«کوهستان بی‌دفاع»
کارگردان مستند «کوهستان بی‌دفاع» گفت: در جشنواره سینماحقیقت هجدهم فیلم‌هایی حضور دارند که از طرف ارگانی خاص حمایت می‌شوند اما سینمای مستند زمانی بیپروا و حقیقت‌گو است که مستقل باشد.
مصطفی گندمکار کارگردان مستند «کوهستان بی‌دفاع» که در سینماحقیقت۱۸ حضور دارد، در گفت‌وگو با خبرنگار سینمایی هیچ یک درباره این مستند توضیح داد: ایده مستند «کوهستان بی‌دفاع» از شنیدن یک خبر شکل گرفت؛ خبری که درباره دیده شدن خرس قهوه ای پس از ۵۰ سال در منطقه‌ای در شهر نهاوند بود. این گونه ۵۰ سال پیش منقرض شده بود اما گویا دوباره دیده شده بود؛ آن هم در منطقه‌ای که پتانسیل خوبی از نظر حیات وحش منطقه ای دارد، حفاظت شده نیست و تابلوی شکار ممنوع هم ندارد. این شایعه مرا به آنجا کشاند تا ببینم این قضیه واقعیت دارد یا خیر.
وی افزود: آنجا با شخصیتی به اسم امیر حمزه آشنا شدم که مدعی بود همه گونه های حیوانی را در این منطقه دیده اما باید این قضیه ثبت می‌شد. بین شایعه و واقعیت خبر درگیر بودیم و در نهایت شروع به کار کردیم. دیده شدن خرس قهوه ای در عین حال که قصه محسوب می‌شود اما طی روایت اهمیتش را از دست می‌دهد و خود شخصیت امیر حمزه مهم می‌شود؛ چراکه برای حفاظت از آن منطقه و نگهداری از آن هر تلاشی انجام می‌دهد؛ حکاکی می‌کند، مجسمه می‌سازد، شعر می‌گوید و سعی می‌کند فرهنگ شکار و رفتار خشن با طبیعت را اصلاح کند و رفتار خود او تبدیل به مسلک و مرام می‌شود. این مرام، مسیر مستند «کوهستان بی دفاع» شد و قرار شد این شخصیت یک سری گونه ها را شناسایی و ثبت کند.
در این مستند انسانی را پیدا کردم که با تمام وجودش در حال حمایت از منطقه‌ای است که در آن زندگی می‌کند؛ منتظر نیست کسی بیاید تا از این منطقه آبا و اجدادی او حمایت کند
این کارگردان درباره دلیل نام‌گذاری مستند توضیح می‌دهد: ابتدای فیلم با منطقه ای مواجه می‌شوید که چیزی ندارد و بی دفاع است اما تلاش امیر حمزه برای دفاع کردن از این منطقه در نهایت باعث می‌شود این منطقه با دفاع و امن شود.
گندمکار در پاسخ به اینکه چرا روی حفظ گونه‌های محیطی بیش از دیگر مسائل محیط‌زیستی تمرکز می‌شود، بیان کرد: مسئله تاثیری است که انسان روی طبیعت می‌گذارد؛ چراکه زیست و همجواری در کنار مناطق حفاظت شده و شکار ممنوع در چهارگوشه ایران مساله است و این تبدیل به بحران شده؛ از حفظ گونه یوز تا دیگر گونه‌های محیط زیستی. انسان برای من چالش بوده؛ انسانی که در عین حفاظت، محیط زیست را تخریب هم می‌کند.
وی ادامه داد: در این مستند انسانی را پیدا کردم که با تمام وجودش در حال حمایت است. منتظر نیست کسی بیاید تا از این منطقه آبا و اجدادی او حمایت کند. منطقه ای که او در آن زندگی می‌کند و صبح به صبح با دیدن کوه‌های آن بیدار می‌شود و گونه‌های محیط زیستی را می‌بیند.
کارگردان فیلم «نجیبه» درباره محیط بانی بدون سلاح و نقش آن در پیشبرد مستند توضیح داد: برای یک مدیر در تهران شاید این آخرین دغدغه باشد اما آن کسی که در آن منطقه زندگی می‌کند، تصمیم به حمایت از این منطقه می‌گیرد و بقیه را هم آگاه می‌کند که گونه‌های جانوری را از بین نبرند. انگار به این فهم می‌رسند که این حیوان برای آنهاست و نباید از بین برود. آنها به منطقه خود تعصب دارند و در اینجا نقش محیط زیست و یگان حفاظت، کمرنگ می‌شود و به این باور می‌رسند که محیط‌بانی بدون سلاح انجام بدهند، هرچند هنوز در ایران بستری برای این نوع محیط‌بانی فراهم نشده است.
جای بسیاری از مستندسازان خوب در جشنواره خالی است؛ چراکه بلد نیستند ارگانی فیلم بسازند. امیدوارم روزی در سینماحقیقت ببینیم که حداقل ۶۰ درصد آثار کاملا مستقل حضور داشته باشند
این کارگردان با اشاره به اینکه این مستند از دل تحقیقات تولید یک فیلم سینمایی بلند استخراج شده، گفت: پیش از این فیلم قرار بود یک فیلم در ژانر ماجراجویی اکشن درباره محیط زیست ساخته شود که در فارابی نیز تایید شده بود. فیلمنامه بلند من اشاره به چالش های شخصیت محیط‌بان های خاکستری دارد. اگر قضیه را کمی فراتر ببینیم و با اضافه کردن عنصر تخیل و جاذبه های توریستی به فضاهای سبز ایران برسیم، می‌بینیم که خود محیط بانی با وجود چالش هایش می‌تواند شغل جذابی برای خیلی ها باشد.
گندمکار با بیان اینکه مستند مستقل خوب در جشنواره کم داریم، گفت: جشنواره در چند سال اخیر فرازوفرودهای زیادی داشته؛ تا به اینجا کمبود فیلم مستقل درست در جشنواره احساس می‌شود. در همین جشنواره، فیلم‌هایی هستند که از طرف ارگانی خاص حمایت می‌شوند اما سینمای مستند زمانی که مستقل باشد، بی پروا و حقیقت‌گو است و در راستای اهداف سازمان خاصی نیست. آن زمان از دل بر می‌آید و بر دل می‌نشیند. این مستند با سرمایه شخصی ساخته شده؛ هرچند در پروسه تولید با یکی دو ارگان صحبت شد اما همکاری حاصل نشد.
این مستندساز در پایان اظهار داشت: جای بسیاری از مستندسازان خوب خالی است؛ چراکه بلد نیستند ارگانی فیلم بسازند و فقط شخصی فیلم می‌سازند. امیدوارم روزی در سینماحقیقت ببینیم که از ۶۰ و خرده‌ای اثر، حداقل ۶۰ درصد آثار کاملا مستقل حضور داشته باشند. اگر فیلم من توسط ارگان خاص تولید می‌شد قطعا با این نگاه نمی‌توانست ساخته شود. هرچند وقتی مخاطب پا به سالن بگذارد، متوجه تفاوت اثر سازمانی و مستقل می‌شود. وقتی برای یک سری از فیلم ها شخصیت‌های سیاسی حضور پیدا می‌کنند و بلیط ها رزرو می‌شوند، فیلم‌های مستقل کمتر مجالی برای دیده شدن در این موج رسانه‌ای پیدا می‌کنند.
