تعرفه‌ها ترامپ و هفته سخت بازارهای جهانی

بازارهای آمریکا

بازارهای ایالات‌متحده در هفته گذشته با نوسانات شدیدی ناشی از تنش‌های تجاری و تصمیمات سیاست‌گذاری دولت ترامپ بود، هفته گذشته با کاهش شدید قیمت‌ها آغاز شد و افت هفته قبل را ادامه داد، زیرا نگرانی‌ها پیش از اجرای تعرفه‌های جدید دولت ترامپ در روز چهارشنبه (۲۰ فروردین)‌ شدت گرفت.با این‌حال، در روز چهارشنبه ترامپ اعلام کرد برای ۹۰ روز تعرفه‌های متقابل را برای بیشتر کشورهای تجاری به حالت تعلیق در می‌آورد تا فرصتی برای مذاکرات فراهم شود. این خبر باعث افزایش چشم‌گیر قیمت سهام شد و شاخص Nasdaq Composite بیش از ۱۲ درصد افزایش یافت و دومین رکورد تاریخی خود را ثبت کرد.اما نکته قابل توجه این بود که دولت ترامپ چین را از تعلیق ۹۰ روزه مستثنی کرده و در عوض آن طی هفته چندین بار تعرفه‌ها برای کالاهای چینی را تا ۱۴۵ درصد افزایش داد، در حالی که چین هم در واکنش، تعرفه‌ها را برای واردات آمریکا تا ۱۲۵ درصد افزایش داد.

تشدید جنگ تجاری بین دو اقتصاد بزرگ جهان و نگرانی‌ها در مورد تأثیرات آن بر رشد اقتصادی جهانی باعث شد تا بخشی از خوش‌بینی روز چهارشنبه (۲۰ فروردین) کاهش یابد و سهام در روز پنج‌شنبه بخشی از رشد خود را از دست داد.

در نهایت، شاخص S&P ۵۰۰ با ۵.۷۰ درصد افزایش و شاخص Nasdaq Composite با ۷.۲۹ درصد رشد بسته شد. شاخص Russell ۲۰۰۰ دیرتر به روند صعودی پیوست و با ۱.۸۲ درصد افزایش به‌کار خود پایان داد.در همین‌حال، فدرال‌رزرو روز چهارشنبه گزارش جلسه سیاست‌گذاری خود در ماه مارس را منتشر کرد. طبق این گزارش، مقامات فدرال‌رزرو عموماً نگرانی‌هایی در مورد کاهش رشد اقتصادی و اشتغال داشتند، در حالی که نگرانی‌های تورمی افزایش یافته بود و عدم قطعیت زیادی در پیش‌بینی‌ها وجود داشت.آن‌ها هم‌چنین پیش‌بینی کردند تورم ممکن است تحت تأثیر تعرفه‌های جدید افزایش یابد. بیش‌تر اعضا معتقد بودند باید با احتیاط بیش‌تری سیاست‌های پولی را تنظیم کرد تا از اثرات منفی ناشی از عدم‌قطعیت اقتصادی جلوگیری شود. اگرچه مقامات فدرال‌رزرو معتقدند که هنوز قادر به‌واکنش مناسب به داده‌های اقتصادی جدید هستند، اما اذعان داشتند که ممکن است در صورت ادامه تورم و ضعف در رشد اقتصادی، انتخاب‌های دشواری پیش‌رو داشته باشند.در هفته گذشته، داده‌های شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI) برای ماه مارس منتشر شد که نشان می‌دهد قیمت‌ها به‌طور کلی ۰.۱ درصد نسبت به ماه قبل افزایش یافته است، که این کم‌ترین رشد در ۹ ماه اخیر بود. همچنین در مقایسه سال‌به‌سال، قیمت‌ها ۲.۸ درصد افزایش یافت که کم‌ترین افزایش ۱۲ ماهه از مارس ۲۰۲۱ بود.اگرچه این خبر می‌تواند برای مصرف‌کنندگان نویدبخش باشد، اما در روز جمعه دانشگاه میشیگان اعلام کرد پیش‌بینی تورم یک سال آینده مصرف‌کنندگان در آوریل به ۶.۷ درصد افزایش یافته که بالاترین سطح از ۱۹۸۱ بوده است. هم‌چنین شاخص کلی احساسات مصرف‌کنندگان برای چهارمین ماه متوالی کاهش پیدا کرد و به ۵۰.۸ رسید که نشان‌دهنده کاهش ۱۱ درصدی نسبت به ماه گذشته است و کم‌ترین سطح از ژوئن ۲۰۲۲ به شمار می‌آید.نگرانی‌ها در مورد وضعیت تجارت جهانی باعث افزایش بازده در اوراق خزانه‌داری ایالات‌متحده شد و در اکثر سررسیدها بازده‌ها رشد داشتند. در این بین، اوراق بلندمدت بیشترین افزایش را تجربه کردند. بازدهی اوراق ۱۰ ساله خزانه‌داری تا روز جمعه بیش از ۴.۵ درصد افزایش یافت، در حالی که هفته قبل این عدد کم‌تر از ۴ درصد بود.

بازارهای اروپا

در شرایطی که تنش‌های تجاری شدت یافت، شاخص STOXX Europe ۶۰۰ به‌طور کلی ۱.۹۲ درصد کاهش داشت. با این‌حال، پس از اعلام تصمیم ترامپ، مبنی بر تعلیق تعرفه‌های متقابل برای اکثر شرکای تجاری، بازارها روندی صعودی به‌خود گرفتند و بخشی از زیان‌ها جبران شد. با این‌حال، بسیاری از شاخص‌های مهم سهام در اروپا کاهش داشتند.شاخص DAX آلمان ۱.۳۰ درصد کاهش یافت، FTSE MIB ایتالیا ۱.۷۹ درصد پایین آمد و شاخص CAC ۴۰ فرانسه ۲.۳۴ درصد از ارزش خود را از دست داد. هم‌چنین شاخص FTSE ۱۰۰ بریتانیا با کاهش ۱.۱۳ درصدی مواجه شد.

آشفتگی‌های بازار که ناشی از اعلام تعرفه‌های جدید ترامپ بود، بانک‌های‌مرکزی منطقه یورو و بریتانیا را وادار کرد تا نظارت خود بر بازارهای مالی و نهادهای مالی را تشدید کنند. بانک‌مرکزی اروپا از بانک‌ها خواسته است که نظارت بیشتری بر سپرده‌ها و سایر منابع تأمین مالی انجام دهند.

هم‌چنین بانک انگلستان از بانک‌ها اطلاعات بیشتری درباره نقدینگی بازار و مشکلات احتمالی مشتریان نظیر صندوق‌های پوششی خواسته است. این بانک همچنین برنامه فروش اوراق‌قرضه خود را برای سه‌ماهه دوم تغییر داده و مزایده‌های اوراق بلندمدت را به‌تعویق انداخته است. کمیته سیاست‌گذاری مالی بانک انگلستان هشدار داده که ممکن است اصلاحات بیشتری در بازارها صورت گیرد و تنش‌های تجاری جهانی و فشارهای بازارهای مالی می‌تواند بر ثبات مالی و رشد اقتصادی تأثیر منفی بگذارد.تولید صنعتی آلمان در ماه فوریه ۱.۳ درصد کاهش یافت، پس از آن‌که در ماه ژانویه رشد ۲ درصدی داشت. این کاهش عمدتاً در بخش‌های ساخت‌وساز، انرژی و صنایع غذایی مشاهده شد، اما رشد در تولید تجهیزات الکتریکی تا حدی این افت را جبران کرد. در ایتالیا، تولید صنعتی در فوریه ۰.۹ درصد کاهش یافت و در سه ماهه دسامبر تا فوریه نیز ۰.۷ درصد افت داشت.گزارش‌ها نشان داد، اقتصاد ایتالیا در سال ۲۰۲۴ فقط ۰.۷ درصد رشد داشته که کم‌تر از پیش‌بینی رسمی ۱.۰ درصد بوده است. پیش‌بینی‌های وزارت خزانه‌داری ایتالیا برای رشد تولید ناخالص داخلی (GDP) به‌شدت کاهش یافته و از ۱.۲ درصد به ۰.۶ درصد کاهش یافته است. ایتالیا در حال حاضر با آمریکا تراز تجاری مثبتی دارد و مشمول تعرفه عمومی ۲۰ درصد خواهد شد.اقتصاد بریتانیا در ماه فوریه ۰.۵ درصد رشد کرد، این افزایش بیشتر ناشی از رشد بخش خدمات بود و پیش‌بینی‌ها برای رشد اقتصادی به میزان ۰.۱ درصد را پشت سر گذاشت. در مقایسه سال‌به‌سال، تولید ناخالص داخلی این کشور ۱.۴ درصد افزایش یافت که از پیش‌بینی‌ها نیز بالاتر بود. با این‌حال، بازارهای مالی انتظار دارند که بانک انگلستان نرخ‌های بهره را در سال جاری کاهش دهد.

بازارهای آسیا

در ژاپن شاخص‌های Nikkei ۲۲۵ و TOPIX هر کدام حدود ۰.۶ درصد کاهش داشتند. این شاخص‌ها در روز دوشنبه به‌شدت افت کردند، زیرا فروش سنگین ناشی از تعرفه‌های تهاجمی آمریکا و نگرانی‌های مربوط به جنگ تجاری جهانی تشدید شد. بانک‌های ژاپنی از جمله بخش‌هایی بودند که بیشترین کاهش را در این روز تجربه کردند.با این‌حال، تمایل مقامات آمریکا به شروع مذاکرات تجاری با ژاپن باعث کاهش فشار شد. در ادامه هفته، سهام ژاپنی پس از اعلام کاهش موقت نرخ تعرفه‌ها به ۱۰ درصد برای بیشتر شرکای تجاری آمریکا (به جای ۲۴٪) به‌مدت ۹۰ روز رشد قابل‌توجهی کردند. با این‌حال، تعرفه ۲۵ درصد اعمال شده بر واردات خودروهای ژاپنی به آمریکا در این وقفه موقت شامل نشد. ژاپن در حال تلاش برای استثناء از تعرفه‌های بالاتر است.نگرانی‌ها از شرایط رکودی در ایالات‌متحده و سقوط اوراق خزانه‌داری آمریکا باعث شد تا سرمایه‌گذاران به دارایی‌های امن‌تری هم‌چون ین روی بیاورند. ارزش ین به بالاترین حد خود رسید و از حدود ۱۴۷ ین در هفته پیشین به‌محدوده ۱۴۲ ین در برابر دلار آمریکا افزایش یافت.در همین‌حال، بازده اوراق‌قرضه دولتی ۱۰ ساله ژاپن از ۱.۱۸ درصد در پایان هفته پیش به ۱.۳۶ درصد افزایش یافت. برخی نشانه‌ها از ثبات در بازار سهام حمایت کرد که به این باور افزوده که روند عادی‌سازی سیاست‌های پولی بانک مرکزی ژاپن همچنان در دستور کار است. در حالی‌که ممکن است افزایش نرخ بهره بعدی این بانک به تأخیر بیفتد، این بانک دلایل خوبی برای سخت‌تر کردن سیاست‌های پولی دارد چرا که تورم دستمزدها و خدمات هم‌چنان قوی باقی‌مانده است.
بازارهای سهام چین با کاهش هفتگی مواجه شدند، اما کاهش‌ها با امید به این که تشدید جنگ تجاری با آمریکا موجب شود پکن سیاست‌های تحریک اقتصادی جدیدی را به اجرا بگذارد، تا حدی جبران شد. شاخص CSI ۳۰۰ چین در هفته گذشته ۲.۸۷ درصد و شاخص Shanghai Composite نیز ۳.۱۱ درصد کاهش داشت. در هنگ‌کنگ، شاخص Hang Seng با کاهش ۸.۴۲ درصدی روبه‌رو شد. با این‌حال، به دلیل گزارش‌ها مبنی بر دیدار مقامات ارشد دولت چین برای بررسی تحرکات اقتصادی جدید به منظور مقابله با تعرفه‌های بالاتر آمریکا، هر دو شاخص سهام چین در چهار روز متوالی که تا جمعه ادامه داشت، افزایش یافتند.در روز جمعه، چین تعرفه‌ها بر کالاهای وارداتی از آمریکا را از ۸۴ درصد به ۱۲۵ درصد از تاریخ ۱۲ آوریل افزایش داد. این اقدام پس از آن صورت گرفت که ترامپ تأکید کرد تعرفه‌های کلی بر کالاهای چین به ۱۴۵ درصد رسیده است. با این‌حال، مقامات چینی افزایش اخیر آمریکا را «شوخی» توصیف کرده و به‌نظر می‌رسید که دیگر هیچ افزایش تعرفه‌ای را در دستور کار خود نخواهند داشت. وزارت‌بازرگانی چین در اعلام کرد: «اعمال مکرر تعرفه‌های غیرمعمول بالا از سوی آمریکا به یک بازی عددی تبدیل شده است که هیچ معنای اقتصادی واقعی ندارد. اگر آمریکا به بازی با اعداد در زمینه تعرفه‌ها ادامه دهد، چین آن را نادیده خواهد گرفت.»اقتصاددانان پیش‌بینی می‌کنند تعرفه‌های آمریکا ممکن است تولید ناخالص داخلی چین را در سال جاری بین ۱ تا ۲ درصد کاهش دهد، این پیش‌بینی پیش از تشدید تعرفه‌ها در هفته گذشته اعلام شده بود. با این‌حال، با توجه به این‌که چین در حال کاهش بدهی‌ها و فشاری که در سال‌های اخیر بر اثر حباب مسکن در کشور ایجاد شده، است، مقامات چینی این ظرفیت را دارند که تأثیرات منفی این تعرفه‌ها را از طریق اقدامات بیشتر اقتصادی و تحریک مالی جبران کنند.چین هم‌چنین به‌طور واضحی اعلام کرده قصد دارد مصرف داخلی را افزایش دهد، پیش‌بینی می‌شود این روند ادامه یابد. این سیاست در راستای تلاش‌های دولت برای تقویت اقتصاد داخلی و کاهش وابستگی به صادرات است.

بازارهای ارز دیجیتال

بیت‌کوین نیز در پی تشدید تنش‌های تجاری بین آمریکا و چین نوسانات زیادی را تجربه کرد. قیمت آن از ۸۸ هزار دلار در اوایل آوریل به کم‌تر از ۷۵ هزار دلار کاهش یافت، اما پس از اعلام توقف ۹۰ روزه تعرفه‌ها توسط ترامپ، قیمت دوباره به ۸۳,۵۰۰ دلار بازگشت. تاثیر تعرفه‌ها و اقدامات تلافی‌جویانه چین، نوسانات زیادی را در بازار به وجود آورد. بیت‌کوین در این هفته ۰.۴۳ درصد کاهش داشت، در حالی که شاخص‌های دیگر مانند S&P ۵۰۰ و طلا رشد داشتند.در بخش قانون‌گذاری، ترامپ لایحه‌ای را امضا کرد که قانون مربوط به بروکرهای دیفای IRS را لغو می‌کند و این حرکت باعث تقویت صنعت کریپتو می‌شود. هم‌چنین SEC پرونده هلیوم را رد کرد که نشانه‌ای از تغییرات مثبت برای بازار کریپتو تحت ریاست جدید است.

تحلیل بازار جهانی طلا

قیمت طلا در هفته گذشته در انتها با قیمت ۳,۲۳۶ دلار در هر اونس بسته شد. طلا روز جمعه (۲۲ فروردین) از مرز ۳۲۰۰ دلار عبور کرد، زیرا ضعف دلار آمریکا و تشدید جنگ تجاری بین ایالات‌متحده و چین، ترس از رکود اقتصادی را افزایش داد و سرمایه‌گذاران را به‌سمت پناهگاه امن طلا سوق داد. قیمت طلا در طول این هفته بیش از ۶ درصد رشد داشته است.

طلا به‌وضوح به‌عنوان دارایی امن ترجیحی در جهانی که توسط جنگ تجاری ترامپ دچار آشوب شده، دیده می‌شود. دلار آمریکا تضعیف شده و اوراق خزانه‌داری به‌شدت فروخته می‌شوند، چون اعتماد به آمریکا به‌عنوان یک شریک تجاری قابل اتکا کاهش یافته است. روز جمعه، چین تعرفه واردات کالاهای آمریکایی را به ۱۲۵ درصد افزایش داد و سطح تنش میان دو اقتصاد بزرگ جهان بالاتر رفت.

در ماه مارس، شاخص قیمت تولیدکننده آمریکا (PPI) به‌طور غیرمنتظره‌ای ۰.۴ درصد کاهش یافت، اما پیش‌بینی می‌شود تعرفه‌های واردات، تورم را در ماه‌های آتی افزایش دهند. معامله‌گران اکنون انتظار دارند فدرال‌رزرو از ژوئن کاهش نرخ‌بهره را از سر بگیرد و تا پایان سال حدود ۹۰ واحد پایه کاهش دهد.

تحلیل بازار جهانی نفت

رویکرد ناپایدار ترامپ در زمینه تعرفه‌ها به صنعت نفت آسیب‌های جدی وارد کرده است. سوزان بل، معاون ارشد بازارهای کالا در Rystad Energy، می‌گوید در زمان‌های عدم‌قطعیت، بهترین گزینه برای شرکت‌های نفتی کاهش هزینه‌های سرمایه‌گذاری است.او تاکید کرد نه تنها اعتماد به سرمایه‌گذاری در صنعت شیل کاهش یافته، بلکه سرمایه‌گذاری در کل ایالات‌متحده نیز تحت تأثیر قرار گرفته است. شرکت‌های نفت شیل نقش اساسی در تبدیل ایالات‌متحده به بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت‌خام جهان داشته‌اند. این شرکت‌ها به قیمت‌های نفت‌خام حدود ۶۵ دلار به‌ازای هر بشکه نیاز دارند تا بتوانند چاه‌های جدید با سود حفاری کنند.او هم‌چنین اضافه کرد: اگر قیمت نفت در سطح پایین ۶۰ دلار باقی بماند، شرکت‌ها ممکن است در شش‌ماه آینده حفاری را کاهش دهند. تولیدکنندگان باید تصمیم بگیرند که آیا می‌خواهند سودهای خود را کاهش دهند یا فعالیت‌هایشان را محدود کنند. به گفته بل، احتمال کاهش ۵۰ دکل حفاری وجود دارد، ممکن است دکل‌های بیشتری نیز از چرخه فعالیت خارج شوند.گلدمن‌ساکس پیش‌بینی خود برای قیمت نفت دبلیوتی (WTI) را به ۵۸ دلار تا پایان دسامبر ۲۰۲۵ و به ۵۱ دلار تا پایان سال آینده کاهش داده است. والت چنسلر مشاور انرژی، گفته است که اگر قیمت نفت به محدوده ۵۰ تا ۵۵ دلار به‌ازای هر بشکه افت کند، رشد نفتی ایالات‌متحده به صفر می‌رسد.شرکت‌های شیل هم‌چنین با افزایش هزینه‌ها به دلیل تعرفه‌های فولادی ترامپ مواجه‌اند که می‌تواند هزینه حفاری چاه‌های جدید را تا ۱۰ درصد افزایش دهد.
بل تاکید کرد این موضوع نیاز به قیمت‌های بالاتر نفت را برای انجام حفاری‌های سودآور به دنبال دارد.برخی تولیدکنندگان شیل به‌شدت به سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ واکنش نشان داده و آن را عامل بی‌نظمی در بازارهای کالا توصیف کرده‌اند. یکی از مدیران اعلام کرد که این بی‌نظمی یک فاجعه برای بازارهای کالاست و خواستار ثبات در سیاست‌ها شد.کریس رایت، وزیر انرژی ایالات‌متحده، نیز اذعان کرد که کاهش قیمت‌ها شرکت‌های نفتی را نگران خواهد کرد. او امیدوار است که ترامپ با از بین بردن عدم قطعیت درباره مجوزها و خطوط لوله، هزینه‌های تولیدکنندگان را کاهش دهد.در نهایت، این نوسانات و عدم‌قطعیت ناشی از تعرفه‌های ترامپ به سهام شرکت‌هایی مانند لیبرتی آسیب رسانده و باعث کاهش ۳۲ درصدی ارزش این سهام از تاریخ ۲ آوریل شده است.