وابستگی-عاطفی
نشانه های وابستگی عاطفی و راه رهایی از آن
یکی از نشانه‌های اساسی وابستگی، فقدان احساس ارزشمندی است. در وابستگی، ارزش، لیاقت و شایستگی فرد وابسته توسط دیگران تعیین و تایید می‌شود. به عبارت دیگر، اگر فرد آن عامل یا رابطه را از دست دهد و تحسین، تصدیق و تاییدی از سوی دیگران دریافت نکند، احساس ناتوانی، تحقیر و فقدان ارزشمندی را تجربه می‌کند. این فرد، به دلیل ناشناختن قابلیت‌ها و اعتماد به نفس به خود، باور دارد که بدون حضور دیگران نمی‌تواند به آرزوها و خواسته‌های خود دست یابد.
وابستگی عاطفی چیست؟
وابستگی عاطفی از زمان نوزادی شروع شده و از طریق نوازش، تماس پوستی و رابطه چشمی با والدین به فرزندان منتقل می‌شود. این نوع وابستگی در زندگی همه افراد ضروری به نظر می‌رسد، تا زمانی که رابطه عاطفی سالم باشد. اما وابستگی عاطفی نامطلوب و خطرناک است، زیرا می‌تواند تأثیر منفی بر عملکرد فرد داشته باشد و استقلال و خلاقیت او را محدود کند و در عین حال مشکلاتی را برای طرف مقابل ایجاد کند.
وابستگی عاطفی در مردان و زنان
در یک رابطه عاطفی سالم، تنش و ترس وجود ندارد. اما یک فرد وابسته همواره با وحشت و ترس درونی زندگی می‌کند که ممکن است منبع عشق خود را از دست دهد. حسادت، کنترل بیش از حد و محدود کردن آزادی نیز از نشانه‌های دیگر وابستگی هستند که زندگی را برای هر دو طرف رابطه، به صورت سخت و دشوار تبدیل می‌کند. وابستگی می‌تواند رابطه عاطفی را به سمت شکست و ناکامی بکشاند، زیرا فرد وابسته به طور مداوم فرد مقابل را تحت فشار قرار داده و سعی دارد تا طبق دستورات و انتظارات خودش رفتار کند و باورها و اعتقادات خود را تغییر دهد.
به طور طبیعی، این فرد هرگز نمی‌تواند عشق را به شکلی که هست بپذیرد و از آن لذت ببرد. فرد وابسته بر تکیه بر دیگران حساب می‌کند و از توانایی فکر و تصمیم‌گیری خود استفاده نمی‌کند. او بی‌تفکراً در تمام جنبه‌های زندگی از دیگران تقلید می‌کند و به دیگران وابستگی می‌کند.
راه رهایی از وابستگی عاطفی
فرد ممکن است به این نتیجه برسد که وابستگی های عاطفی بر زندگی او تاثیر بسزایی گذاشته‌اند و برای حفظ احترام به خود، نیاز به اقداماتی برای رهایی از بند وابستگی دارد. در این مسیر، برخی اقدامات می‌توانند به عنوان یاریگر فرد در این مسیر برای رهایی از وابستگی عاطفی او مطرح باشند که در ادامه این بخش از هیچ یک، به آنها اشاره خواهیم داشت.
بالا بردن عزت نفس
آموختن روش‌های تقویت عزت نفس و انگیزش شخصی به فرد کمک زیادی می‌کند تا از وابستگی‌های عاطفی به دیگران رهایی یابد. برگزاری فعالیت‌های اجتماعی گسترده نیز می‌تواند در این زمینه موثر باشد. زیرا ترس از تنهایی و ردشدن یکی از علل اصلی وابستگی است. وقتی فرد احساس می‌کند در اطرافش دوستان و آشنایان زیادی وجود دارند که در مواقع بحران عاطفی به او کمک می‌کنند، احساس راحتی بیشتری دارد و می‌تواند به راحتی از بند وابستگی عاطفی خلاص شود. همچنین، این کار می‌تواند جلوی سرمایه‌گذاری عاطفی یکدست در یک شخص خاص را بگیرد. به این صورت، فرد تمام سرمایه عاطفی خود را در یک مکان قرار نمی‌دهد تا با رفتن آن شخص، همه چیز نابود شود و آزادی فرد مقابل را نیز سلب نکند.
افزایش آگاهی نسبت به احساسات
از دست دادن منبع وابستگی، یک راه برای فرد است که او را قادر می‌سازد احساسات خود را شناسایی کند و برای رهایی از وابستگی عاطفی اقدام کند. یکی از دلایلی که افراد به دیگران وابسته می‌شوند، نبود آگاهی درباره احساسات و هیجانات منفی است که درونشان در حال شکل‌گیری است.
تمرین نه گفتن به موقع
آموختن نه گفتن و رشد اعتماد به نفس، مهارت‌هایی هستند که به فرد در رهایی از وابستگی عاطفی کمک می‌کنند. همچنین، مراجعه به روانشناس و شرکت در جلسات درمانی نیز به فرد کمک می‌کند تا با ریشه‌یابی وابستگی‌های خود، در جهت رفع آنها تلاش کند. با این حال، رهایی از وابستگی عاطفی ساده نیست و به دلیل همراهی با ناکامی، نگرانی و اضطراب، نیاز به تلاش و همکاری دارد.
عوارض و تبعات منفی وابستگی عاطفی
- وابستگی عاطفی همراه با احساساتی مانند خشم، تردید، ترس از طرد شدن، تنهایی و عدم امنیت است.
- فردی که به وابستگی عاطفی رنج می‌برد، فقط برای رضایت دیگران زندگی می‌کند و خودش را نادیده می‌گیرد.
- این وابستگی نشان از کمبود عزت نفس است و باعث کاهش ارزش شخصی، ترس از تنهایی و نادیده گرفتن نیازهای فردی می‌شود.
- وابستگی نوعی نیازهای عاطفی و روانی به فرد دیگر است که در صورت عدم حضور آن فرد، مشکلاتی در زندگی فرد وابسته به وجود می‌آید.
- این نوع وابستگی باعث می‌شود که فرد وابسته تمام زندگی خود را به دیگران وابسته بداند و از یافتن هویت خود بازداری کند.
- وابستگی عاطفی می‌تواند به طور کلی زندگی فرد را به وجود شخص دیگری وابسته کند، به طوری که از این وجود بیرونی برای حفظ تعادل روانی و روند روزمره‌اش وابسته می‌شود.
- از دست دادن منبع این وابستگی می‌تواند باعث فروپاشی درونی فرد و ناهماهنگی در تمامی فعالیت‌های روزانه او شود و در نهایت می‌تواند به افسردگی، انزوا و دوری از دیگران منجر شود.
- یکی از مسائلی که وابستگی ایجاد می‌کند، تاثیر آن بر تصمیم‌گیری‌های روزمره فرد است، به طوری که فرد مدام به دنبال تایید و تأیید دیگران است و به دنبال کسی است که تصمیماتش را تایید کرده و اعتماد به نفس او را برقرار کند.
