اغلب زوجین زندگی مشترک را با عشق شروع میکنند و تصور نمی کنند ممکن است روزی عشقشان پایان پیدا کند. فرسودگی زناشویی به شکل دلزدگی ، خستگی جسمی ،عاطفی و روانی خودش را نشان میدهد که به خاطر تفاوت زیاد بین انتظارات از زندگی مشترک و واقعیت بروز میکند و در صورتی که مورد توجه قرار نگیرد میتواند منجر به از هم پاشیدن رابطه شود.
در صورتی که زوجین اهمیتی به رفع نیازهای هم نداشته باشند یا نیازهایشان را با هم مطرح نکنند و به راه حلی مثبت برای رفع نیازهایشان دست پیدا نکنند دچار استرس ، ناکامی ، سرخوردگی ، خشم و درنهایت فرسودگی می شوند. فرسودگی زناشویی منجر به کاهش علاقه و افزایش رفتارهای خصمانه می شود که نارضایتی زناشویی را به دنبال داشته و بنیاد خانواده را ناپایدار میکند.
روند فرسودگی زناشویی به صورت تدریجی است و به خاطر انباشته شدن سرخوردگی ها و تنش های روزمره ایجاد می شود. فرسودگی زناشویی میتواند در جنبه های مختلف جسمی و روحی و عاطفی بروز کنید.
فرسودگی زناشویی از نظر جسمی
زمانی که زوجین متوجه می شوند که با وجود تلاشهایشان ، رابطه جسمی و جنسی با همسرشان لذت بخش نیست ، به مرور زمان احساس ناامیدی و دلزدگی جسمی و جنسی پیدا می کنند.
صمیمیت جسمی یکی از فاکتورهای مهم زندگی مشترک است. در آغوش گرفتن، نوازش و بوسه میتواند صمیمیت جسمی در زوجین را تقویت کند ولی در ازدواجی که دو نفر دچار فرسودگی جسمی شده اند ، هیچ صمیمیت جسمی ای بینشان برقرار نیست و همین مسئله باعث کاهش بیشتر صمیمیت بین آن ها می شود.
فرسودگی زناشویی از نظر عاطفی
زمانی که یکی از زوجین به اندازه طرف مقابل برای رابطه ارزشی قائل نیست و مهم ترین نیازهای عاطفی اش را نداده می گیرد ، رضایت و صمیمیت عاطفی در ازدواج کمتر می شود و دیگر زوجین از بودن کنار هم لذت نمی برند.
برای این که یک رابطه دارای صمیمیت عاطفی مناسب باشد ، دو طرف باید بهه یک اندازه برای رابطه تلاش کند و ارزش قائل باشند و به فکر رفع نیازهای یکدیگر باشند. اگر یکی از طرفین تلاش بیشتری نشان دهد و طرف مقابل هیچ تلاشی نکند ، به مرور زمان ، تلاش های یک طرفه و بی جواب او منجر به فرسودگی خواهد شد. غافل شدن از تلاش ، درک و توجه به نیازهای عاطفی شریک زندگی منجر به فرسودگی عاطفی خواهد شد.
فرسودگی زناشویی از نظر روانشناختی
با وجودی که فرسودگی روانشناختی و ذهنی به مرور زمان ایجاد می شود ولی زوجین به یکباره احساس میکنند دیگر از نظر ذهنی میلی به هم ندارند. زمانی که ناراحتی ها و ناکامی ها در یک رابطه زیاد می شود و به جای این که مطرح شود ، سرکوب می شود و حل نشده باقی می ماند ، به مرور زمان روی هم جمع شده و باعث بیشتر شدن افکار منفی و خستگی ذهنی می شوند.
برای پیشگیری از بروز فرسودگی روانشناختی ، زوجین باید مهارت گفتگو را بیاموزند و درباره مشکلاتشان صحبت کنند و آنها را حل کنند. گفتگو باعث می شود که زوجین اطلاعات لازم را بدست بیاورند و بتوانند مشکل ایجاد شده بینشان را رفع کنند.
علایم فرسودگی زناشویی
فرسودگی ازدواج با احساس استرس و بی رمقی شدید همراه است و میتواند باعث کاهش انرژی جسمی و روحی ، خستگی و ضعف فیزیکی و احساسی ، بدبینی و ضعف روابط ، دور شدن و فاصله گرفتن از شریک زندگی ، احساس ناکارآمدی ، عدم بدست آوردن موفقیت شخصی و کاری شود.
فرسودگی ازدوج به تدریج در ما ایجاد می شود و مانند یک بیماری خاموش ، ریشه های رابطه یا میخشکاند ، به همین دلیل تشخیص فرسودگی ازدواج کاری سخت و پیچیده است.
با وجودی که فرسودگی ازدواج بی صدا عمل میکند ولی ذهن و جسم شما علایم هشدار دهنده ای از خطر را گوشزد می کنند ، علایم فرسودگی زناشویی عبارتند از :
• خستگی زیاد و احساس کمبود انرژی در اغلب روزها که منجر به بی انگیزگی می شود.
• ممکن است دچار کم خوابی یا پرخوابی شوید ولی در مراحل بعدی حتی با وجود خستگی زیاد نتوانید به درستی بخوابید.
• کمبود تمرکز و فراموشی و انجام ندادن به موقع کارها
• علایم جسمی مثل درد ناحیه سینه ، افزایش ضربان قلب ، تنگی نفس ، سرگیجه ، سردرد ، ضعف و مشکلات گوارشی
چطور از فرسودگی زناشویی پیشگیری کنیم؟
زمانی که با همسرتان زیر یک سقف می روید با واقعیت های تلخی روبرو می شوید ، متوجه می شوید کسی که برای زندگی با او لحظه شماری می کردید حوله خیس را روی زمین می اندازد یا شیشه خالی شیر را دوباره در یخچال می گذارد یا جورابهایش را نمی شوید و پرت میکند.
همین ناراحتی های جزئی به مرور ، خشم شما را از همسرتان بیشتر میکند.
شما نباید اجازه بدهید که ناراحتی هایتان از مسائل کوچک تبدیل به خشم شود و این مسئله را با همسرتان در میان بگذارید.
زوجی موفق سعی میکنند کارهای کوچکی که باعث خشم همسرشان می شود را تکرار نکنند مثلا مردی که میداند ، خالی نکردن سطح زباله ، همسرش را عصبی میکند ، سعی میکند ، این وظیفه را فراموش نکند.
یافته های تحقیقات نشان داده است که ویژگی های ارتباطی ، خصوصیات شخصیتی و شرایط زندگی تاثیر معنی داری بر فرسودگی زناشویی دارند.
زوجین برای پیشگیری از بروز فرسودگی زناشویی میتوانند از راهکارهای زیر استفاده کنند :
• یادگیری مهارت گفتگو و برقراری ارتباط سازنده با یکدیگر
• گفتگو درباره احساسات با هم
• احترام گذاشتن به یکدیگر
• ارزش قائل شدن برای یکدیگر
• تقویت اعتماد به نفس یکدیگر
• بیان هیجانات مثبت و احساسات خوب نسبت به یکدیگر
• کنترل هیجانات منفی
• دور نگه داشتن مشکلات شغلی از فضای خانه
• اولویت دادن به زندگی زناشویی و خانوادگی
• وقت گذاشتن برای خانواده
• اهمیت دادن به کیفیت رابطه عاطفی
• اهمیت دادن به کیفیت رابطه جنسی
• حمایت و مراقبت از یکدیگر
• مسئولیت پذیری در رابطه
• داشتن اعتماد به نفس
• شرایط شغلی و مالی مناسب