در این مقاله به بررسی احتمال حمله نظامی آمریکا به ایران با تمرکز بر تحرکات نظامی اخیر، مواضع منطقه‌ای، و تحلیل کارشناسان امنیتی پرداخته شده است.
در هفته‌های اخیر، با بالا گرفتن تنش‌های ژئوپلیتیکی در خاورمیانه، موضوع “احتمال حمله نظامی آمریکا به ایران” دوباره به صدر اخبار بین‌المللی بازگشته است. کارشناسان سیاسی و نظامی، با توجه به شواهد میدانی و تحولات پشت‌پرده، تحلیل‌های متفاوتی ارائه داده‌اند که نشان می‌دهد این احتمال، گرچه همچنان کم است، اما نمی‌توان آن را به‌طور کامل منتفی دانست.
آیا آمریکا به ایران حمله می‌کند؟
نشانه‌های افزایش تنش در منطقه
در هفته‌های گذشته، هم‌زمان با حملات هوایی اسرائیل به مناطقی در سوریه و لبنان، ایالات متحده نیز تحرکاتی در منطقه نشان داده است. حضور ناوهای هواپیمابر آمریکا در خلیج فارس و انتقال تجهیزات نظامی به پایگاه‌های منطقه‌ای، می‌تواند به‌عنوان یک نمایش قدرت تلقی شود که هدف آن بازدارندگی است، اما در عین حال می‌تواند منجر به سوءتفاهم و درگیری ناخواسته نیز گردد.
طبق گزارش وب‌سایت معتبر TWZ، ایالات متحده اخیراً بمب‌افکن‌های B-2 Spirit خود را به پایگاه راهبردی دیگو گارسیا در اقیانوس هند منتقل کرده است. این اقدام نظامی، پیام روشنی به ایران و متحدانش می‌دهد مبنی بر اینکه واشنگتن برای مقابله نظامی در صورت نیاز آماده است. همچنین حضور گسترده ناوهای یو‌اس‌اس کارل وینسون و یو‌اس‌اس آیزنهاور در منطقه، قدرت بازدارندگی آمریکا را به‌شدت افزایش داده است.
موضع ایران در برابر تهدیدات احتمالیایران همواره تأکید کرده است که آغازگر هیچ جنگی نخواهد بود، اما در صورت هرگونه حمله، پاسخ سخت و فوری خواهد داد. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و فرماندهان نظامی ایران نیز بارها اعلام کرده‌اند که هرگونه تجاوز به خاک ایران با واکنش کوبنده مواجه خواهد شد و منافع آمریکا و متحدانش در منطقه هدف قرار خواهند گرفت.
در عین حال، تغییراتی نیز در رفتار منطقه‌ای ایران مشاهده می‌شود. برای مثال، برخی تحلیل‌گران غربی معتقدند که ایران تا حدودی حمایت خود را از حوثی‌های یمن کاهش داده تا از تنش‌های مستقیم با آمریکا بکاهد. با این حال، همچنان نفوذ ایران در عراق، سوریه و لبنان عاملی برای نگرانی واشنگتن است.
وضعیت داخلی آمریکا و تأثیر آن بر تصمیمات نظامی
تصمیم‌گیری درباره آغاز یک جنگ، صرفاً به عوامل خارجی محدود نمی‌شود. شرایط داخلی ایالات متحده – از وضعیت اقتصادی، محبوبیت رئیس‌جمهور و فشارهای سیاسی داخلی – نقش مهمی در تعیین راهبردهای بین‌المللی این کشور دارد. در برخی موارد، رهبران سیاسی برای انحراف افکار عمومی از مسائل داخلی، گزینه حمله نظامی را روی میز قرار می‌دهند.
نظر تحلیل‌گران درباره احتمال جنگ مستقیم
بیشتر تحلیل‌گران نظامی بر این باورند که احتمال آغاز یک جنگ تمام‌عیار بین آمریکا و ایران پایین است. دلیل اصلی آن، پیامدهای غیرقابل پیش‌بینی چنین درگیری‌ای برای اقتصاد جهانی، امنیت منطقه و وجهه بین‌المللی آمریکا است. با این حال، درگیری‌های محدود یا حملات نقطه‌ای ممکن است در قالب پاسخ به یک حادثه یا در چارچوب عملیات‌های ویژه رخ دهد.
همچنین روسیه و چین به‌عنوان دو بازیگر بزرگ جهانی، با هرگونه حمله نظامی به تأسیسات ایران مخالفت جدی نشان داده‌اند. مسکو هشدار داده است که چنین اقدامی می‌تواند منجر به یک فاجعه هسته‌ای شود، در حالی که پکن نیز از طریق دیپلماسی فعال تلاش دارد تنش‌ها را کاهش دهد.
سناریوهای احتمالی در صورت افزایش تنش
- درگیری‌های نیابتی گسترده‌تر: افزایش تنش میان گروه‌های مورد حمایت ایران و نیروهای آمریکایی یا متحدانش در عراق، سوریه یا یمن.
- حملات محدود هوایی: آمریکا ممکن است برخی زیرساخت‌های نظامی یا هسته ای ایران را به‌طور محدود هدف قرار دهد، با هدف ارسال پیام هشدار.
- جنگ سایبری و اقتصادی: گسترش حملات سایبری، تحریم‌های شدیدتر و فشار اقتصادی از جمله گزینه‌های کم‌هزینه‌تر و محتمل‌تر هستند.
- بازگشت به میز مذاکره: در صورت میانجی‌گری موفق کشورهای ثالث، امکان بازگشت به مذاکرات هسته‌ای نیز وجود دارد.
سیگنال‌های مثبت برای بازگشت به مذاکره
در ۲۴ ساعت گذشته، برخی منابع خبری بین‌المللی گزارش داده‌اند که نشانه‌هایی از تمایل هر دو طرف برای آغاز مجدد مذاکرات مشاهده شده است. به گزارش رسانه‌های غربی، مقامات دیپلماتیک ایران و آمریکا از طریق کانال‌های غیررسمی در حال بررسی امکان احیای مذاکرات هسته‌ای و گفتگوهای امنیتی منطقه‌ای هستند. تحلیل‌گران این تحولات را نشانه‌ای از باز شدن یک پنجره دیپلماتیک جدید می‌دانند که در صورت مدیریت صحیح، می‌تواند جایگزین مناسبی برای درگیری نظامی باشد.
کشورهایی مانند عمان، قطر و سوئیس نقش مهمی در این زمینه ایفا می‌کنند و گفته می‌شود که پیام‌هایی غیرمستقیم بین تهران و واشنگتن رد و بدل شده است. همچنین برخی منابع از احتمال برگزاری یک نشست محرمانه در یکی از کشورهای خلیج فارس خبر داده‌اند که می‌تواند آغازگر دور جدیدی از مذاکرات باشد.
در صورت آغاز مجدد گفت‌وگوها، بسیاری از سناریوهای درگیری نظامی به حاشیه رانده خواهند شد و مسیر دیپلماسی دوباره تقویت خواهد شد.
نتیجه‌گیری: آیا جنگی در راه است؟
با توجه به بررسی تمامی عوامل سیاسی، نظامی و اقتصادی، می‌توان گفت که احتمال وقوع جنگ مستقیم و گسترده بین ایران و آمریکا در حال حاضر پایین است؛ اما درگیری‌های پراکنده و افزایش فشارهای غیرنظامی محتمل به نظر می‌رسد. آنچه اهمیت دارد، حفظ کانال‌های دیپلماتیک و جلوگیری از سوءتفاهم‌هایی است که می‌توانند شعله‌ورکننده یک بحران بزرگ باشند.
