لایروبی کانال آشوراده چطور خلیج گرگان را نجات داد

به گزارش پایگاه خبری هیچ یک _  در سفر امروز‌ رئیس‌جمهور به استان گلستان،‌ پروژه لایروبی کانال آشوراده و بازگشت حیات به خلیج گرگان‌ با حضور وزیر راه و شهرسازی، وزیر اقتصاد، مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی و مسئولان استان گلستان، بازدید و سپس افتتاح شد.

* شرایط خلیج گرگان قبل از لایروبی کانال آشوراده

خلیج گرگان از طر‌یق 3 کانال آشوراده، چپقلی و خزینی با دریای خزر در ارتباط بوده است، تراز آب دریای خزر در طی سال‌های 1372 تا زمان صدور دستور لایروبی توسط رئیس‌ دولت سیزدهم، از تراز 25.5- به تراز 27.5 – (نسبت به سطح دریاهای آزاد)‌ کاهش داشته است.

‌کاهش بیش از حد تراز سطح آب دریای خزر (حدود 2 متر) منجر به خشک شدن کانال خزینی و آشوراده شده و تنها راه ارتباطی این خلیج با دریای خزر، قبل از لایروبی کانال آشوراده، کانال چپقلی بوده است.

‌خشک‌شدن خلیج گرگان اگر ادامه می‌یافت چالش بزرگی برای کشور و استان گلستان در حوزه زیست‌محیطی رخ می‌داد چون این اتفاق موجب می‌شد میزان آب خلیج گرگان در سال آینده کمترین اندازه ممکن برسد می‌رسید و در سال ۱۴۰۴ احتمال خشک شدن خلیج گرگان جدی می‌شد که موجب تشکیل حداقل ‌۶۰ هزار هکتار کانون ریزگرد نمکی می‌شد.

‌اما در سفر سال 1400 رئیس‌جمهور به استان گلستان، ‌با دستور‌ آیت‌الله رئیسی، وزارت راه و شهرسازی و سازمان بنادر و دریانوردی‌ با یاری قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا عملیات احیای خلیج گرگان را با لایروبی کانال آشوراده آغاز کردند.‌

* مستندات و مبانی قانونی طرح

بر اساس مصوبات سومین و چهارمین جلسه ستاد ملی هماهنگی و مدیریت تالاب‌های کشور‌، در اجرای مصوبات طرح جامع 5 ساله (1403-1399) احیای خلیج گرگان، مقرر شد‌ سازمان بنادر و دریانوردی بر اساس نتایج مطالعات مرکز ملی اقیانوس‌شناسی نسبت به لایروبی تنگه‌های طبیعی با اولویت کانال آشوراده برای تسهیل تبادل آب بین دریای خزر و خلیج گرگان اقدام و کانالی به عرض 200 متر و عمق 1.5 متر ایجاد کند.

به دستور ‌رئیس‌جمهور در سفر استانی به استان گلستان در اسفند‌ماه سال 1400 ‌عملیات اجرایی لایروبی کانال آشوراده و مسیر منتهی به خلیج گرگان توسط سازمان بنادر و دریانوردی آغاز شد.

* اهداف اجرای پروژه لایروبی خلیج گرگان

احیای خلیج گرگان از طریق تسهیل تبادل آب بین دریای خزر و خلیج گرگان و فراهم ساختن امکان تردد شناورهای صیادی‌، نظامی و تفریحی بین خلیج گرگان و دریای خزر و مسیرهای منتهی به اسکله چوبی بندرگز، بندر ترکمن و اسکله تجاری بندر ترکمن و جزیره آشوراده برای فعالیت های گردشگری دریایی و کسب و کارهای امور شیالتی و اقدامات امنیتی، از اهداف اجرای پروژه لایروبی خلیج گرگان است.

از دیگر اهداف اجرای پروژه لایروبی خلیج گرگان، می‌توان به جلوگیری از سرعت خشک‌شدن خلیج گرگان و تبعات ناشی از ایجاد و پراکنده شدن ریزگردها، جلوگیری از افزایش شوری آب خلیج گرگان و در نتیجه ایجاد نمکزار و شوره زار و احیا و رونق صنایع و مشاغل دریایی در راستای معیشت مردم وجلوگیری از بیکاری اشاره کرد.

* مشخصات پروژه

طول کانال آشوراده و مسیرهای الحاقی به پروژه 11 کیلومتر و عرض کانال 440 – 70 متر (پایین دست 70 و بالا دست سمت دریا 440 متر)، عمق کانال 1.5 متر، تراز اولیه قبل از الیروبی 27.5 – وکد لایروبی شده در کف بستر 29- ودر برخی نقاط تا 30- است.

کل حجم لایروبی با احتساب افزایش 25 درصد شامل‌ مسیرهای تردد مابین اسکله چوبی مسافری بندر ترکمن و جزیره آشوراده‌، کانال فرعی بندر تجاری ترکمن و حوضچه بندر ترکمن و مسیر فرعی مابین مسیر جزیره آشوراده و اسکله رستوران یک‌میلیون و 420 هزار متر مکعب است.

تراورس‌کوبی دوطرف کانال شامل 5500 متر در جهت جلوگیری از ریزش و شسته شدن دیواره کانال انجام شد و‌ کاشت گیاه بومی «سالیکورنیا» در محل دایک‌های ایجادی به مساحت 150 هکتار جهت جلوگیری از ریز‌گردها، در دستور کار قرار گرفت.

تاریخ آبگیری اولیه و اتمام لایروبی کانال آشوراده و مسیرهای منتهی به خلیج گرگان اول آذر 1402 بود.

مبلغ اولیه قرارداد 284 میلیارد تومان و مبلغ نهایی پروژه 550 میلیارد تومان شد؛ این پروژه از 25 خرداد 1401 آغاز شد و قرارداد سوم دی 1402 به پایان می‌رسد.

* ثمرات و نتایج ناشی لایروبی کانال آشوراده و خلیج گرگان

برقراری اتصال آبی بین خلیج و دریای خزر و تسهیل تبادل آب، امکان تردد ایمن شناورهای سبک و کاهش شوری آب از 45 در هزار به 20 در هزار، از ثمرات و نتایج‌ لایروبی کانال آشوراده و خلیج گرگان‌ است.

حدود 400 متر از سواحل خشک شده خلیج آبگیری شده و در نتیجه از ایجاد ریزگردها و خطرات ناشی از آن جلوگیری به‌عمل آمده است همچنین عمق کانال آشوراده به 1.5 متر افزایش پیدا کرده و تردد شناورها به سهولت و ایمنی کافی انجام می‌شود.

از دیگر‌ نتایج لایروبی کانال آشوراده و خلیج گرگان می‌توان به جلب رضایت مردم بومی و خرسندی از احیای مجدد مناطق و مسیرهای خشک شده و آغاز فعالیت‌های دریایی، برگزاری ورزش های آبی در مسیر کانال احداثی و حوضچه بندر، رفع دغدغه‌های تعاونی‌های مسافری دریایی بندر ترکمن و بندر گز، افزایش گردشگری و تفریحی دریایی در منطقه و حیات تازه اکوسیستم و مهاجرت پرندگان به این منطقه اشاره کرد.

از زمان آغاز آبگیری اولیه خلیج تا کنون حدود 40 سانتی متر سطح آب خلیج گرگان بالا آمده است.

احیای طرح طبیعت گردی جزیره آشوراده به واسطه فراهم شدن سهولت تردد مسیر آبی بین بندر ترکمن و جزیره آشورده از دیگر مزیت‌های اجرای این لایروبی است.