سایه مرگ اینبار بعد از دریاچه‌های ارومیه و هامون، بختگان، جازموریان، حوض سلطان، دریاچه نمک، بامدژ و شیمبار بر روی تالاب انزلی افتاده است. تالابی که مطالعات کارشناسان نشان می داد از عمرش فقط ۳۵ سال مانده، اما اینک برخی با استناد به وخامت حال آن پیش بینی می کنند خیلی، خیلی زودتر از این تاریخ به آخر خط رسیده و خشک شود.
امروز شریان‌های حیاتی این تالاب ۲۰ هزار هکتاری که از زیباترین و بزرگترین زیستگاه‌های طبیعی جانوری بوده با ورود انواع فاضلاب و پساب‌های خانگی و صنعتی، شبیخون سنبل آبی و آزولا، انباشت رسوبات، انجام نشدن طرح های مدیریت جامع حوزه آبخیز، عدم تحویل حقابه و کاهش یک‌متری تراز آب دریای خزر خشکانده شده و دیری نمی پاید که عوارض و تبعات ناشی از این شرایط، علاوه بر مردم انزلی گریبان‌گیر شهرستان‌های صومعه سرا، خمام و رشت و استان‌های همجوار می شود. ضمن آنکه برای نسل و نسل های بعد هم خاطره ای از این زیبای بی نظیر آرمیده در حاشیه خزر نمی ماند.سال ۱۳۶۵ گیاه مهاجم «سرخس آزولا» توسط سازمان تحقیقات علمی، صنعتی ایران از کشور فلیپین به عنوان گیاه جاذب ازت هوا برای اجرای طرح‌های مطالعاتی وارد شد و اندکی بعد بدون توجه به پیامدهای می تواند داشته باشد از آبگیرهای استان سر درآورد و همراه با جریان‌های آب، پرندگان و وسایل نقلیه جابجا شد و منطقه وسیعی از تالاب انزلی را هم دربرگرفت.
بر اساس اعلام کارشناسان اندام‌های این گیاه به دلیل تجزیه در کف تالاب‌ها رسوب‌گذاری شدیدی داشته و در شرایط بی‌هوازی، آلودگی بیولوژیک ایجاد می کند. طبق نظر کارشناسان، میزان تولید آزولا در هر هکتار حدود ۳۰ تا ۵۰ تن در سال است که رسوب این مقادیر انبوه از آزولا باعث افزایش بیش از حد رسوبات در بستر تالاب و فقیر شدن این محیط از نظر شیلاتی می شود و در اثر سیلاب در تالاب به سمت رودخانه و کانال بندر و دریای خزر حرکت می‌کند.
در این سال‌ها رشد بیش ازحد این گیاه در سطح این تالاب بین‌المللی علاوه بر نابودی گیاهان بومی تالاب انزلی با پوشش کامل سطح آب مانع نفوذ نور و رشد گیاهان اکسیژن ساز شد و با گسترش و رشد باکتری‌های متعفن غیرهوازی مهمترین زایشگاه جنوبی ماهیان دریای خزر را به مخاطره انداخت به این ترتیب گیاه آزولا که با هدف تامین خوراک دام، طیور و آبزیان بدون مطالعه وارد کشور شد از کنترل خارج و بلای جان محیط زیست و کشاورزی استان شد و کسی هم مسولیت آن‌را برعهده نگرفت.اما به همینجا ختم نشد و تالاب انزلی هنوز از آزولا جان به در نبرده بود که سنبل آبی بلای جانش شد؛ گیاهی بیگانه، زیبا اما مهلک.سنبل آبی از ۱۰ گونه گیاه مهاجم دنیاست که پس از ورود به اکوسیستم آبی ظرف مدت ۲ هفته جمعیت خود را به میزان ۲ برابر افزایش می‌دهد و هر بوته آن با ۲۰ گل می‌تواند سه هزار دانه تولید کرده و هر دانه آن بین پنج تا ۲۷ سال زنده می‌ماند.سنبل آبی هم مانند آزولا، دسته گلی دیگر بود که با عنوان گونه زینتی در اکوسیستم آبی کشور رها شد؛ این گیاه اما خطرناکتر از آزولا است.تکثیر و رشد آن بالا بوده و مانند گونه قبل سطح آب را می پوشاند تا مانع ورود نور و اکسیژن به داخل آب شود؛ لجن آلی که این گیاه تولید می کند پهنه‌های آبی را می‌خشکاند.
نسرین طواف زاده مدیرعامل موسسه سبزکاران بالان و عضو گروه هم‌اندیشی سازمان‌های غیردولتی تالابی کشور، تجربه این موسسه در جمع‌آوری سنبل آبی و جلوگیری از ورود این گونه مهاجم به تالاب انزلی را ناموفق خواند و گفت: این موسسه در زمینه تحقیقات برای نحوه پاکسازی و مقابله با سنبل آبی مشارکت داشت و توانست سند مقابله با این گیاه مهاجم را در شورای پدافند غیرعامل استان به تصویب برساند اما با تغییر مدیریت‌ها این موضوع از دستور کار خارج شد و پیگیری منسجم و منظمی در این رابطه انجام نشد.
عبدالرضا نوفرستی دکترای محیط زیست و عضو هیات علمی دانشگاه نجف‌آباد اصفهان یکی از دلایل رشد فزاینده سنبل آبی در تالاب انزلی را وجود منابع غنی غذایی این گیاه می داند که منشاء آن ورود فاضلابها به این تالاب است.گیاه مهاجم سنبل آبی نه تنها تالاب انزلی را می خشکاند بلکه تمام رودخانه ها منتهی به دریای کاسپین در غرب و شرق استان را از بین می برد
عضو هیات علمی گروه محیط زیست دانشکده منابع طبیعی دانشگاه گیلان هم پیش از این در این رابطه به ایرنا گفت: گیاه مهاجم سنبل آبی نه تنها تالاب انزلی را می خشکاند بلکه تمام رودخانه‌های منتهی به دریای کاسپین در غرب و شرق استان را از بین می‌برد و در حال حاضر تمام رودخانه‌های استان به این گیاه آلوده شده است.
سعید نادری افزود: معضلی که در ابتدا می توانست با جمع آوری ساده فیزیکی حل شود اکنون تمام آبگیرهای استان گیلان و استان‌های همجوار مانند مازندران را درگیر کرده است.
آنچه در این عکس شاهدیم این ادعا را ثابت می کند:
رشد بی‌رویه گیاهان بومی در سایه ورود پساب‌ها به تالاب انزلی
لاله تالابی یکی از گیاهان بومی تالاب انزلی است که یکی از زیبایی‌های منحصر بفرد این تالاب بین المللی محسوب می شود. این گیاه پایا دارای برگ‌های مدور و قلبی شکل بسیار بزرگ برآمده از آب است که گلهایی با گلبرگ هایی صورتی رنگ ضخیم و متعدد دارد.دکترای محیط زیست و عضو هیات علمی دانشگاه نجف آباد اصفهان هم در گفت و گو با ایرنا، وجود این گیاه بومی را یکی از مخاطرات حاضر تالاب انزلی دانست و گفت: گیاهان بومی تالاب انزلی مانند لاله تالابی در گذشته به روش های مختلف از جمله دستکاری های انسانی تحت کنترل بود اما اکنون به دلیل دشواری دسترسی مردم به این گیاه شاهد رشد بی رویه لاله تالابی هم هستیم که خود آسیب‌زا شده است.عبدالرضا نوفرستی ادامه داد: افزایش این گیاه در تالاب و ورود فاضلاب‌های خانگی و پساب‌های کشاورزی شهرهای اطراف بصورت مستقیم و غیر مستقیم در اصطلاح موجب پرغذایی تالاب می شوند. سنبل آبی به عنوان گونه مهاجم و لاله‌های تالابی به عنوان گونه بومی از معضلات اصلی تالاب انزلی هستند.
کارشناسان محیط زیست به شکوفایی جلبکی در تالاب انزلی نیز به عنوان مساله ای دیگر اشاره دارند به اعتقاد آنها سموم و کودهای شیمیایی و دامی مورد استفاده در بخش کشاورزی و سرریز آن به تالاب نیز تهدیدی دیگر است. رشد بی‌رویه این گیاهان و صید بی‌رویه همه و همه موجب برهم خوردن چرخه اکوسیستم شده و روند خشکی تالاب را تسریع می کند.عضو هیات علمی گروه محیط زیست دانشکده منابع طبیعی دانشگاه گیلان و دکترای محیط زیست (تنوع زیستی) روند حاصلخیزی بیش از حد و پرغذایی بر اثر ورود پساب ها، فاضلابها، رسوب گذاری‌های متعدد از حوزه آبخیزداری بالادست، عدم لایروبی رودخانه‌ها، برداشت شن و ماسه را در خشک شدن تالاب انزلی موثر می داند.
