تهران در حصار خط حریم شهری
به اعتقاد کارشناسان، عمده مشکلات آلودگی هوا، ترافیک و قیمت زمین در کلانشهرهای ایران همگی ریشه در تراکم بالای ساختمان‌ها و محدود کردن گسترش افقی شهرها دارد.
به گزارش پایگاه خبری هیچ یک _ «خوشبختی در تهران دو شرط لازم دارد، خانه داشته باشی و خانه‌ات نزدیک به محل کارت باشد»؛ این را اغلب جوانان شاغل در تهران می‌گویند و معتقدند که تأمین مسکن برای آنها آرزو شده است.
15 میلیون نفر در تهران زندگی می‌کنند که نیمی از آنها خانه ندارند. از طرفی مطابق اطلاعات اندیشکده راه دانشگاه تهران، از هر 10 تهرانی 6 نفر روزانه بالای دو ساعت در ترافیک هستند.
کارشناس شهرسازی، سعید رزاقی‌راد، دلیل اصلی مسئله بروز ترافیک و قیمت مسکن را خط حریم شهری می‌داند و معتقد است، «6 دهه پیش دور شهرهای ایران را خط کشیدند و جمعیت را در یک محیط بسته محبوس کردند.»
به گواه علم اقتصاد، عرضه و تقاضا دو پارامتر تعیین کننده قیمت هستند و قیمت زمین در تهران نیز از همین شیوه محاسبه می‌شود، در 30 سال اخیر جمعیت تهران به عنوان متقاضیان مسکن 2.5 برابر شده اما مساحت شهر هیچ تغییر نکرده است.
سابقه اجرای سیاست خط حریم شهری به کشورهای اروپایی باز می‌گردد، جایی که عمده شهرها در میان جنگل‌ها ساخته می‌شد و خط حریم شهری برای جلوگیری از گسترش شهر و تخریب جنگل‌ها اعمال می‌شد؛ سیاستمداران ایرانی نیز با نگاه روی دست سیاستمداران اروپایی دور شهرهای واقع در مناطق خشک و نیمه خشک ایران را حریم بستند.
بستن خط حریم شهری در تهران در کنار افزایش جمعیت سبب شد تا این شهر به جای توسعه افقی به صورت عمومی رشد کرده و ساختمان‌های بالای 5 طبقه یک پدیده عادی در شهر لقب بگیرد. یک نهاد پژوهشی گزارش داده قیمت زمین تهران در 30 سال 1100 برابر شده است. این درحالیست که در این مدت دلار 143 برابر شده و نرخ رشد زمین در تهران 8 برابر دلار بوده است.
تهران امروز با معضلات متعددی از جمله آلودگی هوا روبه‌رو است. اندیشکده شهرسازی دانشگاه تهران در گزارشی عنوان کرد، محدودیت مساحت شهری تهران سبب افزایش ترافیک است و ترافیک آلودگی هوا را تشدید می‌کند.
امید زمانی، کارشناس مسائل شهری، با دفاع از خط حریم شهری در تهران می‌گوید، «باز کردن خط حریم شهری هزینه شهرداری‌های را افزایش می‌دهد، زیرا این نهاد باید در یک گستره وسیع‌تر خدمت‌رسانی کند و عملا انجام تکالیف شهرداری سخت خواهد شد».
استاد دانشگاه، محمد راد، با اشاره به اینکه خط حریم شهری به افزایش قیمت زمین ختم شده، اظهار کرد «قیمت بالای زمین باعث شده تا یک کیلومتر بزرگ‌راه هزاران میلیارد تومان هزینه داشته باشد و خط حریم شهری هزینه شهرداری را بالا برده است.»
امید زمانی از بین رفتن محیط زیست را دلیل دیگر مزیت خط حریم شهری می‌داند و در مقابل محمد راد معتقد است، کل دشت‌های تهران با وجود خط حریم شهری چهاردیواری شده است.
توسعه عمودی و تراکم در بسیاری از کلانشهرهای دنیا وجود ندارد، برای مثال مساحت نیویورک با جمعیت نصف تهران 11 برابر پایتخت ایران است.
اخیراً موسسه بین المللی پیمایش شهری مستقر در برلین آلمان اعلام کرده، 3 کلانشهر آلمان با باز کردن خط حریم شهری و کاهش هر طبقه از تراکم ساختمان‌ها مشکلات ترافیک 73 درصد، آلودگی 52 درصد و قیمت زمین در این مناطق را 47 درصد کاهش داده‌اند.
