آیا پیشرفت در موضوعات علمی بدون دانش هسته‌ای ممکن است؟
موضوعات مرتبط با دانش هسته‌ای، از حوزه‌های لبه علم هستند و بدون آن، پیشروی در بسیاری از زمینه‌های علمی ممکن نخواهد بود.
به گزارش گروه علم و پیشرفت پایگاه خبری هیچ یک _ دانش هسته‌ای در حوزه‌های علمی و کاربردی مختلف از تأمین انرژی گرفته تا سلامت، از جمله موضوعات جدید و مرز علمی این حوزه‌هاست. فناوری هسته‌ای در علوم مختلف به کار برده می‌شود تا بتواند راه‌حلی برای مشکلات و چالش‌های آن حوزه باشد و امروزه به عنوان عامل پیشرفت و محرکی برای سایر حوزه‌های علم و فناوری به شمار می‌رود.
جهان در قرن اخیر شاهد ظهور فناوری‌های مختلفی بوده است که به نوعی مسیر پیشرفت و توسعه همه بخش‌های علمی و فناورانه مختلف را هموار کرده است. فناوری نانو، فناوری هسته‌ای، هوش مصنوعی و… در علوم مختلف به عنوان ابزاری نوین استفاده می‌شوند تا بتوانند به تحقیقات و تولید علم بیشتر کمک کنند. نمونه‌ای از این تأثیرگذاری نیز وجود رشته‌ها و مباحث بین رشته‌ای مختلف مانند بیوانفورماتیک، پزشکی هسته‌ای، پرتودرمانی و… است.
پرهیز از نگاه تک‌بعدی به دانش و فناوری اتمی
بیش از 80 سال پیش اتو هان، شیمی‌دان آلمانی، هسته اتم اورانیوم را شکافت و در پی آن باب جدیدی در علم باز شد و جامعه علمی، حسی شبیه به کشف نفت برای اولین بار به خود گرفت. فناوری هسته‌ای به عنوان منبع جدید و عظیمی برای تأمین انرژی مطرح شد و اولین تلاش‌های خود را در تأمین حرارت مورد نیاز برای تولید برق در نیروگاه‌های هسته‌ای انجام داد، اما در آن مرحله ثابت نماند و بسیاری از کاربردها و حتی علوم مختلف را تحت تأثیر قرار داد. فناوری هسته‌ای یک فناوری پیشران است که موضوعات جدید سایر حوزه‌های علمی مانند پزشکی، کشاورزی، انرژی و… به آن وابسته است و بدون آن نمی‌توان در موضوعات به‌روز نقش‌آفرینی کرد.
امروزه بیشتر کشورهایی که سلاح هسته‌ای از محصولات هسته‌ای آن‌ها به شمار می‌رود، سعی در نگه‌داشتن این فناوری در سطح امنیتی و از بین بردن وجهه صلح‌آمیز آن هستند. دنیای غرب در پی القای آن است که استفاده کشورهایی مانند ایران از صنعت و فناوری هسته‌ای، رسیدن به سلاح هسته‌ای کشتار جمعی است.
القای امنیتی بودن این فناوری برای جلوگیری از دستیابی دیگران به آن در پی توقف بخش اعظمی از فعالیت‌های علمی و فناورانه کشورهای دیگر است.
از طرفی، برخی نگاه‌ها به فناوری هسته‌ای به عنوان موضوعی است که در یک حوزه محدود کاربرد دارد. برای مثال به باور بسیاری، این فناوری تنها در نیروگاه‌های تولید برق به کار می‌رود، در صورتی که با کاربردهای فراوان در بسیاری از زمینه‌های صلح‌آمیز است. امروزه نمی‌توان نقش دانش هسته‌ای را در کشاورزی یا پزشکی منکر شد و به عنوان مثال استفاده از پرتوهای هسته‌ای برای درمان سرطان را نادیده گرفت.
فناوری‌های امروزی در بسیاری از کاربردها استفاده می‌شوند و ممکن است بتوان راه‌های جایگزین برای آن حوزه کاربردی پیدا کرد، اما نمی‌توان پیگیری دانش آن را کنار گذاشت. برای مثال امروزه استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر برای تولید برق اولویت بالاتری نسبت به روش‌های دیگر دارند و در پزشکی هسته‌ای مهم‌ترین ابزار درمان سرطان، فناوری هسته‌ای است.
دانش هسته‌ای باید در علوم مختلف سرریز کند
هر نوع فناوری، از فناوری‌های زیستی و اطلاعات گرفته تا اتمی، می‌تواند در تولید محصولات و رفع نیازهای مختلف مورد استفاده قرار گیرد. برای مثال، فناوری زیستی دستورزی ژنتیکی می‌تواند در کشاورزی موجب تولید محصولات باکیفیت و با کمیت بالا شود و در سلامت، به تولید داروهای نوترکیب کمک کند. فناوری اتمی نیز یک فناوری پرکاربرد در بسیاری از زمینه‌هاست که می‌تواند گره از بسیاری از مشکلات جامعه بگشاید.
استفاده از فناوری هسته‌ای در جهت تولید برق، تنها یکی از این کاربردهاست، در صورتی که بسیاری از کاربردهای پزشکی، صنعتی، کشاورزی و… می‌توان برای آن متصور شد.
امروزه از پرتوهای کنترل‌شده در فناوری اتمی برای بهبود کیفی محصولات کشاورزی، بهره‌گیری از رادیوداروها در حوزه‌های درمان و بخش تشخیصی نمونه‌ای از این کاربردهای متنوع است. این فناوری همچنین می‌تواند در شیرین‌سازی آب مصرفی، تصویربرداری پزشکی، پرتودرمانی و درمان سرطان، اصلاح نژاد، بهداشت و ایمن‌سازی محصولات دامی و خوراک دام و بسیاری از موضوعات دیگر مورد استفاده قرار گیرد.
موضوع کاربردهای گسترده دانش اتمی و ضرورت سرریز آن به حوزه‌های مختلف، مورد توجه رهبر انقلاب اسلامی نیز بوده است. ایشان در بیانات اخیر خود در جمع فعالان صنعت هسته‌ای، بر ضرورت سرریز دانش هسته‌ای در بخش‌های مختلف زندگی همچون سلامت، صنعت، کشاورزی، محیط‌زیست و آب‌شیرین‌کُن و برخورداری مردم از پیشرفت‌های علمی صنعت هسته‌ای تأکید کردند.
ایشان همچنین زیرساخت‌ها و دستاوردهای فناوری اتمی را که می‌تواند آغازکننده کاربردها و مسیرهای جدید در موضوعات گوناگون باشد را در بیانات اخیر خود مورد توجه قرار دادند و از نمایشگاه دستاوردهای صنعت هسته‌ای نیز بازدید کردند که گزارش آن در فیلم زیر قابل مشاهده است.
استفاده از دستاوردهای فناوری هسته‌ای در 140 بخش صنعتی
سرریز فناوری هسته‌ای به سایر بخش‌ها و درون جامعه، نکته‌ای حائز اهمیت است و برای این امر، بایستی از شرکت‌ها و مؤسسات فعال در این زمینه بهره برد. زیست‌بوم دانش‌بنیان کشور، با توجه به پیشرفت‌ها و توسعه‌ای که طی یک دهه اخیر داشته است، می‌تواند نقش پررنگی در تنوع کاربرد دانش اتمی داشته باشد. به گفته محمد اسلامی، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران بیش از ۱۴۰ بخش صنعتی کشور نظیر صنایع فولاد، سیمان، پتروشیمی و آزمایشگاهی و سایر بخش‌های گوناگون استفاده‌کننده دستاوردهای هسته‌ای کشور هستند.
کاهش بار تأمین برق از روی دوش فناوری هسته‌ای در آینده
در یک گزارش که توسط شرکت چینی BP در سال 2015 منتشر شده است، پیش‌بینی تولید برق از انرژی هسته‌ای تا سال 2035 به تفکیک مناطق مختلف جهان نمایش داده شده است. بر اساس این گزارش شاهد تولید حجم وسیعی برق هسته‌ای در جهان و به‌خصوص در چین تا سال 2035 خواهیم بود، در نقاط دیگر جهان نیز که عموماً کمتر توسعه‌یافته‌اند، انرژی هسته‌ای دارای رشد مطلوبی خواهد بود، اما در اروپا حفظ سهم و در آمریکای شمالی کاهش نامحسوسی خواهد داشت.
پیش‌بینی تولید برق هسته‌ای در جهان تا سال 2035
بررسی‌ها نشان می‌دهد که کشورهای آسیایی برخلاف کشورهای اروپایی و آمریکا، تعداد بیشتری نیروگاه جوان برق هسته‌ای دارند. این یعنی، رویکرد این کشورها به طور کلی، توسعه نیروگاه‌های خود برای تأمین برق مورد نیاز کشور بوده است. یکی از دلایل این امر را می‌توان چنین دانست که به طور کلی سهم تأمین برق از طریق انرژی‌های تجدیدپذیر در حال افزایش است.
با وجود روند کاهشی یا ثابت سهم برق تولیدی از طریق فناوری هسته‌ای، تعداد تجهیزات مرتبط با فناوری اتمی و رآکتورهای ساخته‌شده در جهان، همچنان روندی افزایشی دارد. نگاهی به روندها و فعالیت‌های روبه‌رشد مرتبط با این فناوری نشان می‌دهد که فناوری هسته‌ای به جز در تولید برق، در کاربردهای دیگری نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عبارت دیگر، سهم تولید برق از انرژی هسته‌ای در حال کاهش و یا ثبات و کاربردهای فناورانه دیگر آن رو به افزایش است.
امروزه کسب دانش فناوری هسته‌ای مورد توجه بسیاری از کشورهای جهان است. دستیابی به فناوری‌های نوین به دلیل ثروت‌سازی و همچنین قدرت‌سازی برای کشور، تأثیر مستقیم و غیر مستقیم بسیاری در زندگی روزمره مردم خواهد داشت. فناوری هسته‌ای یک فناوری پیشران برای توسعه هر کشوری مانند ایران است و تأثیرگذاری آن در صنایع و بخش‌های گوناگون کشور جلوه‌گر می‌شود. از طرفی پیشرفت در دانش و تخصص هسته‌ای موجب سرریز آن به زمینه‌های مختلف می‌شود و پیشرفت همه صنایع و حوزه‌های کاربردی مختلف را به دنبال دارد.
