
بازار زعفران ایران طی سالهای اخیر تحت تأثیر عوامل گوناگونی از جمله تحولات سیاسی، نوسانات نرخ ارز و شرایط عرضه و تقاضا قرار داشته است. یکی از مهمترین متغیرهایی که میتواند بر این بازار تأثیرگذار باشد، توافقات بینالمللی و بهویژه روند مذاکرات میان ایران و ایالات متحده آمریکا است. تحقق توافقی نظیر احیای برجام یا حصول توافقهای جدید در زمینه کاهش تحریمها، میتواند پیامدهای قابلتوجهی برای صنعت زعفران ایران به همراه داشته باشد؛ پیامدهایی که هم در کوتاهمدت و هم در بلندمدت نمود پیدا میکنند.در صورت کاهش تحریمها، صادرات زعفران ایران با سهولت بیشتری انجام خواهد شد و فعالان این حوزه با موانع کمتری در مسیر نقلوانتقال ارز، تجارت بینالمللی و انجام مبادلات مالی روبهرو خواهند بود. این تسهیل در فرآیندهای تجاری به افزایش عرضه زعفران ایران در بازارهای جهانی منجر خواهد شد که میتواند بر سطح قیمت جهانی این محصول اثر کاهشی بگذارد. از سوی دیگر، ورود ارزهای خارجی حاصل از این گشایشهای سیاسی ممکن است منجر به کاهش نرخ ارز در بازار داخلی شود. از آنجا که قیمت زعفران در ایران بهشدت تحت تأثیر نرخ ارز قرار دارد، کاهش ارزش دلار میتواند باعث کاهش قیمت ریالی این محصول شود. البته باید توجه داشت که میزان بهرهمندی فعالان بازار از این شرایط به سیاستهای صادراتی و توانایی آنها در استفاده از فرصتهای جدید بستگی خواهد داشت.
در کنار این آثار اقتصادی، رفع موانع بینالمللی میتواند شرایط را برای جذب سرمایهگذاری در بخش کشاورزی بهویژه در حوزه تولید و فرآوری زعفران فراهم سازد. افزایش سرمایهگذاری، چه از سوی سرمایهگذاران داخلی و چه خارجی، به بهبود کیفیت، ارتقای بهرهوری و افزایش حجم تولید خواهد انجامید که ممکن است در بلندمدت به کاهش یا تثبیت قیمتها منجر شود. در همین راستا، با فراهم شدن امکان حضور مستقیم شرکتهای ایرانی در بازارهای جهانی، برندهای داخلی خواهند توانست بدون واسطههایی نظیر شرکتهای اماراتی یا اسپانیایی، جایگاه مستقلی برای خود تعریف کنند. چنین روندی نهتنها به افزایش ارزش افزوده محصولات ایرانی منجر میشود، بلکه موجب ارتقای رقابتپذیری و تثبیت موقعیت ایران بهعنوان تولیدکننده اصلی زعفران در سطح بینالمللی خواهد شد.
در حال حاضر، قیمت پایه زعفران در بورس کالای ایران حدود ۸۴ میلیون تومان به ازای هر کیلوگرم اعلام شده است. در بازار آزاد، بسته به نوع و کیفیت، این محصول با قیمتهای متنوعتری معامله میشود. بهعنوان مثال، قیمت هر کیلوگرم زعفران نگین صادراتی حدود ۱۱۴ میلیون تومان و زعفران سوپرنگین حدود ۱۱۷ میلیون تومان گزارش شده است. نمودارهای قیمت نیز نشاندهنده نوسانات قابلتوجهی در این بازار هستند. برای نمونه، شاخص آتی زعفران در بورس کالا هماکنون با قیمت ۱,۳۵۱,۰۰۰ ریال معامله میشود که نسبت به سقف تاریخی خود، یعنی ۱,۵۲۸,۹۰۰ ریال، کاهش یافته است. این افت قیمت را میتوان ناشی از شرایط کلی بازار، انتظارات تورمی، و همچنین اخبار سیاسی و اقتصادی اخیر دانست.
در مجموع، میتوان گفت که تحقق توافق میان ایران و آمریکا و کاهش محدودیتهای بینالمللی میتواند نقشی مهم در بهبود شرایط تجارت زعفران ایفا کند. این توافقات ضمن آنکه هزینههای مبادلاتی را کاهش میدهند، میتوانند زمینهساز توسعه سرمایهگذاری، افزایش صادرات، ارتقای کیفیت و تثبیت قیمتها در بازار جهانی شوند. با این حال، بررسی دقیقتر آثار چنین توافقاتی مستلزم تحلیلهای مستمر و جامع از روندهای سیاسی، اقتصادی و تجاری کشور خواهد بود. در شرایطی که بازار زعفران همچنان با عدم قطعیتهای متعددی روبهروست، توجه به سیاستگذاریهای هوشمندانه و حمایت از تولیدکنندگان و صادرکنندگان داخلی بیش از پیش اهمیت مییابد.