نوید بهره‌وری بالا در کشت گلرنگ با ارقام جدید در اصفهان

نجمه کمالی روز دوشنبه در گفت وگو با هیچ یک _  ویژگی‌ها و مزایای کشت ارقام جدید گلرنگ در استان اصفهان را مورد اشاره قرار داد و گفت: ارقام جدید گلرنگ، مانند «پرنیان»، «گلدشت»، «امیر» و «صفه»، دارای ویژگی‌هایی از جمله مقاومت به خشکی، تحمل دمای بالا و پایین و درصد بالای روغن هستند و رقم «پرنیان» با عملکرد دانه بالا و پایداری در شرایط مختلف اقلیمی برای کشت آبی در مناطق معتدل سرد مناسب است.

وی تصریح کرد: گلرنگ با نام علمی «Carthamus tinctorius» یک گیاه یک‌ ساله، بومی ایران و مشرق‌ زمین است که ارتفاع آن به حدود ۶۰ سانتی‌ متر می‌ رسد و برگ‌ های پهن و دندانه‌ دار و بدون دمبرگ و ظاهری کمی خاردار دارد.

کمالی ادامه داد: این گیاه بسیار مقاوم به خشکی، گرما و سرماست و ریشه عمیق آن تا عمق ۳ تا ۴ متر خاک می‌تواند آب جذب کند و در برابر دمای منفی ۲ درجه سانتی‌گراد تا مثبت ۴۰ درجه تاب‌آوری دارد اما در مراحل حساس مانند انتقال از فاز رویشی به زایشی و گل‌دهی، نسبت به سرما، شوری و دمای بالا و پایین حساس است.

وی استان اصفهان را یکی از قطب‌های اصلی کشت گلرنگ در کشور معرفی کرد و گفت: از مجموع ۶ هزار هکتار سطح زیرکشت این گیاه در کشور، حدود سه هزار و ۵۰۰ هکتار به استان اصفهان اختصاص دارد و شهرستان‌های هرند، اردستان و مبارکه از مهم‌ترین مناطق کشت این محصول هستند.

این محقق اصفهانی درباره تناوب زراعی مناسب برای گلرنگ افزود: با توجه به این که گلرنگ به بیماری‌های خاک‌ زی حساس است، نباید بیش از چهار سال متوالی در یک زمین کشت شود.

کمالی تاکید کرد: می‌توان قبل از گلرنگ حبوبات کشت کرد و پس از آن جو یا سایر غلات را کاشت.

وی درباره ویژگی‌های خاک مناسب برای کشت گلرنگ نیز گفت: این گیاه در انواع خاک‌ها رشد می‌کند اما بهترین عملکرد را در خاک‌های عمیق با بافت متوسط و pH خنثی دارد و شخم با گاوآهن قلمی و زیرشکن برای آماده‌سازی بستر کشت نیز مناسب است.

این پژوهشگر درباره نیاز آبی گلرنگ تصریح کرد: آبیاری نرمال گلرنگ در هفت نوبت انجام می‌شود؛ شامل پس از کشت، جوانه‌زنی، رشد سریع ساقه، غنچه‌دهی، گل‌دهی و دانه‌بندی و همچنین بسته به نوع کشت (بهاره یا پاییزه) برنامه کوددهی متفاوتی دارد.

وی گفت: در کشت بهاره، ۸۰ کیلوگرم اوره و ۴۰ کیلوگرم فسفات آمونیوم توصیه می‌شود و در کشت پاییزه این مقدار کمتر است.

وی تاکید کرد: کود دهی در اوایل بهار نیز ضروری است ولی باید از تماس مستقیم کود با برگ جلوگیری شود، چون باعث کاهش سطح سبز گیاه می‌شود.

کمالی همچنین در مورد کاربردهای این گیاه گفت: دانه گلرنگ یک منبع غنی روغن است که ۲۳ تا ۳۶ درصد روغن دارد و ارقام اصلاحی جدید با درصد روغن بالاتر تولید شده‌اند و گلچه‌های رنگارنگ آن جایگزینی برای زعفران است و در صنایع غذایی، رنگرزی، تولید گل مصنوعی و همچنین برای خوراک دام و طیور و بهبود رنگ زرده تخم‌مرغ استفاده می‌شوند.

وی افزود: گلرنگ دارای خواص دارویی همچون ضد التهاب، ضد درد، ضد تومور، ضد دیابت، کاهش‌دهنده فشار خون و مفید برای قلب و عروق است و اخیرا از آن به‌عنوان گل شاخه‌ بریده زینتی نیز استفاده می‌شود.

وی درباره چالش‌های کشت این گیاه گفت: یکی از مشکلات گلرنگ سنتی، درصد پایین روغن و ضخامت بالای پوسته دانه است که فرایند روغن‌کشی را سخت می‌کند اما ارقام اصلاح‌شده جدید، هم درصد روغن بالاتر و هم پوسته نازک‌تری دارند و این ارقام در حال آماده‌سازی برای ورود به بازار هستند.

کمالی خاطرنشان کرد: ارقام مناسب برای کشت آبی پاییزه در اصفهان شامل «گل‌مهر»، «پدیده»، «گلدشت»، «امیر» و «پرنیان» هستند و برای کشت انتظاری، ارقام «گلدشت» و «امیر»، برای تابستان ارقام« گلدشت»، «صفه» و «امیر» و برای کشت دیم پاییزه نیز« فرامان»، «امید» و «سینا »توصیه می‌شود.

وی گفت: این تنوع ارقام، بهره‌وری کشت گلرنگ در استان را به‌طور محسوسی افزایش خواهد داد.

مجموع اراضی زراعی قابل‌کشت استان حدود ۴۸۵ هزار هکتار است که در سال‌های نرمال از حیث بارش حدود ۷۰ درصد آن به کشت محصولات زراعی مانند انواع غلات، حبوبات و محصولات علوفه‌ای، جالیزی و انواع سبزی و صیفی اختصاص می‌یابد.

با توجه به اینکه اصفهان وضعیت آبی نابسامان و کم‌سابقه‌ای را در نیم‌ قرن اخیر سپری می‌کند و افزایش جمعیت و تغییر الگوی مصرف، طرح های انتقال آب، افزایش صنایع و برداشت‌های بالادست شرایطی را ایجاد کرده است که آب رودخانه زاینده‌رود در ۲ دهه اخیر از سد «چم آسمان» در شهرستان لنجان واقع در غرب استان تا تالاب گاوخونی به دفعات خشکانده شده و همین امر توقف متناوب کشت و کار در مناطق مختلف استان را در پی داشته است اما محققان مرکز تحقیقات کشاورزی وآموزش منابع طبیعی استان اصفهان همواره به دنبال راهی برای کاهش مصرف آب با بهره وری بالا در کشت محصولات باغی و زراعی هستند.