.
وی تاکید کرد: واقعا فتح باب این کار، مشارکت سازمان سینمایی سوره و حوزه هنری بود. پیش آقای ساسان رفتیم و نسخه موجود را دیدند و پای این طرح آمدند تا سازمان سینمایی سوره به عنوان یکی از طرف های مشارکت در این پروژه مشارکت کند. با این شرایط طرح مورد بازطراحی قرار گرفت و فاز دوم فیلمبرداری پروژه را شروع کردیم و واقعا کار زنده شد.
این کارگردان ادامه داد: سازمان سوره در این زمینه مشاوره‌های زیادی دادند و آقای هادی مقدم دوست را هم به عنوان مشاور پروژه دعوت کردند. نتیجه حمایت و اعتماد به جوان‌های شهرستانی باعث شد که کار به سرانجام برسد. بچه های فیلم سازی که در شهرستان‌های فعالیت می کنند تمام امیدشان به همین جنس حمایت‌های حوزه هنری در سراسر کشور است.
رمضانی در خاتمه اظهار داشت: من به عنوان مدیر تصویربرداری اخت الرضا به آرزوی 8-7 سال پیش خودم و حتی فراتر از آن رسیدم. این پروژه در فرآیند تولید با مشکلات و چالش‌های زیادی مواجه شد اما با عنایت حضرت معصومه (س) که صاحب اصلی این کار هستند، خیلی از این موانع برطرف شد و امیدواریم این فیلم مورد رضایت و تایید حضرت معصومه (س) و اهل بیت(ع) و عاشقان ایشان قرار بگیرد.
