رازگشایی از آینده فرزندان؛ حرف یا عمل

به گزارش هیچ یک _  وقتی پای خاطرات مادربزرگ‌ها یا پدر بزرگ‌ها می‌نشینیم، می‌بینیم که چه قدر دیدگاه آن‌ها و رفتاری که در زندگی مشترک با همدیگر داشتند متفاوت بوده است، مفاهیمی چون گذشت، احترام، وفاداری و… نسبت به یکدیگر برای‌شان ارزشمند بود، این گونه نبوده است که آن‌ها در زندگی مشترک‌شان مشکلی نداشتند، یا بحث و دعوا بین آن‌ها نبوده است، بلکه نوع برخورد و گذشتی که بین آن‌ها وجود داشت زندگی‌ها را پایدارتر می‌کرد، این در حالی بود که بسیاری از این زندگی‌ها به روش سنتی شروع می‌شد و شاید خیلی از این زوجین قبل ازدواج با هم حتی یک گفتگوی ساده هم نداشتند. امروزه خیلی‌ از جوانان ازدواج‌های سنتی را قبول ندارند و با گسترش فضای مجازی و انواع شبکه‌های اجتماعی نوع آشنایی و ازدواج هم تغییر کرده است، شاید در اطراف خود کم ندیده باشید زوجینی که با تب و تاب عشقی فراوان با هم ازدواج می‌کنند، اما بعد از گذشت مدت زمان کوتاهی از شروع زندگی مشترک اختلافات و درگیری‌ها شروع می‌شود. دلایل متعدی ممکن است باعث این مشکلات در زندگی‌ها شود، اما با کمی دقت می‌بینیم که بسیاری از این مفاهیمی که برای گذشتگان ما ارزشمند بودند در حال حاضر رنگ باخته است، هر کسی تنها به فکر خودش است و به خود حق می‌دهد و کسی حاضر نیست برای دوام زندگی مشترک خود تلاش کند و به همین راحتی زندگی‌ها از هم می‌پاشند. وقتی زوجین نسبت به رفتارهای متقابل به هم آگاهی و عملکرد مناسبی در مقابل هر یک داشته باشند، زندگی‌ها دوام و زیبایی بیشتری  برای آن‌ها خواهد داشت. در این رابطه با آقای سید محسن میرطالبی استاد دانشگاه سوره تهران به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید:

رفتار زوجین در فرهنگ‌های دیگر چگونه تعریف شده است؟

رفتار زوجین یک مسئله بسیار مهم است در هر جامعه‌ و فرهنگی یک سری رفتارهای متقابلی را بین زن و شوهر تعریف کرده‌اند. جالب است که وقتی به این مسائل نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که این‌ها جزء مسائل اخلاقی نیز محسوب می‌شوند که بین بشر در ادیان مختلف و در نژادهای مختلف مشترک هستند. وقتی می‌گوییم احترام متقابل بین زن و شوهر، این مسئله، فقط بین مسلمانان نیست بلکه در بین مسیحیت، یهودیت، زرتشت، بودایی هم همین است. بحث‌هایی مانند حسن معاشرت، ابراز محبت، احترام متقابل، گفتگو با همسر و فرزندان در فضای خانواده، صبر و مدارا کردن، آشنایی به حقوق همدیگر، عدم گروکشی کردن در فضای خانواده، تربیت فرزندان، و مواردی از این قبیل، جزء مسائلی هستند که در جامعه فرهنگی، دینی و اسلامی ما بسیار مورد تاکید قرار گرفته‌اند. هر کسی در فضای خانواده‌، این نوع مسائل را رعایت کند به مراتب یک فضای گرم و صمیمی ایجاد می‌شود. البته من تاکیدم این است که مرد باید یک گام جلوتر باشد، یعنی اگر قرار است که بخششی وجود داشته باشد یا بحث کوتاه آمدن باشد، مرد باید در این مسئله پیشگام‌تر باشد. منتظر نباشد خانم‌اش بیاید و معذرت‌خواهی کند. اگر مردی توقع داشته باشد که همسرش وادار شود که عذرخواهی کند، آن همسر اعتماد به نفس خود را از دست می‌دهد، آن خانم فردا مادر موفقی در تربیت فرزندان خود نخواهد بود. آقایان به جهت این که شرایط فیزیکی و روحی‌شان قوی‌تر است، نسبت به این مسئله همیشه پیشگام‌تر باشند، بهتر است، حتی اگر حق با آقا باشد، البته این کوتاه آمدن از جهت این که از حق و حقوق خود بیش از اندازه بگدرند، نه. اعتقادم این است که آن خانم می‌فهمد و درک می‌کند که اگر همسرش کوتاه آمده است نه به جهت این که حق به جانب خودش بوده است بلکه به جهت این بوده، که احترام به من گذاشته است و این باعث صمیمیت و گرمی در فضای خانواده خواهد شد.

وظائف زوجین نسبت به همدیگر چیست؟

اگر بخواهیم تاکید کنیم که یک خانواده‌ چه وظایفی نسبت به همدیگر دارند. چگونه عشق، علاقه و موفقیت در فضای آن خانواده ایجاد می‌شود. فرزندان آن خانواده، فرزندانی موفق خواهند بود و عشق و علاقه در آن‌جا موج خواهد زد. یک سری از مسائل را ما ابتدا باید در فضای خانواده ایجاد کنیم که در این جا به چند مورد از آن‌ها اشاره می‌کنیم.
اولین مسئله در فضای خانواده بحث حسن معاشرت است. این‌ که زن، شوهر و فرزندان بخواهند ارتباط‌شان با همدیگر یک ارتباطی شیرین و توام با احترام باشد. محبت و ابراز محبت یک نکته بسیار مهم است. انسان چه آقا چه خانم به هر صورت بشر است،  ممکن است ناخودآگاه خطایی و اتفاقی پیش بیاید، اگر ما بخواهیم در این قضیه اصرار کنیم و سال‌های سال این را به عنوان یک بهانه از دست خانم یا آقا بگیریم، این جنبه لجبازی چیز موثر و مفیدی نخواهد بود و پایه‌های عشق و علاقه را سست می‌کند. بنابراین بخشش و مدارا کردن در فضای خانواده در مسائل مختلف خیلی می‌تواند در صمیمیت بین زوجین در آینده تاثیرگذار باشد.

مسئله دیگر گفتگو است. متاسفانه امروز در فضای خانواده می‌بینیم که گفتگو به حداقل رسیده است، این یکی از آسیب‌های خانواده است. زن و شوهر باید در فضای خانواده و با بچه‌های خودشان صحبت و تبادل نظر کنند، به نظرات همدیگر احترام بگذارند، همین باعث می‌شود که اعتماد به نفس در فضای خانواده موج بزند. بنابراین زمانی که اعتماد به نفس در فضای خانواده افزایش پیدا کند، بسیاری از مسائل با گفتگو قابل حل شدن است.
امروز در فضای خانواده شما می‌بینید، آقا یک طرف نشسته و خانم سمت دیگر و هر کسی سرش در گوشی خودش است، این یک آسیب است. باید زمان‌هایی را بگذاریم تا با هم صحبت کنیم. درباره مشکلات روزمره‌ای که ممکن است در فضای کاری، تحصیلی یا دانشگاهی‌مان برای ما پیش آمده است با هم تبادل نظر و هم‌فکری کنیم. به جای این که بچه من بخواهد این مشکلات را به افرادی بگوید که حتی صلاحیت اخلاقی ندارند.  بلکه این مسئله را باید در فضای خانواده بیان کند، آن موقع می‌بینید که تجربیات پدر و مادر و راهنمایی‌های آن‌ها چه قدر می‌تواند، راهگشا باشد.

موضوع دیگر صبر و مدارا کردن است. در هر صورت همه آدم‌ها یک دست نیستند، ما نمی‌توانیم بگوییم که آقا باید کاملا کپی خانم باشد و برعکس. در خیلی جاها اختلافات ممکن است پیش بیاید، ولی مهم این است که بتوانیم مدارا و صحبت کنیم و نظرات همدیگر را آرام آرام نزدیک هم کنیم، این نکته بسیار مهمی است. مرحوم آیت الله فاطمی‌نیا همیشه تاکید می‌کردند که خیلی سریع جواب ندهید اگر مسئله‌ای یا نکته ای بیان می‌شود چه ضرورتی دارد شما سریع جواب بدهید، کمی صبر و تحمل کنید، بعد صحبت کنید.

در برخی مواقع‌ مسائل‌مان را خیلی سریع می‌خواهیم جواب بدهیم. جواب سریع، هیجانی و احساسی گاهی اوقات کار را بدتر می‌کند. در دین ما هم تاکید شده است که در موقع عصبانیت تصمیم‌گیری نکنید، بلند شوید، راه بروید جای خودتان را تغییر بدهید، یک لیوان آب بخورید فضا را تغییر دهید. بنابراین به جای این که سریع بخواهید جواب دهید، فرصتی به خود دهید تا عقل، اندیشه و خرد غالب شود و عاقلانه فکر کنید و در فرصتی که جو خانواده آرام شد نکته‌ای که قرار است، بگویید را بیان کنید.
ممکن است زن و شوهر هنگام بیرون رفتن از خانه یا مهمانی بین آن‌ها تکدر خاطری ایجاد شود، وقتی به خانه برگشتند، همان لحظه بنا نیست که این مسائل را مطرح کنند، می‌توانند در فرصتی که آرامش ایجاد شده است آن کدورت‌ها و نکته‌هایی که وجود دارد را به همدیگر منتقل کنند، زمانی که این کار را کردند ممکن است رفع کدورت شود، خیلی مواقع سوءتفاهم است. اینجاست که در آن فرصتی که بعدا به همدیگر می‌دهند این سوء‌تفاهم‌ها مرتفع و یک نتیجه خوب گرفته می‌شود.

اگر زن و شوهر علاقه دارند که زندگی‌شان، زندگی توام با آرامش باشد باید خیلی جاها به همدیگر فرصت بدهند به همدیگر کمک کنند. گاهی اوقات در خیلی از مسائل می‌توانند توقعات خودشان را تعدیل کنند آن موقع است که ما گرمی را در فضای خانواده خواهیم دیدبحث تربیت موضوع مهم دیگری است که باید در فضای خانواده حتما به آن توجه کرد. فضای خانواده، فضای آموزشی است. بچه‌ها می‌بینند و یاد می‌گیرند. احترام به همسر را بچه‌ها در خانواده با توجه به الگوی رفتاری شما یاد می‌گیرند و در آینده انجام می‌دهند. این که در آینده نسبت به همسر خود، این رفتار را داشته باشند.
بارها این جمله را شنیدیم که بچه‌های ما آن چیزی که ما می‌خواهیم، نمی‌شوند بلکه آن چیزی خواهند شد که ما هستیم. بچه من آن چیزی خواهد شد که من هستم چون دائما دارد می‌بیند و کپی می‌کند. به قول روانشناس‌ها یکی از مهم‌ترین روش‌های یادگیری در میان انسان‌ها روش مشاهده است، بنابراین با مشاهده کردن یاد می‌گیرد که نسبت به همسرش چگونه باشد، پدر من نسبت به همسر خودش چه جوری است، من هم بعدا آن را با همسر خودم داشته باشم. احترام به یکدیگر باعث می‌شود که فضای خانواده یک فضای آرام و باامنیتی شود، همه این‌ها چیزهایی هستند که بعدا ایجاد عشق و علاقه می کنند.

همیشه در کلاس‌های خودم گفته‌ام که لجبازی باعث ایجاد فرسایش روانی می‌شود، اگر زن و شوهر علاقه دارند که زندگی‌شان، زندگی توام با آرامش باشد باید خیلی جاها به همدیگر فرصت بدهند به همدیگر کمک کنند. گاهی اوقات در خیلی از مسائل می‌توانند توقعات خودشان را تعدیل کنند آن موقع است که ما گرمی را در فضای خانواده خواهیم دید.

یکی از مسائل زشتی که ممکن است در فضای خانواده وجود داشته باشد به غیر از لجبازی، بحث گروکشی است. می‌گویند چون تو آن کار را نکردی من این کار را نمی‌کنم این مسئله‌ای بسیار منفی است و فضای خانواده را به طرف سردی می‌برد.

چرا در بین برخی از زوجین خیانت اتفاق می‌افتد؟

چرا در برخی از خانواده‌ها متاسفانه خیانت را می‌بینیم، وقتی فضای خانواده از گرمی به سمت سردی برود و در آن محبت، گفتگو، احترام و احساس امنیت نباشد، خواهی نخواهی انسان به طرف جایی می‌رود که این‌ها را بتواند کسب کند. وقتی می‌بیند که این محبت و احترام را از همسر خودش نمی‌بیند می‌رود به طرف جایی که این محبت را کسب کند، چون نیازمند است. انسان نیاز به محبت دارد این احساس نیاز یکی از نیازهای مهم و اساسی است، بنابراین اگر این نیاز در فضای خانواده کسب نشود متاسفانه این را در فضای خارج از خانواده جستجو می‌کند.
اگر می‌خواهیم خانواده‌ای همراه با گرمی، صمیمیت و احترام ایجاد کنیم، باید این‌ها را دو طرف رعایت کنند. من می‌گویم همیشه آقایان یک گام باید جلوتر رعایت کنند، به خاطر این که فضای خانواده خود را مدیریت کنند. بنابراین اگر من دلم برای یک خانواده سالم می‌تپد باید این مسائل را رعایت کنم.