حکم روزه و زمان افطار روزه مسافر
مسافر بعد از خارج شدن از وطن چه وقت می تواند روزه را افطار کند؟
ماه رمضان، یکی از ماه های مبارک قمری است که درآن مسلمانان روزه می گیرند. روزه ماه رمضان بر هر مکلفی واجب است اما طبق قوانین دین اسلام برخی از افراد می توانند روزه نگیرند. روزه گرفتن در سفر احکام شرعی خاصی دارد که شخص مسافر بنابه نظر مرجع تقلید خود می‌تواند سفر خود را مدیریت کرده و قضای آن را بعد از برگشت به وطن به جای آورد. در این بخش از هیچ یک به شما می گوییم مسافر بعد از خارج شدن از وطن چه وقت می تواند روزه را افطار کند؟
مسافرت درماه رمضان
مسافرت در ماه رمضان اشکال ندارد؛ ولی اگر برای فرار از روزه باشد، مکروه است.( بنی‌هاشمی خمینی، توضیح‌المسائل مراجع، 1381، ج1، ص951.)
حکم روزه در سفر
آیه 184 سوره بقره درباره حکم روزه در سفر است. در این آیه آمده است:«هرکس از شما بیمار یا در سفر باشد، به‌همان تعداد، از روزهای دیگر روزه بگیرد.» برخی از فقها برای بیان حکم فقهی روزه مسافر به این آیه استناد کرده‌اند.(علامه حلی، منتهی‌المطلب، 1412ق، ج9، ص315)
مسافر چه زمانی می تواند روزه را افطار کند؟
مسافر زمانی می تواند روزه را افطار نماید که به حد ترخص برسد و قصد رفتن به مقدار مسافت شرعی را داشته باشد.
حد ترخص روزه چیست؟
در مورد بیان معنی حد ترخص به سخنان عالمان دینی و مراجع تقلید اکتفا نموده ایم.
حد ترخص از نظر امام خمینی:
حد ترخص به جایی گفته می شود که مسافر از وطن و شهر محل سکونت به قدری دور شود که (اگر هوا صاف باشد، و چیزی که مانع از دیدن شهر باشد نباشد، ) دیوار شهر را نبیند و صدای اذان آن را نشنود و لازم نیست به قدری دور شود که مناره‌ها و گنبدها را نبیند، یا دیوارها هیچ پیدا نباشد، بلکه همین قدر که دیوارها کاملًا معلوم نباشد کافی است. (امام خمینی، توضیح المسائل، بعد از مسأله 1317، شرط هشتم نماز مسافر.)
حد ترخص از نظر آیت الله خامنه ای:
منظور از حد ترخص مکانی است که در آنجا اذان شهر شنیده نمی‌شود و دیوارهای شهر هم دیده نمی‌شود. (آیت الله خامنه ای، اجوبة الإستفتائات، سؤال 641.)
حد ترخص از نظر آیت الله وحید:
نظر آیت الله وحید خراسانی:حد ترخص به جایی گفته می شود که مسافر به قدری از شهر دور شود که صدای اذان آن را نشنود، و وقتی اهل شهر را نبیند یقینا به حدّ ترخّص رسیده است، ولی باید مانعی نباشد. (آیت الله وحید خراسانی، توضیح المسائل، صفحه 425)
حد ترخص از نظر آیت الله صافی گلپایگانی:
حد ترخص به جایی گفته می شود که مسافر از وطن و شهر محل سکونت به قدری دور شود که(اگر هوا صاف باشد، و چیزی که مانع از دیدن شهر باشد نباشد، ) دیوار شهر را نبیند و صدای اذان آن را نشنود و لازم نیست به قدری دور شود که مناره‌ها و گنبدها را نبیند، یا دیوارها هیچ پیدا نباشد، بلی اگر به قدری دور شده که دیوار خانه های شهر کاملا معلوم نیست، ولی شبح آنها نمایان است، احتیاط لازم آن است روزه ا افطار نکند و اگر نماز بخواند هم شکسته و هم تمام بخواند. (آیت الله صافی گلپایگانی، توضیح المسائل، صفحه 230)
حد ترخص از نظر آیت الله مکارم شیرازی:
«حد ترخص» یعنی از وطن یا محل اقامتش به اندازه‌ای دور شود که صدای اذان شهر را نشنود و مردم شهر او را نبینند، امّا دیدن و ندیدن دیوارهای شهر اثری ندارد، ولی باید در هوا گرد و غبار یا مه یا چیز دیگری که مانع دیدن است یا سرو صدایی که مانع شنیدن است وجود نداشته باشد و اگر یکی از این دو علامت حاصل شود کافی است، به شرط اینکه یقین به نبودن دیگری نداشته باشد، و الّا (یعنی اگر مثلا صدای اذان شنیده نشود، ولی مردم شهر او را ببیند یا برعکس) (احتیاط جمع میان نماز شکسته و تمام است.) (آیت الله مکارم، توضیح المسائل، مسأله 1155)
حد ترخص از نظر آیت الله سیستانی:
حد ترخص جائی است که اهل شهر حتی آنها که در خارج شهر و توابع آن هستند مسافر را نتواند ببیند و نشانه ای آن این است که او اهل شهر را نتواند ببیند. (توضیح المسائل، مسأله 1305)
حد ترخص از نظر آیت الله شبیری زنجانی:
حد ترخص برسد یعنی از وطنش یا جایی که قصد کرده ده روز در آن جا بماند، به قدری دور شود که صدای اذان بلند آخر آن جا را نشنود و نیز اهل آن محل او را نبینند. و اگر به جائی برسد که صدای اذن شنیده نمی شود و اهل شهر دیده نمی شود، ولی دیوار شهر دیده می شود. اگر بخواهد نماز بخواند نماز را شکسته بخواند و می تواند روزه را افطار کند و احتیاط مستحب آن است که در آنجا روزه را افطار نکند و اگر نماز در آنجا بخواند هم شکسته و هم تمام بخوانید. (مسأله 1326 و 1327.)
مسافت شرعی چیست؟
مسافت شرعی شامل هشت فرسخ شرعی (بین 40 تا 45 کیلومتر) است که شامل رفت یا مجموع رفت‌وبرگشت می‌شود.(طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، 1420ق، ج3، ص414.)
چه زمانی روزه مسافر صحیح است؟
مسافر در صورتی که قصد پیمودن مسافت شرعی را داشته باشد اگر قبل از اذان ظهر سفر خود را آغاز کند، می‌تواند روزه خود را افطار کند. اما اگر پس از اذان ظهر از حرکت کند، روزه‌اش صحیح است.( طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، 1420ق، ج3، ص414.) برخی از فقیهان به جای شروع حرکت، خروج از حد ترخص را ملاک می‌دانند.(طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، 1420ق، ج3، ص414)
