عمارت خسروآباد سنندج؛ پنجره‌ای رو به تاریخ کردستان

گروه هیچ یک  زندگی – به خانه‌های بسیار بزرگ با کاربری مسکونی عمارت می‌گویند. از آنجا که از دیرباز فرهنگ اعیانی‌نشینی در ایران رواج داشته است، عمارت‌ها به‌عنوان نماد این نوع زندگی همواره در ایران ساخته می‌شد. در ساخت عمارت‌ها از سبک خاصی تاثیر گرفته شده است که ما امروزه آن را ایرانی می‌نامیم. همچنین به‌دلیل تفاوت‌های فرهنگی زیادی که پس از ورود اسلام در کشور حاکم شد، سبک معماری عمارت‌ها در دوران پیش از اسلام با دوران پس از آن بسیار تفاوت دارد؛ اما با این وجود به‌خوبی می‌توان روح ایرانی‌ را در آن‌ها مشاهده کرد.

ویژگی بارز اغلب این عمارت‌ها قرارگیری بنای اصلی در میان باغی بزرگ است. عمارت خسروآباد یکی از ده‌ها عمارت زیبای ایرانی است که به شماره‌ ۱۴۹۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و امروزه از جاهای دیدنی سنندج به شمار می‌رود. بخش‌های زیادی از عمارت خسروآباد بازسازی شده است و امروزه در تملک سازمان میراث فرهنگی و گردشگری قرار داد. از این‌رو امکان دیدن بخش‌های زیادی از این مجموعه برای عموم امکان‌پذیر است.

عمارت خسروآباد کجاست؟

عمارت خسروآباد از خانه‌های تاریخی و مکان های دیدنی استان کردستان است و در سنندج، بلوار خسروآباد (شبلی) قرار دارد. برای دسترسی به این مکان، از ورودی شهر (میدان ۱۲ فروردین) به‌سمت غرب حرکت کنید. پس از طی حدود ۶۰۰ متر و گردش به‌سمت راست، وارد بلوار کردستان خواهید شد. از آنجا حدود دو کیلومتر طی کنید و در اولین میدان، با گردش به‌سمت چپ وارد خیابان مستوره اردلان شوید. حدود ۷۰۰ متر دیگر را طی کنید و با ورود و عبور از خیابان کشاورز، وارد خیابان خانقاه شوید. از اینجا باید حدود ۲۰۰ متر را طی کنید تا به عمارت خسروآباد برسید.

تفرجگاه هفت آسیاب، پارک امیریه، حمام صلاحی، امامزاده پیرمحمد، حمام شیشه و عمارت سالار سعید از دیگر جاذبه‌های گردشگری سنندج هستند که در نزدیکی عمارت خسروآباد قرار دارند.

تاریخچه عمارت خسروآباد

قدمت عمارت خسروآباد به دوران قاجار و سال ۱۲۲۳ هجری قمری بازمی‌گردد. امان الله خان اردلان والی، حاکم وقت کردستان دستور ساخت این بنا را با ۶۰۰۰ متر مربع مساحت صادر کرد.

البته برخی اعتقاد دارند بخش شرقی بنا که قصر نامیده می‌شود، در دوران زندیه ساخته شده است و توسعه‌ آن را به امان الله خان اردلان والی نسبت می‌دهند. با اینکه این عمارت گاهی به‌عنوان مقر حکومتی سیاسی و نظامی استفاده می‌شد؛ اما بیشتر به‌عنوان محلی برای انجام مراسم‌های تشریفاتی و استقبال از شاهان کاربرد داشت؛ به‌طوری که حتی مراسم عروسی حسن جهان خانم، دختر فتحعلی شاه با پسر امان الله خان در این عمارت صورت پذیرفت.

معماری عمارت خسروآباد

این مجموعه شامل یک باغ و عمارتی در میان آن می‌شود.

عمارت خسروآباد

عمارت خسروآباد بخش‌های گوناگونی دارد. بخش اصلی که قصر سلطنتی با ورودی ستون‌دار است، در سمت غربی مجموعه قرار دارد. در سمت شرقی می‌توان غلام گردش‌ها و ایوان ستون‌داری را مشاهده کرد که به صحن عمارت مشرف می‌شود.

فضای بیرونی عمارت فضاهای مختلفی همچون حمام، اتاق قاپچیان (دربان) و خدمتکارها را شامل می‌شود. برای تزیینات عمارت از گچبری، آجرکاری، روسی‌های زیبا و حوض چلیپا شکل درون آن استفاده کرده‌اند که به‌خوبی یادآور معماری ایرانی است.

نکته‌ قابل تامل بافت و ترکیب مصالح به کار رفته در جای‌جای عمارت مانند قصر، آشپزخانه، حمام، اسطبل و دیوارهای حفاظ شرقی غربی و جنوبی است. گفتنی است که بعد از امان الله خان بناهای مختلفی در این مجموعه ساخته شد.

طاق بزرگی که بر سردر اصلی عمارت خسروآباد قرار داشت، تخریب شده است. روبه‌روی حوض مرمری مربع شکل عمارت، درب اصلی بنا قرار دارد و از چهار تکه بزرگ تنه درخت گردو، به سبک دروازه‌های قلعه‌های حکومتی تشکیل شده است. وجود حوض و فواره با آب جاری در طبقه سوم قصر از دیگر شاخصه‌های ارزشمند این مجموعه محسوب می‌شود.

باغ خسروآباد

باغ مجموعه خسروآباد نیز از اهمیت زیادی برخوردار بوده است. باغ مذکور در گذشته، در واقع چهار باغ خسروآباد بود و اطراف آن را چهار خندق و درختان مختلف احاطه کرده بود.

درون باغ می‌توان کتیبه‌ای را پیدا کرد که نام فتحعلی شاه قاجار و امان الله خان و تاریخ ۱۲۲۳ هجری قمری روی آن حجاری شده است. در سال ۱۳۷۳، عملیات مرمت این بنای ارزشمند شروع شد.

بهترین زمان بازدید از عمارت خسروآباد

به گزارش وب گاه گردشگری کجارو، از آنجا که این مجموعه متشکل از فضاهای باز و بسته است، بهترین زمان برای بازدید از آن فصول گرم‌تر سال، یعنی بهار و تابستان است. در برخی از ایام سال همچون نوروز نیز در عمارت خسروآباد برنامه‌های فرهنگی و هنری برگزار می‌شود.