بسیاری از ما شاخص توده بدنی یا همان BMI را به‌عنوان معیاری برای سنجش وزن سالم می‌شناسیم. اما آیا این معیار برای همه گروه‌ها به‌درستی عمل می‌کند؟ پژوهشی تازه، به‌خصوص درباره ورزشکاران مرد، پاسخ جالبی به این پرسش داده است.
به گزارش هیچ یک _ شاخص توده بدنی (BMI) از طریق تقسیم وزن فرد بر مربع قد او محاسبه می‌شود. این شاخص سال‌هاست به‌عنوان ملاکی جهانی برای تشخیص اضافه‌وزن و چاقی در نظر گرفته شده است. بر اساس معیارهای سازمان جهانی بهداشت، اگر BMI بالاتر از ۲۵ باشد، فرد دچار اضافه‌وزن و اگر بالاتر از ۳۰ باشد، دچار چاقی محسوب می‌شود. با این حال، استفاده از این شاخص برای ورزشکاران همیشه محل بحث بوده، چرا که این گروه معمولاً حجم عضلانی بالایی دارند که می‌تواند در نتیجه BMI تأثیر بگذارد.
مشکل اصلی اینجاست که BMI بین توده چربی و توده عضلانی تفاوتی قائل نمی‌شود. به‌همین دلیل، ورزشکاری با عضلات زیاد و چربی اندک ممکن است به اشتباه چاق محسوب شود. این موضوع در حالی‌ست که بسیاری از سازمان‌های ورزشی همچنان از این معیار استفاده می‌کنند.
در همین راستا، پروفسور مروان الغوش از دانشگاه مودنا و رجو امیلیا در ایتالیا همراه با پژوهشگرانی از دانشگاه ورونا و دانشگاه بیروت که در زمینه علوم اعصاب، بیومدیسین و حرکت تخصص دارند، مطالعه‌ای انجام دادند تا دقت BMI در تشخیص چاقی در میان ورزشکاران مرد را بررسی کنند.
در این مطالعه، ۶۲۲ مرد ورزشکار بین سنین حدود ۲۶ سال که در رشته‌هایی چون فوتبال، بسکتبال، کاراته و کراس‌فیت در سطح رقابتی فعالیت داشتند، بررسی شدند. ابتدا BMI آن‌ها اندازه‌گیری شد، سپس درصد چربی بدنشان با استفاده از اسکن DXA که روشی دقیق برای سنجش ترکیب بدنی است، تعیین گردید.
از این اقدامات پژوهشی نتایج جالبی به‌دست آمد: بر اساس معیار فعلی BMI، حدود ۲۸ درصد از این افراد اضافه‌وزن یا چاق محسوب شدند. اما وقتی درصد واقعی چربی بدنشان اندازه‌گیری شد، کمتر از ۴ درصد در این دسته قرار گرفتند. به بیان ساده‌تر، بسیاری از این ورزشکاران فقط به خاطر عضلاتشان، به اشتباه چاق شناخته شده بودند.
بر پایه یافته‌های این پژوهش، محققان به این نتیجه رسیدند که مرزهای BMI برای ورزشکاران باید متفاوت باشد. آن‌ها با مدل‌سازی آماری به این ارقام جدید رسیدند: برای تشخیص اضافه‌وزن، BMI باید از ۲۸.۲ به بالا باشد و برای چاقی از ۳۳.۷ به بالا. این اعداد متناسب با میزان چربی پایین‌تر در بدن ورزشکاران تعیین شده‌اند.
نتایج فوق که در کنگره سالانه چاقی اروپا در سال ۲۰۲۵ در مالاگای اسپانیا ارائه شده‌اند، نشان می‌دهند که استفاده از یک معیار ثابت برای همه افراد، می‌تواند به اشتباه‌های جدی منجر شود. در حالی که اسکن‌های دقیق DXA بهترین روش تشخیص ترکیب بدن هستند، دسترسی به آن‌ها در همه شرایط ممکن نیست. در مقابل، اندازه‌گیری قد و وزن ساده‌تر و قابل اجرا در اکثر باشگاه‌های ورزشی است.
پژوهشگران توصیه کرده‌اند که سازمان‌ها و کمیته‌های ورزشی، به‌جای تکیه بر استانداردهای قدیمی، از این شاخص‌های جدید برای سنجش وزن ورزشکاران استفاده کنند تا ارزیابی دقیق‌تری به‌دست آید.
