شیمی‏ درمانی چیست؟

گروه هیچ یک زندگی -نام بیماری سرطان در ذهن عامه مردم با شیمی درمانی پیوند خورده است و اغلب مردم شیمی درمانی را تنها راه حل درمان سرطان می دانند؛ اما شیمی درمانی چیست و چه کاربردی دارد.

شیمی ‏درمانی استفاده از داروهای ضد سرطان است. این داروها پس از ورود به خون به تمام بدن مسافرت کرده و تمام سلول‌‏های بدخیم چه در محل اولیه تومور (مبدا) و چه در مناطق انتشار یافته (متاستاز) را نابود می‏ کنند. شیمی ‏درمانی می‏ تواند به ‏تنهایی تزریق شود (داخل ورید به‏ صورت سرم) یا اینکه همراه با داروهای دیگر (مانند داروهای هدفمند مثل هرسپتین) قبل یا بعد از عمل جراحی، همراه با رادیوتراپی و یا بعد از آن انجام شود.

بسته به نوع بیماری، بیمار یک یا چند دارو را دریافت می ‏کند. این داروها به سلول‏های سرطانی حمله کرده و باعث توقف رشد آنها می شوند ولی ممکن است به سلولهای سالم بدن نیز آسیب کمی برسانند که اجتناب ناپذیر است.

شیمی‏ درمانی چگونه عمل می‏‌کند؟

به ‏طور معمول سلول‌‏های بدن در یک مسیر کاملا کنترل شده رشد می‏‌کنند و تقسیم می‏‌شوند ولی سلول‏‌های سرطانی بی‏ قاعده و بدون هیچ کنترلی و خیلی سریع رشد کرده و تقسیم می ‏شوند. داروهای شیمی ‏درمانی قادرند سلول ‏هایی که سرعت رشد بالایی دارند را تخریب کنند و با کاهش سرعت رشد و تخریب سلول ‏های سرطانی، علائم مربوط به سرطان به سرعت تخفیف می‏ یابد.

شیمی درمانی از راه‏های مختلفی سلول‏‌های سرطانی را تحت تاثیر قرار می‌‏دهد:

قسمتی از سلول سرطانی را تخریب می‏ کند

رشد سلول سرطانی را متوقف می ‏کند

غذای لازم برای سلول سرطانی را قطع می ‏کند

روش‏‌های مختلف شیمی‏ درمانی

داروهای شیمی ‏درمانی به چندین صورت تجویز می ‏شوند:

روش تزریق عضلانی یا زیرپوستی یا به‏ طور مستقیم داخل مایع مغزی- نخاعی

روش تزریق داخل ورید که از طریق آنژیوکت و یا از طریق یک پورت در وریدهای مرکزی بدن تجویز می‏ گردد

روش تزریق داخل شریان که داروی شیمی ‏درمانی به ‏طور مستقیم معمولا در شریان‏ های تغذیه ‏کننده تومور انجام می‏ شود

روش خوراکی به‏ صورت قرص، کپسول و یا مایع که بیمار می‏ خورد

روش موضعی یا مالیدنی که داروی شیمی ‏درمانی روی پوست بیمار مالیده می‏ شود

در درمان سرطان پستان معمولا از روش تزریق وریدی یا خوراکی استفاده می شود.

چقدر طول می ‏کشد تا شیمی‏درمانی تمام شود؟                                                  

مدت زمان تزریق هر دارو به نوع دارو و رژیم درمانی بستگی دارد. این پزشک است که آن را مشخص می‏  کند و هیچ ربطی به برنامه درمانی بیماران دیگر ندارد و نباید برنامه یک بیمار با بیماران دیگر مقایسه شود. فقط از پزشک خود در این مورد سوال کنید.

داروهای شیمی‏ درمانی به دفعات تجویز می‏ شوند. معمولا روزی که تزریق می ‏کنند را روز “یک” می‏ نامند و سپس دفعات بعدی را بر اساس روز اول، هر 8، 15، 21 یا 28 روز تنظیم می‏ کنند. زمان بین اولین روز و آخرین روز آن دوره را یک سیکل می‏ نامند.

عوارض شیمی‏ درمانی

به گزارش پژوهشکده سرطان معتمد، عوارض درمان اغلب رخ می‏ دهد ولی کدام یک از آنها در بیمار ایجاد می‏ شود معلوم نیست. یعنی لازم نیست تمام عوارضی که ذکر می ‏‏شود در بیمار ایجاد شود، ولی شایع‏ترین محل‏ه ای بروز این عوارض عبارتند از:

سیستم گوارش (دهان، مری، معده، روده)

مغز استخوان (سلول‏های خونی)

پوست و مو

ارگان‏های جنسی (ترشحات واژینال در زنان)

ولی اکثر این عوارض موقت هستند و با دادن داروها یا اقدامات خاص کاملا از بین می‏روند.