دیابتی‌ها مواظب چنین حالتی باشند!

گروه سلامت پایگاه خبری هیچ یک _ افت قند خون شاید نشانه‌ای از پیش دیابت باشد؛ بنابراین افرادی که علائم قند خون پایین را دارند باید وضعیت جسمانی خود را در سریع‌ترین زمان ممکن پیگیری کنند. تاری دید، کاهش سطح هوشیاری، گرسنگی شدید، سردرد و خستگی مفرط از نشانه‌های افت قند خون به شمار می‌روند. جدا از پیامدهای دراز مدت پایین بودن قند خون، نشانه‌های معمولی این بیماری بر کیفیت سطح زندگی روزانه هم تاثیرگذار هستند.

 از دست دادن هوشیاری و گیجی؛ یکی از علائم قند خون پایین

 ۲۰ تا ۲۵ درصد افراد مبتلا به دیابت نوع یک و ده درصد از افراد مبتلا به دیابت نوع دو در معرض بیهوشی بر اثر افت قند خون قرار دارند. این عارضه معمولا در افراد بالای ۵۰ سالی که چندین سال درگیر دیابت بوده‌اند بیشتر دیده می‌شود؛ با این‌ حال افراد سالم و جوان نیز از بیهوشی بر اثر کاهش قند خون مصون نخواهند بود. از دست دادن هوشیاری یکی از پیامدهای کاهش قند خون در افراد بی‌ توجه سطح گلوکز خونشان به شمار می‌رود. میزان مصرف مواد قندی باید به قدری باشد که نیاز سلول‌های بدن را تامین کند.

گاهی کاهش هوشیاری فرد و در اصطلاح سبک شدن سر در افراد دیابتی به دلیل افت قند خون نیست؛ این افراد برای کنترل قند خون داروهایی مصرف می‌کنند. برای مثال مصرف انواع قرص دیابت منجر به بیهوشی کامل فرد می‌شود. در این صورت فرد بیمار با مراجعه به پزشک و دریافت داروی کنترل قند جایگزین، روند درمان را پیگیری می‌کند. البته برای تشخیص علت کاهش سطح هوشیاری حتما به پزشک مراجعه شود. قطع کردن خودسرانه دارو و استفاده از قرص‌های دیگر خطرات جدی را برای فرد به همراه خواهد داشت.

 ضربان قلب نامنظم؛ از نشانه‌های هیپوگلیسمی در بزرگسالان

افت ناگهانی قند خون باعث افزایش استرس و تنش در فرد می‌شود؛ بنابراین بر ریتم ضربان قلب تاثیر می‌گذارد. نامنظم شدن ضربان قلب (افزایش یا کاهش سرعت ریتم قلب)، از پیامدهای کاهش قند خون در افراد دیابتی و افراد سالم است.

غزاله اسلامیان عضو هیئت علمی گروه تغذیه سلولی و مولکولی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی به مناسبت هفته دیابت اظهار کرد: افت قند خون یا هیپوگلیسمی زمانی اتفاق می افتد که سطح قند خون بسیار پایین باشد.

به گفته وی دلایل گوناگونی می‌تواند باعث افت قند خون شود، اما شایعترین علت افت قند خون در بیماران دیابتی پس از تزریق انسولین یا مصرف داروهای کاهنده قند خون ممکن است به دلیل مصرف ناکافی مواد غذایی و یا ورزش شدید رخ دهد.

تنظیم قند خون

 اسلامیان افزود: گلوکز منبع اصلی انرژی مورد نیاز بدن است، اما نمی تواند بدون کمک هورمون انسولین وارد سلول‌های برخی از بافت‌های بدن شود.

این استادیار دانشگاه خاطرنشان کرد: هنگامی که سطح گلوکز خون بالا می‌رود از برخی سلول های لوزالمعده یا پانکراس هورمون انسولین آزاد می شود که این هورمون به گلوکز کمک می‌کند تا وارد سلول‌ها شود و سوخت لازم برای آنها را فراهم می‌کند.

این دکترای تخصصی علوم تغذیه یادآور شد: گلوکز اضافی در کبد و ماهیچه ذخیره می شود. از سوی دیگر درصورتی که فرد چند ساعت غذا نخورد سطح قند خون او  افت پیدا می‌کند.

به گفته این عضو هیأت علمی دانشگاه هورمون دیگری از پانکراس به نام گلوکاگون ترشح می‌شود که می‌تواند قند ذخیره شده در کبد را تجزیه کند و گلوکز را به جریان خون برگرداند.

راهکارهای پیشگیری از افت قند خون

 اسلامیان افت قند خون را یکی از مشکلات شایع در بیماران تزریق کننده انسولین عنوان کرد که نشانه‌های آن با تعریق، لرزش، احساس خستگی یا گرسنگی همراه است.

وی با بیان اینکه بیماران دیابتی به ویژه افرادی که انسولین تزریق می‌کنند در خطر افت قند خون قرار دارند، دریافت منظم میان وعده‌ها و وعده‌های غذایی را  از جمله راهکارهای مهم برای رفع این مشکل عنوان کرد.

این استادیار دانشگاه به بیماران دیابتی توصیه کرد: دو ساعت پس از تزریق انسولین از میان وعده مناسب طبق نظر متخصص تغذیه استفاده کنند.

به گفته وی بیمار اگر داروهای جدیدی مصرف می کنند یا برنامه غذایی و دارویی خود را تغییر می‌دهند، یا یک ورزش جدید را شروع می‌کنند حتما باید با متخصص تغذیه خود درباره تاثیر این تغییرات بر نحوه مدیریت بیماری و خطر افت قند خون مشورت کند.

اسلامیان همچنین تاکید کرد: بیماران دیابتی باید با متخصص تغذیه درخصوص نوع و میزان میان وعده آخر شب خود به منظور پیشگیری از افت قند خون در هنگام خواب مشورت کند.

کنترل وضعیت افت قند خون در بیماران دیابتی

این استادیار دانشگاه با تاکید بر ضرورت کنترل وضعیت افت قند خون در بیماران دیابتی گفت: بیماران دیابتی باید قند خون خود را با استفاده از دستگاه‌های تست قند خون خانگی پایش کنند.

وی خاطرنشان کرد:  افراد مختلف، حس‌های متفاوتی در زمان بروز افت قند خون دارند؛ اگر حس معمول و طبیعی نداشتید، حتما قند خون خود را چک کنید.اگر دچار افت شدید قندخون می شوید این سؤالات را از خود بپرسید:

آیا وعده یا میان ‌وعده غذایی خود را مصرف کرده‌ام؟

آیا وعده های غذایی خود را در زمان مشخص خورده‌ام؟

آیا کمتر از معمول غذا خورده‌ام؟

آیا کمتر از معمول منابع غذایی حاوی کربوهیدرات مصرف کرده‌ام؟

آیا بیشتر از معمول ورزش کرده‌ام؟

آیا بیش از معمول انسولین تزریق کرده‌ام؟

آیا اخیرا پزشک داروهایم را تغییر داده است؟

اسلامیان یادآور شد: در مواقعی که احساس افت قند خون به فرد دست می‌دهد، بلافاصله قند خون باید چک شود. اگر قند خون زیر 70 بود باید سریعا یک ماده غذایی قندی دریافت شود. برای مثال نصف لیوان آب میوه یا شربت قندی بنوشد و یا یک قاشق غذاخوری عسل یا شکر را در یک لیوان آب ریخته و مصرف کند.

وی افزود: باید 15 دقیقه بعد قند خون فرد مجدد اندازه گیری شود. اگر هنوز قند خون زیر 70 بود، مراحل بالا باید تکرار شود. در صورتی که فرد به قدری بی‌حال است که نمی‌تواند اقدامات بالا را انجام دهد و یا با وجود انجام اقدامات بالا، قند خون پس از نیم ساعت، بالای 80 نیامده با اورژانس (شماره 115) باید تماس گرفته شود.

این استادیار دانشگاه تاکید کرد:  افراد دیابتی، همواره یک منبع کربوهیدرات ساده (مانند آبنبات) باید همراه داشته باشند تا در صورت کاهش قند خون مصرف کنند.

 اسلامیان به افراد دیابتی توصیه کرد در مواقعی که بیرون از منزل هستند یک ماده غذایی شیرین مانند آبنبات همراه خود داشته باشند تا در زمان افت قند خون استفاده کنند. همچنین هنگامی که در حال رانندگی هستند وقتی دچار افت قند خون می‌شوند نباید به رانندگی ادامه دهند.