پرسش اساسی این است: زمانی که ایران به اندازه کافی اورانیوم با غلظت لازم برای ساخت تسلیحات هسته‌ای به دست آورد تا چه اندازه می‌تواند با سرعت بمب اتمی بسازد؟ برخی از کارشناسان هسته‌ا
نشریه تخصصی “بولتن دانشمندان اتمی” متعلق به یک سازمان غیرانتفاعی که به مسائل علمی و امنیت جهانی ناشی از شتاب پیشرفت‌های تکنولوژیکی که پیامد‌های منفی برای بشریت دارد می‌پردازد با گمانه زنی درباره مدت زمانی که ایران برای ساخت یک سلاح هسته‌ای نیاز دارد می‌نویسد:”اولین دولت ترامپ در مه ۲۰۱۷ میلادی از برجام خارج شد و محدودیت‌ها و نظارت بر برنامه هسته‌ای ایران را به میزان قابل توجهی کاهش داد. در نتیجه، ایران از اواسط سال ۲۰۱۹ میلادی زمان مورد نیاز برای دستیابی به سلاح هسته‌ای احتمالی را کاهش داد. اکنون مدت زمان مورد نیاز برای ایران به منظور تولید اورانیوم غنی شده با غلظت بسیار بالا به منظور کاربرد در ساخت یک سلاح هسته‌ای به تنها چند روز کاهش یافته است. پرسش اساسی این است: زمانی که ایران به اندازه کافی اورانیوم با غلظت لازم برای ساخت تسلیحات هسته‌ای به دست آورد تا چه اندازه می‌تواند با سرعت بمب اتمی بسازد؟ برخی از کارشناسان هسته‌ای استدلال می‌کنند که ایران بین چند ماه تا یک سال به زمان برای ساخت سلاح هسته‌ای نیاز خواهد داشت. با این وجود، تجربه چین نشان می‌دهد که تهران می‌تواند در مدت زمانی بسیار سریع‌تر بمب اتمی را تولید کند؛ ظرف مدت سه تا پنج هفته”.
مدت زمانی که چین برای ساخت اولین بمب اتمی خود صرف کرد
این بولتن تخصصی در حوزه مسائل هسته‌ای در ادامه می‌نویسد:” جدای از دستیابی به مواد شکافت پذیر لازم، ساخت کلاهک هسته‌ای شامل چندین مرحله حیاتی است. اجزای غیرهسته‌ای شامل طراحی سلاح، آغازگر نوترونی، سیستم تمرکز موج انفجار، مواد منفجره قوی، چاشنی‌ها و سیستم تسلیح، ذوب و شلیک مورد نیاز خواهند بود. تجربه سایر کشور‌های دارای سلاح هسته‌ای نشان می‌دهد که این قطعات غیرهسته‌ای می‌توانند به موازات تولید سوخت سلاح‌های هسته‌ای ساخته شوند. این بدان معناست که برای آماده سازی آن امکانات نیازی به صرف زمانی اضافی وجود ندارد. در مورد چین زمانی که اورانیوم غنی شده با غلظت کافی برای ساخت تسلیحات را در ژانویه ۱۹۶۴ میلادی برای اولین آزمایش هسته‌ای خود در پاییز آن سال تولید کرد تمام اجزای غیر هسته‌ای مورد نیاز برای ساخت دو بمب را در سال ۱۹۶۳ میلادی آماده کرده بود. سپس دانشمندان چینی در بازه زمانی یک تا دو هفته کار تبدیل گاز اورانیوم هگزا فلوراید به فلز و خالص‌سازی آن را انجام داده و دو تا سه هفته دیگر را صرف مراحل ذوب فلز و ریخته‌گری حفره‌ای کردند. پس از آن، آنان اولین هسته بمب (ساخته شده از دو نیمکره) را ظرف مدت چند ساعت در اوایل صبح روز یکم مه ۱۹۶۴ ساختند. مهندسان تسلیحات چینی در اوایل آگوست آن سال، مونتاژ نهایی دو بمب را آغاز کردند که در نهایت در تاریخ ۲۰ آگوست ۱۹۶۴ در کارخانه تسلیحات هسته‌ای چینگ‌های به پایان رسید. سپس تنها سه روز به طول انجامید تا مونتاژ اولین بمب به پایان برسد. سپس به دنبال آزمایش‌های اولیه، دو بمب از یکدیگر جدا شدند تا برای ارسال به سایت آزمایش در شین جیانگ آماده شوند. سپس آن بمب در بازه زمانی ده ساعته در سایت چینگ‌های جمع آوری شد و برای اولین انفجار هسته‌ای چین آماده شده بود. در مجموع، برای چین تنها سه تا پنج هفته به طول انجامید تا اورانیوم هگزا فلوراید را تبدیل کند، قطعات فلزی را ریخته گری کرده، هسته را بسازد و بمب اتمی را مونتاژ کند”.
تفاوت وضعیت هسته‌ای دیروز چین با امروز ایران
این بولتن در ادامه می‌نویسد:” چین اولین بمب‌های خود را حدود ۶۰ سال پیش ساخت، زمانی که فاقد تجهیزات پیشرفته بود. از آن زمان تا به امروز، ایران زمان زیادی برای طراحی یک کلاهک کوچک‌تر و سبک تر، مواد منفجره قوی‌تر و سیستم‌های متمرکز پیشرفته‌تر در اختیار داشته است. علاوه بر این، سلاح چین در زمان صلح ساخته شده بود. اگر تسلیحات چینی در زمان جنگ تحت یک برنامه سخت‌گیرانه یا تحت فشار قرار می‌گرفتند احتمالا در مدت زمانی کمتر از سه هفته ساخته می‌شدند. ناظران هسته‌ای اغلب تصور می‌کنند که چین اولین بمب اتمی خود را با همان ویژگی‌های اصلی بمب “مرد چاق” ساخت ایالات متحده طراحی کرد که در تاریخ ۹ آگوست ۱۹۴۵ بر فراز ناکازاکی منفجر شد، از جمله در مورد آغازگر نوترونی، سیستم متمرکز کننده موج انفجار، و طراحی هسته (غیر معلق) (به جز مواد شکافت پذیر که در مورد بمب مرد چاق پلوتونیوم بود). با این وجود، منابع چینی جدید در دسترس نشان می‌دهند که طراحی اولیه چین برای ساخت بمب اتمی بسیار متفاوت از طراحی بمب امریکایی “مرد چاق” بوده است”.
طراحی کلاهک اتمی ایران چگونه خواهد بود؟
این نشریه تخصصی در ادامه با اشاره به نامشخص بودن طرح احتمالی کلاهک هسته‌ای ایران می‌نویسد:”مشخص نیست که آیا اگر ایران بخواهد طرح‌های ساخت بمب اتمی را در دستور کار قرار دهد براساس طراحی بمب اتمی خارجی خواهد بود یا خیر. شبکه بازار سیاه هسته‌ای تحت هدایت “عبدالقدیر خان” پدر برنامه تسلیحات اتمی پاکستان ظاهراً طرح کلاهک چین را به لیبی انتقال داده بود. با این وجود، مشخص نیست که آیا ایران آن طرح را دریافت کرده است یا خیر”.
ایران پیشرفت‌های چشمگیر هسته‌ای در مقایسه با چین در زمان تولید اولین بمب اتمی خود داشته است
این بولتن تخصصی با اشاره به این که ایران در مقایسه با چین سالیان دور زمانی که آن کشور اولین بمب هسته‌ای خود را ساخته بود پیشرفت بیش تری در عرصه هسته‌ای داشته می‌نویسد:” موانع اصلی چین هنگام ساخت اولین بمب اتمی خود شامل طراحی سلاح، منابع نوترونی، سیستم تمرکز موج انفجار، آزمایش‌های سرد (یا زیربحرانی) و تولید اجزای فلزی اورانیوم بود. علیرغم وجود آن محدودیت ها، بازه زمانی‌ای که چین توانست گاز اورانیوم هگزا فلوراید کافی تا بمب مونتاژشده را آماده سازد حدود سه تا پنج هفته به طول انجامید. در مورد ایران وضعیت پیشرفته تری وجود دارد. براساس آرشیو هسته‌ای ربوده شده ایران توسط اسرائیل، ارزیابی ما از برنامه هسته‌ای ایران در سال ۲۰۰۳ میلادی نشان می‌دهد که آن کشور تقریبا در تمام جنبه‌های مورد نیاز برای ساخت تسلیحات هسته‌ای از جمله در طراحی تسلیحات و آغازگر نوترونی، سیستم تمرکز موج انفجار، آزمایش سرد، ریخته‌گری و ماشین‌کاری و ادغام کلاهک‌ها پیشرفت قابل توجهی در دو دهه گذشته داشته است. اگرچه مشخص نیست که ایران از سال ۲۰۰۳ تا چه اندازه در زمینه برنامه‌های تسلیحاتی هسته‌ای تلاش کرده، با این وجود، پس از شکست توافق هسته‌ای ایران در سال ۲۰۱۸ میلادی و خروج ترامپ از آن ممکن است ایران تلاش هایش در راستای تحقیقات و تدارکات تسلیحاتی را سرعت بخشیده باشد. مورد چین به ما نشان می‌دهد پس از آن که به دنبال تولید سوخت HEU مقداری از مواد شکافت پذیر ایجاد شد، زمان ساخت بمب تنها به این موضوع بستگی دارد که تسلیحات با چه سرعتی می‌توانند سوخت را به فلز تبدیل کنند و آن فلز به عنوان هسته بمب ریخته شود. می‌توان با اطمینان ارزیابی کرد که ایران برای تکمیل این گام نهایی احتمالاً کمتر از سه هفته زمان نیاز خواهد داشت و به مدت زمان بیش تری در مقایسه با مدت زمان مورد نیاز چین نیاز نخواهد داشت”. این بولتن علمی در ادامه درباره پیشرفت‌های هسته‌ای ایران می‌نویسد:”پیش از امضای توافق هسته‌ای ایران در سال ۲۰۱۵، دولت آمریکا ارزیابی کرد که تهران بر روی فناوری‌های لازم برای ساخت سلاح هسته‌ای تسلط ندارد. با این وجود، دفتر مدیر اطلاعات ملی ایالات متحده در جولای ۲۰۲۴ تشخیص داد که ایران “فعالیت‌هایی را انجام داده که در صورت تمایل، موقعیت بهتری برای تولید یک سلاح هسته‌ای خواهد داشت”. این ارزیابی جدید ایالات متحده تأیید می‌کند که ایران در طول یک دهه گذشته پیشرفت هسته‌ای قابل توحهی داشته و احتمالاً از سال ۲۰۱۸ به آن سرعت بخشیده است”.
چرا ایران ممکن است به ساخت سلاح هسته‌ای فکر کند؟
“بولتن دانشمندان اتمی” در بخش پایانی مقاله تحلیلی خود با طرح این پرسش که چرا ممکن است ایران به ساخت سلاح هسته‌ای فکر کند می‌نویسد:”هیچ گونه شواهد عمومی‌ای مبنی بر تصمیم ایران برای ساخت سلاح هسته‌ای وجود ندارد. با این وجود، هدف قرار دادن بازدارندگی متعارف ایران در نتیجه حملات اسرائیل علیه خاک ایران و هم چنین علیه حماس و حزب الله لبنان به عنوان متحدان تهران ممکن است ایران را تحریک به دستیابی به بازدارندگی هسته‌ای سازد. ایران در آستانه تبدیل شدن به کشوری دارای سلاح هسته‌ای است چرا که اگر تصمیم بگیرد اولین سلاح هسته‌ای خود را بسازد حتی در شرایطی که با خطر حملات اسرائیل یا آمریکا به تاسیسات هسته‌ای خود مواجه است، قادر خواهد بود اولین بمب‌های خود را سریع و مخفیانه تولید کند. مقام‌های ایرانی از سال ۲۰۲۲ میلادی به این سو به طور فزاینده‌ای در مورد چشم انداز ساخت سلاح هسته‌ای و آمادگی فنی ایران برای این موضوع صحبت کرده‌اند. “کمال خرازی” مشاور مقام رهبری ایران اخیرا گفته بود که آن کشور ممکن است در دکترین هسته‌ای خود بازنگری کند. نتایج برخی از نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که نزدیک به ۷۰ درصد از ایرانیان از این ایده حمایت می‌کنند که آن کشور باید سلاح هسته‌ای در اختیار داشته باشد”. این بولتن در بخش پایانی مقاله با توصیه به دولت تازه امریکا می‌نویسد:”اگر دولت ترامپ امیدوار است که می‌توان از ساخت سلاح هسته‌ای توسط ایران جلوگیری کرد بهترین گزینه از سرگیری مذاکرات مستقیم دوجانبه چه به صورت خصوصی و چه به صورت علنی است. حملات نظامی به تأسیسات هسته‌ای ایران در درازمدت از تعقیب برنامه تولید تسلیحات اتمی از سوی ایران جلوگیری نمی‌کند (مگر آن که نیرو‌های خارجی ایران را اشغال کنند یا حمله باعث تغییر نظام سیاسی در ایران شود) و می‌تواند ایران را حتی بیشتر به سمت ساخت سلاح هسته‌ای سوق دهد و عزم ایران را در این باره راسخ‌تر سازد”.
ی استدلال می‌کنند که ایران بین چند ماه تا یک سال به زمان برای ساخت سلاح هسته‌ای نیاز خواهد داشت. با این وجود، تجربه چین نشان می‌دهد که تهران می‌تواند در مدت زمانی بسیار سریع‌تر بمب اتمی را تولید کند؛ ظرف مدت سه تا پنج هفته.
