بهشت گمشده زاگرس
سردشت از شهرهای استان آذربایجان غربی است که به‌واسطه جاذبه‌های طبیعی و تاریخی و همچنین مناطق بکر، یکی از مقاصد گردشگری محبوب این استان محسوب می‌شود.
گروه هیچ یک زندگی – سردشت با آب‌وهوای معتدل کوهستانی و مناطق بکر، یکی از جذاب‌ترین مقاصد گردشگری میان علاقه‌مندان به طبیعت در فصول بهار و تابستان است. این شهر در دامنه کوه زاگرس و میان مناطق جنگلی واقع شده است و بر طبق یافته‌های تاریخی، میزبان تمدن‌های باستانی باشکوهی بوده است. جاذبه‌های طبیعی و تاریخی سردشت، از چشمه کانی گراوان و آبشار شلماش گرفته تا پل قلاتاسیان، این شهر را به یکی از جاهای دیدنی آذربایجان غربی بدل کرده است. همچنین در سفر به سردشت، می‌توانید غذاهای محلی سردشت همچون آبگوشت ماست را نوش جان کنید.
با ما همراه شوید تا با سردشت و جاذبه‌های طبیعی و تاریخی آن بیشتر آشنا شوید.
سردشت کجاست؟
آدرس: استان آذربایجان غربی، شهرستان سردشت، بخش مرکزی
سردشت، به‌عنوان مرکز شهرستان سردشت با ارتفاع ۱,۵۱۰ متر از سطح دریا، یکی از شهرهای کردنشین در جنوب استان آذربایجان غربی است. شهرستان سردشت در نقطه صفر مرزی قرار دارد و دارای ۱۰۰ کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق است.
سردشت در منطقه‌ای کوهستانی و جنگلی و در دامنه کوه «گرده سور» قرار دارد و چشمه‌ای که آب آن از این کوه و کوه‌های مرزی اطراف تغذیه می‌شود، آب مورد نیاز شهر را تامین می‌کند.
سردشت در ۲۲۵ کیلومتری (چهار ساعت) جنوب شرقی ارومیه و حدود ۷۲۰ کیلومتری (۹ ساعت و ۳۰ دقیقه) غرب تهران واقع شده است. این شهر در فاصله ۹۰ کیلومتری پیرانشهر (دو ساعت) و ۱۱۵ کیلومتری (دو ساعت و ۱۵ دقیقه) مهاباد قرار دارد. همچنین فاصله آن از بوکان ۱۴۰ کیلومتر (سه ساعت) و از بانه در استان کردستان حدود ۷۰ کیلومتر (یک ساعت و ۳۰ دقیقه) است.
مسیر دسترسی به سردشت
سردشت در جنوب غربی استان آذربایجان غربی قرار دارد. اگر از تهران عازم سردشت هستید، مسیری حدود ۷۲۰ کیلومتر در پیش دارید. برای کوتاه‌تر شدن مسیر بهتر است از جنوب استان آذربایجان غربی وارد شوید؛ برای این منظور می‌توانید از جاده تهران – ساوه (جاده پنج) و سپس ساوه – همدان (جاده ۶) استفاده کنید و جاده ۴۸ در همدان را ادامه دهید؛ سپس وارد جاده کبودرآهنگ – سوباشی (جاده ۴۷) و سپس جاده همدان – بیجار (جاده ۲۳) شوید. در این مسیر برانید و در میدان امام علی در بیجار وارد جاده بیجار – سنندج شوید؛ پس از مسافتی مسیر را به‌سمت دیواندره – سقز تغییر دهید و سپس وارد جاده سقز – بانه شوید و به‌سوی بانه در استان کردستان برانید.
در بانه می‌توانید از خروجی غربی میدان آزادی به‌سمت بلوار شهرداری خارج شوید و پس از ۳۰۰ متر در سمت راست وارد بلوار سردشت شوید. حدود ۱٫۵ کیلومتر به مسیر خود در بلوار سردشت ادامه دهید و سپس در میدان شورا از خروجی غربی خارج و وارد جاده ۱۱ شوید. برای حدود ۵۵ کیلومتر در این جاده برانید و سپس در سمت چپ وارد جاده مهاباد به سردشت شوید؛ پس از طی مسافت حدود ۱۰ کیلومتر به مرکز شهر سردشت می‌رسید.
درباره سردشت
برخی سردشت را زادگاه زرتشت پیامبر ایرانی می‌دانند و باور دارند نام این شهر نیز از زرتشت وام گرفته و بعد از حمله اعراب به ایران تغییر یافته است. در اطراف روستای «لیلانه» و دهستان «گورک» از توابع شهر «ربط» در شهرستان سردشت می‌توان آثار به‌جای‌مانده از آتشکده‌های قدیمی را دید. ریشه کلمه «گورک»، کلمه «گاور» به‌معنای نگهبان آتش است و شکل‌های دیگر این کلمه همچون «گبرک» یا «گبر» نیز در فرهنگ‌نامه‌های فارسی به‌معنای زرتشتی آمده است.
به اعتقاد گروه دیگری از مردم، سردشت از ترکیب دو بخش «سر» به‌معنای ابتدا و «دشت» به معنی زمینی پهناور یا جلگه آمده است و منظور دشتی است که تا رودخانه «زاب» ادامه دارد.
اهالی بومی سردشت کرد هستند و زبان کردی سورانی را با لهجه مکریانی صحبت می‌کنند. این زبان کردی، شاخه‌ای از کردی کرمانجی محسوب می‌شود که نزدیک به کردی سورانی است و در اربیل و سلیمانیه صحبت می‌شود. مکریان به منطقه‌ای در شمال غربی ایران پیش از تقسیمات کشوری فعلی گفته می‌شد که شامل شهرهای تکاب، بانه، سقز، شاهین دژ، بوکان، اشنویه، میاندوآب، مهاباد، پیرانشهر، نقده و سردشت بود.
سردشت دارای بازارچه‌های مرزی کیله، قاسم رش و اشکان است که در صادرات تولیدات داخلی نقش مهمی ایفا می‌کنند. برخی از مردم شهر در بازارهای مرزی اشتغال دارند؛ اما به‌جز بازارچه مرزی کیله که به‌صورت رسمی و دائمی برقرار است، باقی بازارهای مرزی به‌صورت پیوسته باز نیستند و ممکن است به‌صورت دوره‌ای، معبرها یا گذرگاه‌های منتهی به آن‌ها بسته باشد؛ به همین جهت، برخی از این مشاغل ناامید شده‌اند و به‌سمت کشاورزی، دامپروری یا کار در کوره‌های آجرپزی روی آورده‌اند. از طرف دیگر کشاورزی یا دامپروری نیز به‌صورت مکانیزه یا توسعه‌یافته در سردشت رونق ندارد و به همان شیوه سنتی در جریان است. شرایط آب‌وهوایی، ناهمواری و اقلیم کوهستانی نیز بیشتر کشاورزان را به کشت دیمی حبوبات، گندم و غلات سوق می‌دهد. در کنار این محصولات، کشت سماق در دو رنگ قرمز و قهوه‌ای نیز در شهر سردشت رواج دارد.
سردشت در بخش کشاورزی و باغداری به انگورهای خود شهرت دارد و بسیاری از مردم در دامنه کوه یا روی زمین‌های کشاورزی خود به کاشت درخت مو پرداخته‌اند. در کنار انگور سیاه سردشت که شناخته‌شده و محبوب است، عسل این منطقه، به‌خصوص عسل کوهستان‌های «بیوران»، طرفداران بسیاری دارد؛ از این جهت زنبورداری نیز در کنار باغداری جزو مشاغل مردم سردشت است. با وجود تمام این فرصت‌ها مردم این شهر به‌دلیل نبود زیرساخت‌ها، توسعه‌نیافتگی و محدودیت ارتباط با شهرهای مجاور با چالش‌های زیادی مواجه هستند و وضعیت اقتصادی چندان خوبی ندارند.
تاریخچه سردشت
سردشت شهری با تاریخ و تمدن پر رمز و راز ۸,۰۰۰ ساله است که طبیعتی بکر و منحصربه‌فرد دارد. در این شهر آثار باستانی متعلق به تمدن‌های ۳,۰۰۰ ساله همچون تمدن «منائیان» و «اورارتو» نیز کشف شده است که امروز در موزه‌های ایران نگهداری می‌شوند.
سردشت را پیش از ورود اسلام به نام «نیزه رو» می‌شناختند که در شمال غربی موقعیت فعلی این شهر قرار داشت. نیزه رو دارای پنج برج و باروی مستحکم بود که آثار آن همچنان پابرجا است. بسیاری از وجوه تاریخی سردشت و آثار متعدد موجود در منطقه، کشف‌نشده باقی‌مانده‌اند. در نزدیکی این شهر می‌توان آثار تاریخی قلعه‌ای متعلق به دوره اشکانی به نام «وارش قاضی آوا» را نیز دید.
شهر سردشت جزو منطقه‌هایی بود که در طی جنگ عراق و در هفت تیر ماه ۱۳۶۶ شمسی با بمب‌های شیمیایی هدف حمله قرار گرفت و مردم چهار ناحیه پرجمعیت آن آسیب‌های جدی دیدند. در طی این حمله شیمیایی ۱۱۱ نفر از ساکنان غیرنظامی سردشت جان باختند و بیش از ۶,۰۰۰ نفر به‌واسطه گازهای سمی مسوم شدند. در هفت تیر ۱۳۸۴ خورشیدی به جهت یادبود این حادثه، پس از بازدید هیئتی از شهرهای هیروشیما و ناکازاکی، در سردشت خیابانی به نام هیروشیما نام‌گذاری شد. گفته می‌شود در هیروشیما نیز خیابانی به نام سردشت نام‌گذاری شده است.
جاهای دیدنی سردشت
در سردشت و اطراف آن جاذبه‌های گردشگری متعددی وجود دارند که گردشگران بسیاری را جذب می‌کنند. در ادامه تعدادی را معرفی می‌کنیم.
حمام تاریخی بیستون
آدرس:میدان قدس (سه ر چاوه)، خیابان امام خمینی غربی، جنب پارک شهر
«گرمابه تاریخی بیستون» یا «حمام کهنه»، به سلسله قاجار تعلق دارد و به دستور سردار «عزیزخان مکری»، فرمانده کل قشون ایران در دوره «ناصر الدین شاه»، بنا شده است. بر طبق برخی روایت‌ها او به اصرار خواهرش اقدام به ساخت این بنا کرد.
گرمابه تاریخی بیستون در نزدیکی پارک شهر سردشت قرار دارد که در گذشته به کاروانسرای «الیاس آقا» شهرت داشت. این گرمابه تا چند سال پیش مورد استفاده عموم قرار داشت. با احداث حمام جدید، حمام بیستون در سال ۱۳۹۷ خورشیدی زیر نظر میراث فرهنگی بازسازی شد؛ بازسازی این بنا شامل اصلاح گنبد، مرمت دیواره‌های داخلی، بازسازی آجر فرش بام، تکمیل تاسیسات برقی و مکانیکی، انجام کارهای نازک کاری و تهیه و ساخت درب‌های چوبی بود. حمام بیستون که تمام فضاهای حمامی سنتی را دارد، در ۲۹ تیر ۱۳۷۷، با شماره ثبت ۲۰۶۹ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت.
چشمه کانی گراوان
آدرس: جاده سردشت – مهاباد، ۲ کیلومتری شهر ربط، جاده اختصاصی کانی گراوان
فاصله تا سردشت: کمتر از ۲۰ کیلومتر (حدود ۳۵ دقیقه با ماشین)
«کانی گراوان» که در زبان کردی «چشمه آب سنگین» معنا می‌دهد، در مجاورت روستای «کانی گویز» واقع شده است؛ این چشمه در دسته چشمه‌های آب معدنی سرد قرار دارد و آب گازدار و غیرقابل آشامیدنی این چشمه به‌دلیل وجود املاح معدنی مفید برای درمان بسیاری از بیماری‌های پوستی، مفصلی و رماتیسم مفید است. در مجاورت چشمه کانی گراوان توده رسوبی به ارتفاع ۱۶ متر وجود دارد که در گذر زمان و به‌واسطه املاح گازدار و آهکی شکل گرفته است. این صخره رسوبی، با شیارهای زیبا و رنگین‌کمانی با رنگ‌های زرد، نارنجی، کرمی، سفید و قهوه‌ای هرساله به‌ویژه در بهار و تابستان گردشگران بسیاری را جذب می‌کند.
توده رسوبی چشمه کانی گراوان مشرف به رودخانه زاب است و طبیعتی بکر و سرسبز در اطرف آن وجود دارد. این چشمه از دل زمین می‌جوشد و مسیری در حدود ۳۰ متر را طی می‌کند. چشمه کانی گراوان در مسیر خود املاحی بر جای می‌گذارد که هرروز به حجم توده مخروطی رسوبی می‌افزاید. توده رسوبی «توفا» که آب چشمه گراوان بر جای می‌گذارد، نمونه مشابهی در ایران ندارد. این چشمه در ۶ اسفند سال ۱۳۹۶ خورشیدی با شماره ۴۳۵ در فهرست میراث طبیعی ایران به ثبت رسید.
آبشار شلماش
آدرس: جاده سردشت به شلماش
فاصله تا سردشت: ۱۰ کیلومتر (حدود ۲۰ دقیقه با ماشین)
«آبشار شلماش» که در ۱۰ کیلومتری جنوب شهر سردشت و در نزدیکی روستای شلماش قرار دارد، از جاهای دیدنی سردشت محسوب می‌شود. این آبشار از رودخانه زاب منشا می‌گیرد و در انتهای دره‌ای که به آن سرازیر می‌شود، حوضچه‌ای زیبا را شکل می‌دهد که البته آب‌تنی در آن ممنوع است. شلماش در زبان کردی «تخت سنگ بزرگ» معنا می‌دهد و این آبشار به‌دلیل تخته سنگ بزرگ و مرتفعی که از آن فرود می‌آید، به این نام شهرت پیدا کرده است.
شلماش از سه آبشار تشکیل شده که اولین آبشار در دسترس است و آن را کمی بالاتر از محل پارک ماشین‌ها خواهید دید؛ اما دو آبشار دیگر در پایین دره قرار دارند و برای رسیدن به آن‌ها باید از پله‌های تعبیه شده در بدنه سنگی کوه پایین بروید. دسترسی به این آبشارها نیز با وجود ۴۰۰ پله و حفاظی که در اطراف آن‌ها قرار دارد، برای همه امکان‌پذیر و بی‌خطر است.
آبشار شلماش در فصل بهار پرآب و خروشان است و هرچه رو به تابستان و فصل گرما بروید، از میزان آب آن کم می‌شود. هوای این منطقه نیز تا پایان اردیبهشت سرد است؛ از این‌رو، بهترین زمان بازدید از آبشار شلماش را می‌توان از نیمه دوم اردیبهشت تا اواسط پاییز در نظر گرفت. آبشار شلماش با شماره ثبت ۴۳۴ در فهرست میراث طبیعی ایران به ثبت رسیده است.
تپه باستانی ربط
آدرس: جاده سردشت به مهاباد
فاصله تا سردشت: ۱۵ کیلومتر (حدود ۲۵ دقیقه با ماشین)
تپه باستانی ربط که ۲۵۰,۰۰۰ متر مربع (۲۵ هکتار) وسعت دارد، در شهری به همین نام و در ساحل رودخانه زاب قرار گرفته است. شهر ربط که در فاصله ۱۵ کیلومتری شهر سردشت قرار دارد، روزگاری پایگاه یکی از بزرگ‌ترین تمدن‌ها و شهرهای باستانی به نام مانایی بوده است؛ شکل‌گیری این تمدن به سال ۸۴۳ پیش از میلاد مسیح بازمی‌گردد. شهر ربط بعد از حکومت مانا و در دوره‌های مختلف مادها، هخامنشی‌ها و ساسانیان نیز مرکزی مهم بوده است. این شهر تا پیش از اسلام به «ریپیتوا» شهرت داشت که به‌معنای الهه خورشید و تابستان است.
تپه باستانی ربط نخستین بار در سال ۱۳۸۴ خورشیدی مورد پژوهش و بررسی قرار گرفت. در طی سال‌ها به‌واسطه کاوش‌های متعددی که در این منطقه صورت گرفته، آثار ارزشمندی از «عصر آهن» و هزاره اول پیش از میلاد کشف شده است. از میان این آثار می‌توان به آجرهایی با خطوط میخی و نقش‌هایی با موضوعات اساطیری همچون انسان‌های بال‌دار، الهه‌ها، درخت زندگی، اشکال هندسی و گیاهی و اشیای سفالی متعلق به دوران ماناها اشاره کرد.
روی برخی آجرهای تپه ربط که در طی کاوش‌های باستان‌شناسی به‌دست آمده‌اند، الهه بالداری درج شده است که بالاتنه‌ای شبیه به زن و پایین‌تنه‌ای شبیه به حیواناتی همچون آهو یا گاو دارند؛ این نخستین باری است که چنین تصویری روی اشیای باستانی فلات ایران کشف می‌شود. پژوهشگران با بررسی نقشه و مسیر حمله «سارگون»، پادشاه «آشوریان» به این نتیجه رسیدند که تپه ربط، محل موساسیر (از شهرهای آشوری) است. آشوری‌ها این منطقه را «آردینی» به‌معنای «سرزمین آفتاب» می‌نامیدند.
در پژوهش‌های دیگری که در این تپه باستانی صورت گرفت، چهار کتیبه آجری لعاب‌دار به خط میخی و زبان آشوری و سه سایت «سفال آغاز ادبیات» کشف شد که از مهم‌ترین نشانه‌های عصر آهن در شمال غرب ایران هستند. سفال‌های آغاز ادبیات، به اشیای باستانی گفته می‌شود که حاوی نخستین نکات و اندیشه‌های بشری بودند و می‌توانند به کشف ارتباط میان «اورارتوها»، ماناها و آشوریان کمک کنند.
در دیگر کاوش‌های صورت گرفته در تپه باستانی ربط ۱۳ تراشه با ابعاد پنج در پنج متر کشف شده است که به نظر بقایای سنگ‌فرشی منحصربه‌فرد باشند؛ سنگ‌فرشی که در هیچ سایت اورارتویی پیش از این یافت نشده است و تنها نمونه‌هایی مشابه آن را می‌توان در روم و ایران باستان دید. علاوه بر این، سنگ‌هایی به ابعاد ۱۸۰ در ۱۸۰ سانتی‌متر نیز در این سایت باستانی و در مسیر راهروهای آن به کار رفته است. تپه باستانی ربط در تاریخ یک آذر ۱۳۴۴ با شماره ثبت ۴۵۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
پل قلاتاسیان
آدرس: شهرستان میرآباد، بخش مرکزی، دهستان گورک نعلین، روستای نبی آباد
فاصله تا سردشت: ۵۵ کیلومتر (حدود ۷۵ دقیقه با ماشین)
«پل قلاتاسیان» یا «پل قلعه تاسیان» در قسمت شمالی رودخانه زاب، در مسیر جاده پیرانشهر به سردشت و در جاده فرعی روستای نبی‌آباد واقع شده است. این پل که به اعتقاد برخی به دوره قاجار تعلق دارد، در ۲۰ آذر ۱۳۷۹ خورشیدی با شماره ۲۹۲۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
برخی از باستان‌شناسان بر این باور هستند که پل قلاتاسیان در دوره ساسانیان و برای لشکرکشی‌های نظامی از قلعه «تاسیان» ساخته شده است. بقایای قلعه را می‌توان در فاصله کمی از جهت شمالی این پل مشاهده کرد. پل قلاتاسیان را به پل مولانا نیز می‌شناسند و برخی معتقد هستند که این پل به دستور شیخ مولانا از مریدان شیخ یوسف‌الدین برهان ساخته شده است.
پل تاریخی قلاتاسیان ۵۵ متر طول دارد و عرض آن در قسمت‌های زیرین به ۱۰ و در قسمت‌های فوقانی به ۴٫۵ متر می‌رسد. ارتفاع پل حدود ۱۰ متر است و ارتفاع آن تا کف دهانه به ۱۵ متر نیز می‌رسد. پل قلاتاسیان دارای پنج پایه است که به‌دلیل وجود صخره‌های طبیعی و بستر رودخانه، بدون پی‌سازی و مستقیم روی صخره‌ها قرار گرفته‌اند. از میان این پایه‌ها به‌جز یکی که از لاشه سنگ و ملاط ساروج درست شده است، باقی از سنگ‌های طبیعی هستند. گذر اصلی این پل نیز در طول سالیان اخیر با آهن و چوب ترمیم شده است.
روستای رازگاه
آدرس: شهرستان سردشت، بخش مرکزی، دهستان آلان
فاصله تا سردشت: کمتر از ۲۰ کیلومتر (حدود ۳۰ دقیقه با ماشین)
روستای رازگاه در دهستان «آلان» یکی از تفرجگاه‌های طبیعی اطراف سردشت است که در جنوب این شهر قرار دارد. یکی از مطرح‌ترین جاذبه‌های روستا، آبشار رزگه است؛ این آبشار در حاشیه جاده سردشت به رازگاه قرار دارد و از فراز صخره‌های بلند و به‌صورت پلکانی فرو می‌ریزد.
دهستان آلان از اواسط بهار تا پایان تابستان آب‌وهوایی مطلوب و خنک دارد و به‌واسطه پوشش گیاهی انبوه و چمنزارهای وسیع دارای چشم‌اندازهایی زیبا و منحصربه‌فرد است. در این دهستان علاوه بر آبشار رزگه می‌توانید از روستاهای «گرویس» و «بیتوش» نیز دیدن کنید که باغ‌های انگور، انجیر، انار و گلابی وحشی آن‌ها در فصل تابستان به بار می‌نشیند و فضایی دلپذیر به روستا می‌بخشد.
بازارچه مرزی کیله سردشت
در بازارچه مرزی کیله سردشت، قیمت کالاها به میزان چشمگیری پایین است که علت آن به هم‌مرز بودن سردشت با عراق و نبود تعرفه گمرکی روی محصولات بازارچه برمی‌گردد. در این بازارچه که در ۱۷ کیلومتری سردشت واقع شده است و با نزدیک‌ترین شهر عراق تنها ۲۲ کیلومتر فاصله دارد، لوازم‌خانگی، لوازم آشپزخانه و… به فروش می‌رسد.
سوغات سردشت
یکی از معروف‌ترین و بهترین محصولات شهرستان سردشت که می‌توانید به‌عنوان سوغات تهیه کنید، انگور سیاه یا انگور سلطنتی است. سالانه حدود ۳۰,۰۰۰ تن محصول از زمین‌های زیر کشت شهرستان سردشت برداشت می‌شود. برای خرید انگور باید در فصل برداشت یعنی اواخر تابستان تا اوایل پاییز به سردشت سفر کنید. علاه بر میوه انگور می‌توانید محصولات جانبی همچون شیره انگور سیاه، مویز، روغن هسته انگور و سرکه نیز از این شهر تهیه کنید.
از دیگر محصولات طبیعی و معروف شهر سردشت چاشنی سماق است؛ سماق درختچه‌هایی کوتاه دارد که آب‌وهوا و محیط کوهستانی شرایطی مساعد برای رشد آن فراهم می‌کند. برداشت سماق از اواسط مرداد تا اواسط شهریور انجام می‌گیرد. در سردشت می‌توانید دو نوع سماق قرمز و قهوه‌ای را تهیه کنید. این سماق‌ها به جهت طعم و کیفیت تفاوت چشمگیری ندارند و فقط رنگ آن‌ها متفاوت است.
یکی از خوشمزه‌ترین سوغاتی‌های شهر سردشت، عسل طبیعی است که از زنبورداری‌هایی در دامنه کوه و دشت‌های وسیع به دست می‌آید. عسل سماق، عسل گون، عسل وحشی و عسل چهل گیاه از معروف‌ترین عسل‌هایی است که می‌توانید به‌عنوان سوغات از این شهر بخرید.
بهترین زمان سفر به سردشت
سردشت به‌واسطه داشتن آب‌وهوای کوهستانی، پاییزی پربارش و زمستانی پربرف دارد و هوای آن در فصل‌های پاییز و زمستان سرد است؛ اما در فصل بهار و تابستان به مقصدی ایدئال برای اهل سفر و طبیعت‌گردان بدل می‌شود. این شهر در تابستان آب‌وهوایی معتدل و خنک دارد و گردشگران بسیاری را جذب می‌کند.
غذاهای محلی سردشت
سردشت به غذاهای محلی کردی خوشمزه خود شهرت دارد. یکی از بهترین تجربه‌های شما در سفر به این شهر می‌تواند تجربه طعم‌های سنتی و جذاب این غذاها باشد.
آبگوشت ماست
آبگوشت ماست یا «به‌ربه‌سیل» که در زمان محلی به «بربسیل» معروف است، محبوبیت بالایی در میان گردشگران دارد؛ این غذا از گوشت، لپه، سیب‌زمینی، پیاز و ادویه تهیه می‌شود و تمایز آن با آبگوشت‌های معمولی اضافه کردن یه پیاله ماست (به‌ازای هر نفر) و سبزی کوهی یا پیازچه تفت‌داده‌شده به این غذا است.
آش دوغ
«دوکلیو» آش دوغ خوش طعمی است که با ماست محلی و با دستور پخت‌های متنوعی درست می‌شود؛ اما به‌طور معمول علاوه بر سبزی آش، لپه، سیر، برنج نیم‌دانه و تخم‌مرغ نیز در دستور آن وجود دارد.
کلانه
از دیگر غذاهای محلی سردشت می‌توان به «کلانه» اشاره کرد که به پیتزای کردی نیز شهرت دارد. این نان محلی با استفاده از آرد گندم، آب یا شیر، نمک، کره محلی یا روغن کرمانشاهی، زعفران، پیچک محلی و «کنیوال» (تره کوهی بهاره) یا پیازچه درست می‌شود. کلانه به‌طور معمول روی ساجی پخته می‌شود که با کره یا روغن حیوانی چرب شده است؛ دوغ و ماست محلی، لذت این نان خوشمزه را دوچندان می‌کند. نان «کولیره چوره» نیز از دیگر نان‌های کردی خوشمزه است که پخت آن در سردشت رواج دارد.
«کوکی په‌تاته»، «آش برویش» (نوعی آش بلغور با قلم گوسفندی)، «گیابرژانه»، «ساور»، «هه لوا»، «نیسکینه» (نوعی خوراک عدسی)، «کاردو» (نوعی گیاهی محلی که در کنار برنج، کشمش و قیسی پخته می‌شود)، «چیشتی به دو»، خورشت «کنگر» و «مه نده» از دیگر غذاهای محلی شهر سردشت است.
