یکی از پرسشهای متداول دربارهی جستوجوی سیارههای فراخورشیدی این است: دقیقاً چه زمانی زمین دیگری را پیدا میکنیم؟
به گزارش هیچ یک _ هرچه بیشتر دربارهی فضا میآموزیم متوجه میشویم دنیاهای متنوعی وجود دارند و طبیعی است در جستوجوی زمین دیگری باشیم.
سیارههای فراخورشیدی در طیفهای مختلف و گاه عجیبی قرار میگیرند؛ جهانهایی به بزرگی سیاره مشتری که در فاصلهی نزدیکی از ستارهی والدشان قرار دارند و جو سوزان آنها به داخل فضا پراکنده میشود و سیارههایی بزرگتر از زمین و کوچکتر از نپتون که از رایجترین نوع سیارههای فراخورشیدی هستند؛ گرچه منظومه شمسی ما فاقد چنین سیارهای است. همچنین میتوان به سیارههایی اشاره کرد که در آنها باران آهن میبارد. این فهرست عجیب همچنان ادامه دارد.
فهرست سیارههای فراخورشیدی شامل تعداد زیادی سیاره در ابعاد زمین نیز میشود. از میان بیش از ۵۵۰۰ سیاره فراخورشیدی که تاکنون کشف شدهاند، نزدیک به ۱۰۰ سیاره از نظر ابعاد به زمین ما شباهت دارند؛ اما شباهتها به همینجا ختم نمیشوند.
اگر بخواهید نسخهای دقیقاً مشابه زمین از نظر جرم، اندازه و ترکیب با هوای تنفسپذیر و آب آشامیدنی پیدا کنید، جستوجویتان بسیار طول خواهد کشید. شکلگیری سیارهها فرایندی تصادفی است؛ تعداد زیادی متغیر تصادفی بر شکلگیری و تکامل سیارهها بهمرور زمان تأثیر میگذارند. حتی تغییرات کوچک میتوانند به پیامدهای چشمگیری در تکامل سیارهها بینجامند و بسیاری از این متغیرها با یکدیگر برهمکنش دارند.
از میان ۵۵۰۰ سیاره فراخورشید کشفشده، ۱۰۰ سیاره به زمین شبیه هستند
بر اساس شواهد کنونی، حتی تغییرات اندک در کربندیاکسید جو یک سیاره میتواند آثار چشمگیری بر محیط سراسری آن داشته باشد. قطعاً این تغییرات به سکونتناپذیر شدن زمین نمیانجامد، اما سرعت بالای آن میتواند مشکلساز شود.
مهمتر از هرچیز، زمین همیشه مانند امروز نبوده است. سیاره ما به مدت دو میلیارد سال جو تنفسپذیری نداشت و صرفاً به واسطه تغییرات چشمگیر محیطی، دسترسی به اکسیژن مهیا شد. همچنین ممکن است سیاره ما حداقل یک دورهی کامل انجماد را تجربه کرده باشد که به دورهی زمین گلوله برفی معروف است. گرچه این ایده تا حدی جنجالی است، با اینحال زمین در دورانهای گذشته به امروزش شباهتی نداشته است.
افزون بر این، توافق فزایندهای در جوامع علمی بر سر این مسئله وجود دارد که مریخ زمانی شرایطی سکونتپذیرتر از اقلیم خشک فعلی داشته و احتمالاً چند میلیارد سال پیش به زمین شبیه بوده است. حتی شاید بتوان گفت زهرهی جهنمی امروز گذشتهی سکونتپذیری داشته است.
تعریف سکونتپذیری مبهمتر از چیزی است که فکر میکنیم. قمرهای یخی در بخش خارجی منظومه شمسی دارای اقیانوسهایی زیر پوستهی منجمد خود هستند و شرایط احتمالی حیات را دارند. تاریکی ابدی در دماهای انجماد شاید بهشت زمینی ما نباشد، اما میتواند شرایطی مساعد برای تکامل حیات فرازمینی فراهم کند.
مأموریت MAVEN ناسا به چشماندازهای شگفتانگیزی از مریخ دست یافت
بااینحال روشها به صورت پیوسته بهبود پیدا میکنند و شاید نیازی نباشد مدتی طولانی را برای یافتن سیارهای شبیه به زمین در اطراف ستارههای دیگر صبر کنیم؛ اما در صورت کشف چنین سیارهای، قدم بعدی چه خواهد بود؟
بسیاری از فیلمهای علمی تخیلی به ما میگویند که باید زمین را تخلیه کنیم. بااینحال این چالش فراتر از این فیلمها است. جمعیت انسانها هر سال به اندازهی بیش از ۷۰ میلیون نفر افزایش مییابد. حتی اگر زمان سفر را نادیده بگیریم، برای مقابله با این افزایش جمعیت روزانه به ۲۰۰۰ استارشیپ اسپیسایکس نیاز داریم؛ اما کاهش فشار جمعیت از طریق مهاجرت میانستارهای وعدهای بیهوده است.
از سویی، ساخت زیستگاه هم دشوار است. ما حتی نمیدانیم چگونه این کار را در مدار پایین زمین، ماه یا مریخ انجام دهیم. هنوز با سکونت پایدار در یک زمین بیگانه راه بسیار زیادی را در پیش داریم. وقتی دربارهی زمین دوم بحث میکنیم مهمترین بخش ماجرا این است که آیا میتوانیم به چنین سیارهای سفر کنیم و آنجا زندگی کنیم یا نه.
به یاد داشته باشید جستوجوی سیارهی شبیه به زمین هدف غایی علم سیاره فراخورشیدی نیست. در واقع هدف جستوجو از سیارههای دیگر پی بردن به چگونگی شکلگیری آنها، تأثیر شرایط بر ویژگیهای فیزیکی و تفاوتها و شباهتهای آنها به دیگر سیارههای منظومه شمسی است.
از دید انسانی و احساسی، آرزوی یافتن نقطهی آبی کمرنگ دیگری را در اعماق فضا در سر داریم؛ اینکه بدانیم زمانی جایی در فضا، شرایط برای تکرار یا دستکم برخورداری از وضعیت مشابه ما روی زمین، فراهم شد. قطعاً صرف دستیابی به چنین دانشی، تغییری عمیق در نحوی نگراش ما به جهان و جایگاهمان در آن رقم میزند. چنین کشفی موجب میشود دریابیم که زمین ما استثنایی نیست.
کشف زمین دوم همچنین ممکن است به پاسخ به بنیادیترین پرسش بشریت کمک کند: چگونه به جایگاه کنونیمان رسیدیم؟ به مدت هزاران سال، این پرسش الهامبخش گمانهزنی، اسطورهها، مذهب و فلسفه بوده است.