
اخلاق حرفهای در کسبوکار
هیچ یک،یک مثل قدیمی میگوید: «آنچه برای خود نمیپسندی، برای دیگران هم نپسند!» این مثل را بارها شنیدهاید. اخلاق حرفهای ایجاب میکند که حتما استانداردهای لازم را برای رونق کسبوکار در کنار خلاقیت و با هدف موفقیت در راه رسیدن به اهداف تعیینشده، تدوین و به اصول آن عمل کنیم. حال چگونگی تشخیص هر عملکرد و اینکه بر اساس استانداردهای علمی هست یا خیر را میتوان از نتایج حاصله فهمید. بدیهی است که هر عملکرد در حوزه حرفهای با توجه به فرهنگ حاکم و نوع تعلقات دینی و مذهبی و رفتاری اقوام مختلف تفاوت خواهد داشت؛ به ویژه در دنیای امروز که کسبوکار در آن به گونهای شگفتانگیز و متفاوت توسعه یافته و عمقی شده و نوآوری با توجه به تغییرات سریع تکنولوژی، حالتی خیرهکننده پیدا کرده است.امروزه با توجه به انقلاب اینترنت و حاکمیت اقتصاد دیجیتال، نوآوریها مستمر و پیوسته است. بیست سال قبل را تصور کنید که موبایل وجود نداشت یا در حد تلفن دستی معمولی بود. امروزه با یک دستگاه تلفن هوشمند، هم دوربین حرفهای سیار، هم حسابدار همراه، هم دفتر یادداشت، هم منشی، هم راهنمای راه، هم ارتباط صوتی و تصویری با جهان و… دارید.
حال با این تحولات اقتصادی و صنعتی، حتما باید به فکر ارتقاي اخلاق هم بود. در بعد کلان، حفظ حریم خصوصی افراد بسیار مشکل شده است؛ در بعد کسبوکار پیدایش رقبا در حوزه استارتآپها، رقیبی بسیار جدی برای بازار سنتی عرضه کالا و خدمات شده است؛ پس ما به حرفهای به نام «علم ارتباطات اجتماعی» نیازمندیم؛ اگرچه ارتباطی رودررو و بدون مانع سخت شده است ولی هنوز میتوان از آن به عنوان یک برگ برنده استفاده کرد.متاسفانه با توجه به حاکمیت اقتصاد دولتی و رانتی در برخی کشورها، از جمله ایران، روش عرضه خدمات و تولیدات، خارج از ضوابط اخلاق حرفهای است. مثال سادهای میزنیم: صحنهای که هر روز تکرار میشود؛ ما و شما به بقالی سر کوچه یا پارچهفروش بازار یا تعمیرکاران خودرو یا وسائل خانگی مراجعه میکنیم. اولین کار سلامدادن است، این کار را انجام میدهیم. معمولا پاسخی دریافت نمیکنیم. موقع تمامشدن خریدمان تشکر میکنیم و باز معمولا پاسخی نمیشنویم یا جواب توام با اکراه است. دلیل علمی و جامعهشناختی این حرکات را باید در توزیع کوپنی کالاهای اساسی در مقطع خاصی از زمان جنگ و انقلاب جستوجو کرد. اگر خاطرتان باشد معمولا کالاهایی مانند روغن، شکر، برنج، شیرخشک و… از طریق فروشگاهها یا تعاونیهای دولتی توزیع میشد و مردم بسیاری اوقات مقابل مغازهها و تعاونیهای مساجد محل صف میبستند تا کالا دریافت کنند؛ بدیهی است که صاحبان فروشگاه یا متصدیان تعاونیها، خود را حاکم بر بخشی از سرنوشت مردم صفکشیده و مالک نوعی قدرت میپنداشتند!این سلسله توهمات متاسفانه الان هم ادامه دارد و تنها دستاورد آن، کمرنگشدن عزت نفس مردم و اضمحلال اخلاق حرفهای در حوزه کسبوکار است.
نگارنده به علاقهمندان شروع کسبوکار و صاحبان پیشه و کسب، پیشنهاد میکند قبل از شروع هر کار، خود را از نظر روانی و ذهنی آماده این کار کنند که روحیه تعامل زیادی با مردم از هر قشر و تفکر داشته باشند. به مردم و مشتریان خود احترام واقعی بگذارند، لبخندزدن و سلامکردن را موقع رفتوآمد مشتری فراموش نکنند، موقع ترک محل کسب از طرف مشتری، از او بابت انتخاب محل و کالا تشکر کنند و اوقات خوشی را برایش آرزو کنند. اخلاق حرفهای در کسبوکار میطلبد که مسئولان فروش رعایت ادب و نزاکت را سرمایه اصلی و مهم خود بدانند و باور داشته باشند که این یک اصل مهم موفقیت است. همه صاحبان کسبوکار باید برای بهینهسازی از طریق آموزش و تربیت اشخاص اخلاقمدار، برانگیختن انگیزههای روشن برای همکاران فروشنده و خدماتی و بهکارگرفتن شایستگیهای مشخص در راه رسیدن به نتیجهها، همت کنند. مهمترین قاعده بازی در راه خلاقیت و موفقیت و فهم و درک کسبوکار، رعایت اخلاق حرفهای است.