جزیره ام الکرم بوشهر
جزیره ام الکرم موطن پرنده‌های بی‌مرز است؛ مکانی امن برای بقای نسل و ادامه حیاتشان. بهار که به این جزیره می‌رسد، مهاجران از آن سمت دنیا می‌آیند تا در ساحل گرم جزیره تخم‌گذاری کنند، تا جوجه‌های‌شان با صدای آب‌های خلیج‌فارس سر از تخم بیرون بیاورند، بر ماسه‌های ساحل راه بروند، با موج‌هایش پرواز یاد بگیرند و اواخر شهریورماه دوباره به همان نقطه دوری بازگردند که از آن آمده بودند.
گروه هیچ یک زندگی – جزیره ام الگرم یا ام الکرم در استان بوشهر شکلی شبیه بومرنگ دارد. بومیان آن را با نام جزیره گرم می‌شناسندو علت آن وجود درختان حرا در ساحل روبه‌روی این جزیره است که در میان اهالی به گرم شهرت دارد. این جزیره مرجانی خالی از سکنه، یکی از جاهای دیدنی بوشهر و جزایر پارک ملی دیر نخیلو است. با ما همراه باشید و بیشتر درباره جزیره ام الکرم و حیات وحش بی‌نظیر آن بخوانید.
معرفی جزیره ام الکرم
جزیره ام الکرم با ۷۹ هکتار مساحت، موطن پرنده‌های بی‌مرز است؛ مکانی امن برای بقای نسل و ادامه حیاتشان. بهار که به این جزیره می‌رسد، مهاجران از آن سمت دنیا می‌آیند تا در ساحل گرم جزیره تخم‌گذاری کنند، تا جوجه‌های‌شان با صدای آب‌های خلیج‌فارس سر از تخم بیرون بیاورند، بر ماسه‌های ساحل راه بروند، با موج‌هایش پرواز یاد بگیرند و اواخر شهریورماه دوباره به همان نقطه دوری بازگردند که از آن آمده بودند. ام الکرم به‌همراه جزایر «ام‌سیله»، «نخیلو» و «تهمادو» بهشتی افسانه‌ای را در کناره شمال غربی خلیج فارس در منطقه‌ای حفاظت شده به نام مند می‌سازند. اینجا را هزاران پرنده، سال‌های سال است که برای زندگی انتخاب کرده‌اند و مسیر آمدن به آن را هرگز از یاد نبرده‌اند.
ام الکرم فقط برای جانوران پناهگاه مناسبی نیست، اینجا پناهگاه خوبی برای شناورهای کوچک به‌ویژه قایق‌های صیادی نیز است. پرندگان از قایق‌ها و مردان دریا واهمه‌ای ندارند؛ انگار آنان را جزوی از این جزیره اسرارآمیز می‌دانند. هرچند این دوستی کاملا دوسویه نیست؛ نه ساحل و نه جزیره، هیچ‌کدام از نامهربانی قایق‌ها بی‌نصیب نمانده‌اند و شیشه نوشابه‌ها و بطری آب و قوطی‌های روغن، چون زخمی دریا را می‌آزارد.
جزیره ام الکرم کجاست؟
باورکردنی نیست در نزدیکی بوشهری که به‌سرعت به‌سوی صنعتی‌شدن می‌رود، جزیره ام الکرم، بهشتی باشد برای پرندگان مهاجر. این جزیره که با عسلویه به‌شدت صنعتی، تنها ۸۰ کیلومتر فاصله دارد، امن‌ترین خانه برای ۱۰ هزار پرنده است؛ پرنده‌هایی که پس از بال زدن‌های بسیار در آن پناه گرفته‌اند تا قصه هزاران تولد از خاک به افلاک با زمزمه دریا در سکوت آبی فیروزه‌ای خلیج فارس رقم بخورد.
آدرس: استان بوشهر، ۱۴۰ کیلومتری جنوب شرقی بندر بوشهر
دسترسی به جزیره ام الکرم
برای دسترسی به جزیره ام الکرم ابتدا باید خود را به بوشهر برسانید. در جاده بوشهر به‌سمت دیر پیش برانید. پس از مشاهده تابلوی مل گنزه، تابلویی زرد رنگ را خواهید دید. در جاده خاکی کنار آن بپیچید. در همین محل، هر صبح و بعد از ظهر، ناخدای محلی به‌سمت جزیره ام الکرم حرکت می‌کند.
حیات وحش جزیره ام الکرم
در جزیره ام الکرم هزاران پرستوی دریایی پشت‌دودی و گونه سفید، کاکلی بزرگ و کوچک، اگرت ساحلی، سلیم خرچنگ‌خوار و سلیم کوچک، عظمت طبیعت را به رخ بازدیدکنندگان می‌کشند. لابه‌لای بوته‌های سبز جزیره، پرستوهای دریایی پشت‌دودی، خاک را به اندازه یک آشیانه امن برای خود حفر کرده‌اند. صدای سمفونی پرندگان تمام فضا را پر و اشتیاق دیدن آن‌ها را از نزدیک دو برابر می‌کند. مارهای جعفری نیز در دل بوته‌ها می‌خزند که از سمی‌ترین مارهای ایران هستند.
در ام الکرم تا چشم کار می‌کند تخم پرندگان است که بر ساحل جای گرفته‌اند. با احتیاط باید حرکت کرد؛ چراکه هر لحظه ممکن است تخم پرنده‌ای زیر پا له شود. تخم و جوجه‌هایی که تازه سر از تخم درآورده‌اند، بی‌پناه‌ترین موجودات ساکن جزیره هستند.
پرنده‌ها بزرگ که می‌شوند، تازه رنگ می‌گیرند. باید پرنده‌شناس بود تا تشخیص داد آن پرنده خوش‌رنگ با سری سیاه و پشتی تیره رنگ، با آن بال‌های باریکی که زیباترین پرواز را به نمایش گذاشته، پرستوی دریایی پشت‌دودی است. پشت‌دودی‌ها دم‌شان دوشاخه و منقارشان باریک‌تر و نوک تیزتر از دیگر پرندگان جزیره هستند. میان آن همه مادر مضطرب که تخم‌های بی‌پناه را به نظاره ایستاده‌اند، تشخیص پرستوهای دریایی پشت‌دودی سخت نیست. آن‌ها معمولا در جا بال می‌زنند و برای گرفتن ماهی شیرجه می‌روند و به‌دشواری راه می‌روند. نر و ماده آن‌ها هم‌شکل است و در جزایر شنی یا سواحل ماسه‌ای دریا آشیانه می‌سازند.
اگرت‌های ساحلی در دو رنگ دیده می‌شوند؛ سیاه و سفید. اینجا اکثریت اگرت ساحلی سیاه رنگ هستند. اگرت سیاه پرنده‌ای سیاه‌رنگ با چانه و گلوی سفید است؛ پرنده‌ای که با نوک زرد خود طعمه‌هایی چون ماهی، سخت‌پوستان، نرم‌تنان، حشرات، لاشه حیوانات، گاهی میوه‌ها و مواد گیاهی را در آب و گل می‌جوید. بیشتر در خورهای گل آلود، ماندآب‌ها و باتلاق‌های شور سواحل سنگی و سواحل مرجانی زندگی می‌کند. اگرت‌های ساحلی دسته‌جمعی در بوته‌های کوتاه نزدیک ساحل جوجه‌آوری می‌کنند.
فلامینگوها از آرام‌ترین پرنده‌ها هستند. کنار آب می‌ایستند و مدام منقار خود را در آب می‌کنند. با این کار جلبک‌ها و سخت‌پوستان کوچک روی فیلتر داخل‌شان می‌ماند تا غذای آن روزشان تامین شود. فلامینگوها برای پرواز باید مسافتی را روی آب بدوند، شاید به خاطر همین است که کمتر پرواز می‌کنند.
سلیم خرچنگ‌خوار پرنده دیگری است که با منقار قطور و دست و پای دراز خاکستری خرچنگ شکار می‌کند. این پرنده موجودی اجتماعی است که نر و ماده‌اش شبیه یک‌دیگر هستند.
اوایل اردیبهشت ماه جزیره دگرگون می‌شود. هزاران سلیم خرچنگ‌خوار در این زمان در کناره ساحل تخم‌گذاری می‌کنند. وجب به وجب ساحل از تخم پر شده است. نیمه دوم تیرماه انتظار پرنده‌های مادر به پایان می‌رسد و انبوه جوجه‌ها از تخم‌ها سر درمی‌آورند. سیلم خرچنگ‌خوار و سایر پرندگان مهاجری که برای زمستان‌گذرانی به این جزیره روی آورده‌اند، اوایل شهریورماه راه سفر در پیش می‌گیرند.
هنوز کسی نمی‌داند که پرندگان مادر چطور میان این تخم پرندگان مختلف، جوجه خود را تشخیص می‌دهند و به سوی او باز می‌گردند. تخم‌ها انگار ساحل را نشانه‌گذاری کرده‌اند؛ تخم‌هایی که به قلوه سنگ‌های صیقل‌خورده‌ای می‌مانند که با سرانگشت نقاش، پر از خط و خال شده‌اند.
بستر نرم ماسه‌های صدفی ام الکرم و به ویژه جزیره نخیلو، مأمن امنی را برای تخم گذاری لاک‌پشت‌ها به وجود آورده است. آن‌ها معمولا تاریکی شب را برای زادآوری انتخاب می‌کنند تا بدون هیچ استرس و ترسی تخم‌گذاری کنند. لاک‌پشت‌ها اگر حتی کمی احساس خطر کنند، سریع به دریا برمی‌گردند، بدون اینکه تخم‌گذاری کرده باشند.
بهترین زمان بازدید از جزیره ام الکرم
جزیره ام الکرم یکی از جزایر جنوبی کشور است که به‌دلیل موقعیت جغرافیایی خود، در فصول گرم سال آب‌وهوایی گرم و مرطوب دارد. بنابراین بهترین زمان بازدید از جزیره ام الکرم از مهر تا فروردین ماه است تا بتوان در آرامش از طبیعت بکر منطقه دیدن کرد.
نکات بازدید از جزیره ام الکرم
بدون اجازه سازمان محیط زیست نمی‌توان از جزیره ام الکرم بازدید کرد. بنابراین قبل از اینکه بلیط هواپیما به مقصد عسلویه، دیر یا بوشهر بگیرید، مجوزهای لازم را از سازمان محیط زیست کسب کنید.
یادتان باشد که این جزیره کوچک گنجایش بسیار کمی دارد؛ پس سعی کنید تعداد گروه بیشتر از ۱۰ نفر نشود تا این میراث طبیعی برای آینده باقی بماند.
این جزیره محلی برای اقامت شبانه ندارد؛ بنابراین باید در روستاها و شهرهای اطراف به دنبال هتل یا اقامتگاه بوم‌گردی باشید.
این جزیره هیچ امکاناتی ندارد؛ پس با خود آب آشامیدنی و مواد غذایی خشک همراه داشته باشید.
در سفر به جاذبه‌های طبیعی، اثری از خود به‌جای نگذارید و زباله‌های خود را بازگردانید.
شاید برداشتن یادگاری وسوسه‌انگیز باشد؛ اما در مقابل آن مقاومت کنید و در محافظت از اکوسیستم منطقه نقشی موثر داشته باشید.
در سفر به نواحی مختلف کشور، به باورها و فرهنگ مردم بومی احترام بگذارید.
با خرید از محصولات و خوراکی‌های محلی و اقامت در اقامتگاه‌های بوم‌گردی و… در رونق اقتصادی منطقه تاثیرگذار باشید.
