معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری از ایجاد سازوکار استفاده از دارایی‌های نامشهود به عنوان وثیقه دریافت وام خبر داد. پیش از این اعطای ضمانت‌نامه تعهد پرداخت، از اقداماتی بود که برای ساده‌تر کردن فرایند دریافت وام انجام شده بود.
گروه علم و پیشرفت ؛ تجربه سختی‌های دریافت وام ممکن است برای شما نیز آشنا باشد، معمولا دریافت وام از بانک‌ها به حدی دشوار و معمولا با بهره سنگین است که بسیاری از متقاضیان قید آن را می‌زنند. حال اگر وام دریافتی با هدف ایجاد خط تولید یک محصول فناورانه باشد، عملا یک منبع بالقوه خلق ثروت از بین می‌رود.
تسهیل در تأمین مالی، لازمه رشد تولید
یکی از موانع جدی رشد تولید در کشور، مشکلات پیش روی تولیدکنندگان برای جذب سرمایه است. تأمین مالی و جذب سرمایه، از لازمه‌های رشد و توسعه محصولات جدید و دغدغه‌های همیشگی تولیدکنندگان و کارآفرینان است. شرکت‌ها برای توسعه بازار و افزایش تولید خود نیاز دارند از منابع مالی مختلف سرمایه جذب کنند و در خط تولید خود هزینه کنند.
تأمین سرمایه در همه شرکت‌ها و واحدهای تولیدی، با هر مقیاسی، از مهمترین مواردی است که برای رشد تولید لازم است. در این بین، جذب سرمایه در کسب‌وکارهای نوپا و شرکت‌های کوچک از اهمیت بیشتری برخوردار است. در این شرکت‌ها معمولا محصول تولیدی شرکت در مرحله‌ای پرریسک است و اگر جذب سرمایه برای توسعه آن انجام نشود حتی امکان شکست کسب‌وکار نیز وجود خواهد داشت.
منظور از شرکت‌های کوچک، شرکت‌هایی هستند که میزان فروش، تعداد افراد شاغل و دارایی‌های کمتری دارند. در مقابل، شرکت‌های بزرگ، شرکت‌هایی با فروش بالا، تعداد افراد و دارایی‌های زیاد هستند. منظور از دارایی نیز، منابع دارای ارزش اقتصادی هستند که مالکیت آنها در اختیار شرکت است. دارایی‌های یک شرکت می‌تواند به دو صورت فیزیکی و مشهود یا غیر فیزیکی و نامشهود باشد. ساختمان، زمین، تجهیزات و ماشین‌آلات و… به عنوان دارایی‌های مشهود و نشان تجاری، نرم‌افزار، ایده و نوآوری، تعداد کاربر در فضای مجازی و… نیز به عنوان دارایی‌های نامشهود شناخته می‌شود.
شرکت‌ها در مسیر رشد و تولید خود ممکن است به منابع مختلفی برای تأمین سرمایه مورد نیاز خود مراجعه کنند. بازار بورس و بانک از مهمترین منابعی است که پیش روی شرکت‌ها و صاحبان کسب‌وکارها برای تأمین سرمایه وجود دارد، اما در عمل این دو منبع در بسیاری از موارد ممکن است مشکلات و مسائل خاصی را بر سر راه کارآفرینان ایجاد کند. مشکلاتی که با تنظیم‌گری (رگولاتوری) صحیح و ایجاد سازوکارهای مناسب توسط دولت مرتفع گردند.
وثیقه سنگین، مانع دریافت وام از بانک‌ها
بسیاری از شرکت‌ها در مسیر توسعه محصول خود ممکن است برای دریافت تسهیلات مجبور باشند به مؤسسات مالی و بانک‌ها مراجعه کنند و درخواست وام نمایند. این درحالی است که در مقابل، بانک‌ها برای دادن وام به متقاضی، درخواست وثیقه یا ضمانت‌نامه‌های سنگین دارند که دریافت وام را دشوار می‌کند.
بانک‌ها ممکن است نسبت مشخصی از میزان وام را به عنوان وثیقه از متقاضی درخواست نمایند که در بسیاری از موارد، تأمین این وثیقه از عهده شرکت‌ها و مخصوصا شرکت‌های کوچک و با دارایی‌های کمتر برنمی‌آید. برای مثال شرکت‌های کوچک معمولا ملک یا ساختمان مناسب برای تأمین وثیقه را ندارند و برای دریافت وام با مشکل مواجه می‌شوند.
به این ترتیب، ایجاد شرایط سختی چون نیاز به وثیقه و ضمانت‌های سنگین، به مانعی جدی در رشد تولید و در نهایت تحقق اهداف و برنامه‌های اقتصادی و تولیدی کشور تبدیل شده است.
شرایط ویژه دریافت وام برای دانش‌بنیان‌های کوچک
اگر شرکت‌ها بتوانند معادل با وثیقه مورد نیاز بانک، ضمانت‌نامه در اختیار بانک قرار دهند، می‌توانند از بانک‌ها درخواست وام کنند. این امر، موضوع تفاهم‌نامه‌ای بود که در اواخر فروردین‌ماه سال جاری، مابین «صندوق نوآوری و شکوفایی»، «صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری تعاون وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی» و «صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری صنایع کوچک وزارت صنعت، معدن و تجارت» منعقد شد.
مطابق با این تفاهم‌نامه شرکت‌های دانش‌بنیان کوچک می‌توانند از این دو صندوق، ضمانت‌نامه تعهد پرداخت دریافت کنند و از آن به عنوان وثیقه دریافت وام در بانک‌ها استفاده کنند. این اتفاق می‌تواند کمی از مشکلات و موانع بر سر راه دریافت وام برای متقاضیان دانش‌بنیانی که دارایی‌های کافی برای وثیقه ندارند را کاهش دهد.
نحوه دریافت ضمانت‌نامه برای دریافت وام بانکی
مهرداد خلیلی، مدیر تسهیلات و خدمات اهرمی صندوق نوآوری و شکوفایی در گفتگو با خبرنگار علم و فناوری خبرگزاری فارس گفت: در این سرویس جدید که برای تسهیل ضمانت پرداخت شکل گرفته است، شرکت‌های دانش‌بنیان کوچک می‌توانند از هر بانک عاملی درخواست تسهیلات داشته باشند.
وی در تعریف شرکت‌های کوچک مورد خطاب تصریح کرد: شرکت‌هایی شامل این قاعده می‌شوند که دانش‌بنیان باشند و بخواهند تسهیلات مورد نظر را بر روی محصول دانش‌بنیان خود هزینه کنند. میزان فروش سال گذشته این شرکت‌ها بایستی کمتر از 20 میلیارد تومان و تعداد نفرات بیمه‌ای آنها هم کمتر از 50 نفر باشد.
خلیلی در رابطه با روال کاری این موضوع نیز اظهار کرد: شرکتی که درخواست ضمانت‌نامه تعهد پرداخت دهد، از طریق صندوق نوآوری و شکوفایی به دو صندوق مذکور معرفی می‌شوند. شرکت می‌تواند از دو صندوق به انتخاب خود، ضمانت‌نامه تعهد پرداخت بگیرد. این ضمانت‌نامه با حداقل هزینه‌کرد و در کمترین زمان ممکن در اختیار شرکت قرار می‌گیرد.
وی افزود: شرکت‌های دانش‌بنیان مشمول این قاعده، می‌توانند با مراجعه به سامانه غزال، درخواست ضمانت‌نامه تعهد پرداخت دهند. سقف استفاده از این امکان نیز تا حداکثر 10 میلیارد تومان است. در حال حاضر در کشور حدود 400 شرکت وجود دارند که مشمول این طرح می‌شوند.
تجربه به رسمیت شناختن دارایی‌های نامشهود در بازار سرمایه
بازار سرمایه نیز یکی از مهمترین مسیرهای تأمین مالی شرکت‌هاست. شرکت‌ها با انتشار سهام و سایر اوراق بهادار خود در بازار بورس، اقدام به جذب سرمایه مورد نیاز خود می‌کنند؛ به این صورت که شرکت با فروش بخشی از سهام خود در بازار سرمایه، بخشی از منابع مالی موردنیاز برای گسترش فعالیت‌‌‌ها یا سایر موارد را تأمین می‌کند.
در تأمین مالی از طریق بازار سرمایه، ارزش‌گذاری و ارائه شرکت در بازار بورس، به واسطه ارزش دارایی‌های شرکت است. عملا تا قبل از سال 1401، سازوکاری برای به رسمیت شناختن دارایی‌های نامشهود در بازار بورس وجود نداشت و در خردادماه سال 1401 بود که ضوابط مشخصی برای ارزش‌گذاری استارت‌آپ‌ها و ورود آنها به بورس تنظیم شد و در حال حاضر، شرکت‌ها می‌توانند از مجموع دارایی‌های مشهود و نامشهود خود برای ورود به بازار سرمایه و استفاده از این فضا به عنوان یک منبع تأمین مالی اقدام کنند.
استفاده از دارایی‌های نامشهود به عنوان وثیقه وام بانکی
به رسمیت شناختن دارایی‌های نامشهود در بازار سرمایه شاید مقدمه‌ای باشد برای اینکه سازوکاری تنظیم شود تا این دارایی‌ها به عنوان وثیقه بانک‌ها برای دریافت وام نیز مورد استفاده قرار گیرند.
دهقانی فیروزآبادی، معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری در گفتگوی نشست خبری خود اعلام کرد: یکی از برنامه‌های راهبردی که در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری دنبال می‌شود این است که بتوانیم با استفاده از ارزش‌گذاری فناوری‌ها و دارایی‌های نامشهود شرکت‌ها، زیرساختی را برای جذب تسهیلات ایجاد کنیم.
به گفته دهقانی، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به کمک کمیسیون اقتصادی مجلس، به دنبال تقویت نظام وثیقه‌گذاری شرکت‌های دانش‌بنیان از طریق ایجاد سازوکار ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود است.
تجربه بازار سرمایه در خصوص دارایی‌های نامشهود و ورود شرکت‌های دانش‌بنیان به بازار بورس، نشان می‌دهد ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود می‌تواند مسیرهای تأمین مالی را هموار کند و چه بسا این امر در مورد تأمین مالی به کمک بانک‌ها نیز مؤثر واقع شود.
