حکایت دست‌های خالی!

هیچ یک -گروه هنر-علیرضا سعیدی؛ یکی از چارچوب‌های مرتبط با فعالیت‌های فرهنگی-هنری که پیرامون موضوع دفاع مقدس توانسته یادگاری‌های خوبی برای ما به جای بگذارد و تبدیل به سندی ارزشمند در جریان جنگ تحمیلی شود، «موسیقی فیلم» است که بسیاری از آن‌ها آنچنان در ذهن ما ثبت شده که شاید خیلی از ما با شنیدن یا مواجهه با کلیدواژه‌ای چون «دفاع مقدس» و «جنگ» یاد این آثار می‌افتیم. آثاری که حتی گاهی از خود فیلم هم بیشتر در گوش شنیداری و نگاه دیداری جامعه ایرانی باقی مانده و به حدی از خود تأثیر به جای گذاشته که قطعاً نمی‌توان از آنها بی تفاوت عبور کرد. این‌ها قطعاً اسنادی ارزشمند در کنار سایر مستندات دورانی هستند که تاریخ هم از رشادت‌ها و شهامت‌هایش به نیکی و احترام یاد خواهد کرد.

بر همین اساس گروه هنر هیچ یک  همزمان با فرارسیدن «هفته دفاع مقدس» در ادامه دیگر پروژه‌های مناسبتی و موضوعی خود که طی ماه‌های اخیر متناسب با مناسبت‌های تاریخی، مذهبی و ملی به آن پرداخته در پرونده‌ای ویژه به بررسی کارنامه و فعالیت تعدادی از آهنگسازان برگزیده سینمای ایران در حوزه سینمای دفاع مقدس و سینمای مقاومت خواهد پرداخت.

همزمان با آغاز هفته دفاع مقدس، در دهمین روایت از این سلسله گزارش که از سال ۹۹ توسط گروه هنر خبرگزاری مهر با عنوان «آهنگسازان شاخص سینمای جنگ و دفاع مقدس» در اختیار مخاطبان قرار داده شد به بررسی و معرفی اجمالی کارنامه سید محمد میرزمانی از آهنگسازان مطرح کشورمان می‌پردازیم که در کارنامه فعالیت‌های او علاوه بر آهنگسازی، مدیریت‌های مختلف در حوزه موسیقی به ویژه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان صدا و سیما دیده می‌شود.

محمد میرزمانی متولد ۲۹ فروردین سال ۱۳۳۵ تهران است که تحصیلات موسیقایی خود را در هنرستان عالی موسیقی و دیگر مجموعه‌های آموزشی دیگر با حضور در کلاس‌ها و کارگاه‌های استادانی چون فریدون ناصری، مصطفی کمال پورتراب، مرتضی حنانه، پرویز منصوری و دیگران به پایان رسانده است و تاکنون آهنگسازی بسیاری از پروژه‌های مختلف سینمایی، تلویزیونی و دیگر محصولات موسیقایی را به نیز به عهده داشته است.

مدیرکلی مرکز موسیقی سازمان صدا و سیما، مدیرکلی دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، رهبری ارکستر سمفونیک سازمان صدا و سیما، ریاست کانون آهنگسازان سینمای ایران، ریاست هیئت مدیره خانه موسیقی، عضویت در شورای هنری ارکسترهای بنیاد فرهنگی هنری رودکی، عضویت در شورای سیاستگذاری جشنواره‌های مختلف در حوزه موسیقی، داوری جشن خانه سینما، مدرس موسیقی در دانشگاه صدا و سیما و دیگر مجموعه‌های آموزشی از جمله سمت‌هایی است که این آهنگساز شناخته شده و پیشکسوت کشورمان تا به امروز عهده دار آن بوده است.

از جمله فعالیت‌های میرزمانی که دارای مدرک درجه یک هنری از شورای ارزشیابی هنرمندان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است، آهنگسازی در عرصه‌های مختلف سینما و تلویزیون پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران تاکنون است که دربرگیرنده آثار متعددی است.

«بچه های جسور – ۱۳۹۱» به کارگردانی حجت الله سیفی، «دخیل – ۱۳۸۰» به کارگردانی داریوش یاری، «شوکران – ۱۳۷۷» به کارگردانی بهروز افخمی، «ایوب پیامبر – ۱۳۷۲» به کارگردانی فرج الله سلحشور، «سپیدبال – ۱۳۷۲» به کارگردانی محسن محسنی‌نسب، «دندان طلا – ۱۳۷۰» به کارگردانی حسین فردرو، «صنوبرهای سوزان – ۱۳۶۸» به کارگردانی عباس شیخ بابایی، «فیل در تاریکی – ۱۳۶۸» به کارگردانی نعمت حقیقی، «دست نوشته‌ها – ۱۳۶۵» به کارگردانی مهرزاد مینویی از جمله آثاری است که در ژانرهای مختلف پیش روی مخاطبان قرار گرفته و سید محمد میرزمانی در آنها به عنوان آهنگساز حضور داشته است.

اما بخش عمده‌ای از فعالیت‌های موسیقایی میرزمانی فارغ از برگزاری کنسرت، تولید آلبوم و تک آهنگ و آهنگسازی، حضور موثر وی در عرصه آهنگسازی آثار سینمایی و تلویزیونی با مضامین «دفاع مقدس» و «مقاومت» است که وی را تبدیل به یکی از آهنگسازان شاخص این عرصه کرده است. مسیری که وی به همراه تعدادی دیگر از هم نسلانش به شدت روی آن تعصب دارند و تاکنون تلاش داشته اند تا به سهم خود آثار متعددی را در این ژانر تولید کنند. فرآیندی که نشان از اهمیت جریان مهمی از دوران انقلاب اسلامی دارد که مقوله دفاع مقدس در آن نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند و سبب شد تا آثار هنری متعددی در عرصه‌های سینما، تئاتر، موسیقی، هنرهای تجسمی و سایر بخش‌ها پیش روی مخاطب قرار گیرد.

فرآیندی که در روزگاری چراغ پرفروغ تری در جریان تولید آثار سینمایی مرتبط با مفاهیمی چون «مقاومت» و «دفاع مقدس» داشت و اگر هنرمندان فعال این عرصه نبودند، معلوم نبود اکنون آنچه به آن سینمای مقاومت می‌گوییم وجود داشت یا خیر؟ سرنوشتی که بی تردید آثار آهنگسازان و سینماگران این حوزه نقش بسیار مهمی در توسعه و ترویج فرهنگ مقاومت میان مردم عزیزمان داشته و توانسته محصولاتی را پیش روی آنها قرار دهد که همچنان تازه و با طراوت هستند و می‌توانند معرف خوبی برای سینمایی باشند که مزین به کلید واژه «دفاع مقدس» است.

سید محمد میرزمانی در این دوران بود که حضور ویژه ای در آثار سینمایی مرتبط با دفاع مقدس داشت و کارهایی را در این عرصه تولید کرد که بسیاری از آنها اکنون تبدیل به آثار ماندگاری در حوزه موسیقی فیلم شده و می‌تواند یادآور ارزشمندی برای معرفی جریانی از سینمای ایران به ویژه حوزه موسیقی فیلم باشد.

«قلعه یاسین – ۱۳۷۹» به کارگردانی اسماعیل رحیم زاده، «تو را دوست دارم – ۱۳۷۸» به کارگردانی عبدالله باکیده، «ستارگان خاک – ۱۳۷۳» به کارگردانی عزیزالله حمیدنژاد، «تونل – ۱۳۷۱» به کارگردانی مجتبی راعی، «عشق من شهر من – ۱۳۷۰» به کارگردانی علی قوی تن، «تویی که نمی شناختمت – ۱۳۶۹» به کارگردانی ابراهیم سلطانی فر، «الماس بنفش – ۱۳۶۸» به کارگردانی رحیم رحیمی پور، «تا مرز دیدار- ۱۳۶۸» به کارگردانی حسین قاسمی جامی، «تابستان ۵۸ – ۱۳۶۸» به کارگردانی مجتبی راعی، «تفنگ های سحرگاه – ۱۳۶۷» به کارگردانی بهروز افخمی، «دیده بان – ۱۳۶۷» به کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا، «عبور- ۱۳۶۷» به کارگردانی کمال تبریزی، «کوچک جنگلی – ۱۳۶۷» به کارگردانی بهروز افخمی از جمله همین فیلم‌های مرتبط با سینمای جنگ بودند که سید محمد میرزمانی در آنها به عنوان آهنگساز حضور داشته و به اتکای همین آثار می‌توان از او به عنوان یکی از آهنگسازان سینمای جنگ یاد کرد.

این آهنگساز پیشکسوت سینمای دفاع مقدس که برخی از مخاطبان موسیقی او را با آهنگسازی پروژه ماندگار «وداع» به خوانندگی حسام الدین سراج می‌شناسند، مدت‌ها پیش بود که در گفت و گو  ضمن ارائه خاطره‌های خود در زمینه آهنگسازی در دوران دفاع مقدس بیان کرد: به طور حتم خاطره‌های زیادی در ذهن همه هنرمندان پیرامون ایام دفاع مقدس وجود دارد که هیچ گاه و به هیچ شکل ممکن از یاد نخواهد رفت. در آن سال‌ها شور و هیجانی بین هنرمندان در تمامی رشته‌ها اعم از سینما، تئاتر، هنرهای تجسمی و موسیقی وجود داشت که واقعاً توصیف آن سخت است. در این دوران همه هنرمندان فارغ از هر گونه کلیشه و شعاری همدل و همصدا با هم علیه متجاوزان قیام می‌کردند و آن اتحاد، رفاقت‌ها و صمیمیت‌ها بود که بهترین دوران کاری را لااقل برای من رقم زد. ما در آن روزها اتحاد، همبستگی و تعاون را به معنا و مفهوم واقعی کلمه حس کردیم.

میرزمانی در این گفت و گو از خاطرات دوران حضور در دفاع مقدس خود نیز گفت و یادآور شد: یکی از خاطراتم مربوط به شب قبل از تسخیر خرمشهر توسط رژیم بعثی است. آن هنگام که تشک و بالشت ما سلاح و ادوات جنگی بود و ما روی این وسایل می‌خوابیدیم. شبی تازه خوابم گرفته بود که صدای فریاد و دادهایی نوجوانی به نام ناصر را شنیدم که به فرمانده التماس می‌کرد که با تیربار به خط مقدم مبارزه برود و با دشمن مبارزه کند و من واقعاً در حیرت و شگفتی بودم که یک جوان چگونه می‌تواند تا این حد شهامت داشته و با غیرت از کیان میهن خویش دفاع کند.

آهنگساز چندین اثر سینمایی دفاع مقدس در بخش دیگری از صحبت‌های خود در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه چرا هنرمندان فعال این عرصه دیگر تمایلی به ساخت آثاری با مضامین دفاع مقدس و مقاومت ندارند؟ تصریح کرد: این سوال شما را باید مسئولان فرهنگی ما پاسخ دهند که آیا اصولاً دغدغه تولید آثاری جدید در این عرصه را دارند؟ آیا همان طور که در تولید جنگ افزار و سلاح پیشرفت‌های بسیار قابل توجهی داشتیم، توانسته‌ایم در عرصه مبارزه با جنگ نرم و رسانه‌ای دشمن سلاح فرهنگی تولید کنیم؟ آیا به این باور رسیده ایم که دشمن هم اکنون تمام حملات خود را در عرصه فرهنگی به ما می‌کند؟ انگیزه تولید آثاری با مضامین دفاع مقدس و مقاومت هیچگاه از ذهن هنرمندان فعال دور نخواهد شد اما وقتی بودجه و پشتوانه‌ای از سوی مسئولان به آنها تزریق نشود هنرمندان هم به طور طبیعی عقب نشینی می‌کنند. با دست خالی نمی‌توان آثار با کیفیت و تاثیرگذار تولید کرد. بنابراین هنرمندان گناهی ندارند و این مسئوولان هستند که باید به دور از هر هیاهویی امکانات لازم را به هنرمندان این عرصه اختصاص دهند.

به هر ترتیب سید محمد میرزمانی از جمله آهنگسازان پیشگام عرصه موسیقی دفاع مقدس است که تاکنون تلاش کرده آثار ماندگاری را در حوزه‌های مختلف پیش روی مخاطبان قرار دهد. مسیری که به گفته او لازم است تا توسط مدیران و دست اندرکاران موسیقی و سینما حمایت‌های موثرتر و منسجم‌تری از آن شود تا بار دیگر شاهد شکوفایی سینمای دفاع مقدس و به تبع آن موسیقی فیلم باشیم.