روزی‌که قلب تمام ایران لرزید؛ انعکاس فاجعه‌بارترین زلزله تاریخ ایران در قاب مستند

به گزارشپایگاه خبری هیچ یک _  صبح روز جمعه پنجم دی‌ماه ۸۲ بود که خبر تلخی ایران را لرزاند. در حادثه دلخراش زلزله ۶.۶ ریشتری بم، طبق آمار ارائه شده ۳۰ هزار نفر جان خود را از دست دادند. از این واقعه به عنوان مرگبارترین زلزله تاریخ ایران یاد می‌شود و بنابر گزارش‌های مرکز ژئوفیزیک این زمین‌لرزه در سده گذشته ایران بی‌مانند بود.

طبق آمار رسمی این زمین‌لرزه ۳۰ هزار مجروح و بیش از 10 هزار نفر بی‌خانمان به جای گذاشت. تاکنون آثار مستند کم شماری در خصوص این واقعه و مسائل مدیریت بحران پس از زلزله ساخته شده است.

در ادامه 2 مورد از شاخص‌ترین مستندهایی که به زلزله بم پرداخته شده را مرور می‌کنیم:

واقعه

مستند «واقعه»، روایتگر ماجرای تلخ زلزله مهیب بم است که در ۵ دی ۱۳۸۲ واقع شد که علیرغم به تصویر کشیدن مشکلات، سختی‌ها و تلخی‌ها، مواسات و همدلی‌های مردم کشورمان صحنه‌های عجیب و به یادماندنی از خود به جا گذاشت.

«واقعه» به کارگردانی شاهد سلطانی آزاد و تهیه کنندگی محمدامین مهتدی جعفری ساخته شده است.

هر چند شدت زمین لرزه در آغاز گویای خسارات مادی و جانی بسیار فراوان نبود اما به دلیل بافت قدیمی و فرسوده شهر بم که بیشتر خانه های آن خشتی و گلی بودند، ابعاد فاجعه هر دقیقه بیشتر نمایان می شد. ده‌ها هزار نفر در این زمین لرزه جان خود را از دست دادند و زیر آوار ماندند و ارگ ۲۵۰۰ ساله بم تخریب شد.

در آن زمان بود که تمام ایران به کمک بم شتافت. سپاه پاسداران با ایجاد پل هوایی به انتقال مصدومان به مراکز درمانی و ارسال کمک‌های غذایی و دیگر مرسولات اقدام می‌کرد و جمعیت هلال احمر نیز با تمام توان به یاری مصدومان و زلزله زدگان شتافت. از سوی دیگر بسیاری از شهرها نیروهای امداد و نجات و همچنین پرسنل و تیم‌های بهداشتی و درمانی خود را به این شهر اعزام کردند.

مستند «واقعه» علاوه بر شرحی که از این زلزله سهمگین از زبان نجات یافتگان آن دارد، به مصاحبه با اشخاصی می‌پردازد که در کمک رسانی به آنها نقش اساسی داشتند. گفت‌وگو با خلبانان، معاونان وقت عملیات نیروی هوایی سپاه، مدیران عملیات امداد و نجات هوایی و دیگر امدادرسانان و مسئولان وقت بخش‌های مختلف این مستند را در کنار تصاویر آرشیوی تشکیل می‌دهد.

بم یازده سال بعد

مستند «بم یازده سال بعد» به کارگردانی محمد سعید محصصی سال 94 با روایتی از جریان زندگی و امید بعد از زلزله دلخراش دی ماه 82 در مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی تولید شده است.

«بم یازده سال بعد» درباره شهر بم ده سال بعد از زلزله دی ماه 1382 فیلمبرداری شده و کمتر نشانی از آن حادثه را در خود دارد. اما مهم روح و روان یک شهر است که وابسته به آدم‌های آن است. شخصیت‌های این فیلم هر یک افراد زیادی از بستگان خود را در آن حادثه از دست داده‌اند و همواره آلام و مصائب آن را با خود دارند.
این مستند درصدد فهم این مقوله و تصویر کردن این آلام و چگونگی کنار آمدن یا نیامدن این شخصیت‌ها با این مصائب است.

محمد سعید محصصی کارگردان این اثر در رابطه با آن گفته است: ده سال پس از زلزله که بم رفتم تصورم این بود که می‌توانم به‌راحتی با افراد ارتباط بگیرم و کار را پیش ببرم؛ اما در لحظه فیلمبرداری با شرایط متفاوتی روبرو شدم و دوباره به نقطه صفر برگشتم و تحقیقات را از اول آغاز کردم. در تحقیقاتم به این نتیجه رسیدم که به‌رغم ظاهر زیبای بم، این شهر از درون بیمار است و اهالی شهر از یادآوری زلزله فراری‌اند. اهالی شهر هر روز و هر ساعت با خاطره تلخ زلزله زندگی می‌کنند.