سن بازنشستگی
منابع و مصارف صندوق‌های بازنشستگی در سال‌های اخیر دچار نوعی ناترازی شده است و برای جلوگیری از بحران‌ها در این صندوق‌ها، اصلاحات ساختاری در نظام بازنشستگی به عنوان یک ضرورت به شمار می‌آید که یکی از مهمترین اصلاحات، موضوع افزایش سن و سابقه بازنشستگی است.
به گزارش پایگاه خبری هیچ یک – از آنجا که افزایش شمار مستمری‌بگیران و بازنشستگان در صندوق‌های بیمه‌ای تعادل در منابع و مصارف سازمان‌ها و صندوق‌های بیمه‌گر ر ا بر هم زده است، مهمترین راهکار عملیاتی و راهبردی در این زمینه، افزایش سن بازنشستگی است تا زمان بیمه‌پردازی توسط افراد شاغل در دستگاه‌ها و کارگاه‌های تولیدی، خدماتی و صنعتی نیز روند افزایشی داشته باشند.
براساس آمارها و اطلاعات موجود، میانگین پرداخت حقوق و مستمری در کشور ۲۹ سال است که همین موضوع دلیل پایین بودن سن بازنشستگی در کشور محسوب می‌شود و ورود افراد بازنشسته در سنین پایین برای دریافت مستمری علاوه بر افزایش بار مالی سنگین به صندوق‌های بیمه‌ای و بازنشستگی، موجب رشد پرداختی بابت حقوق و کاهش مصارف این سازمان‌ها است.
وجود چنین موضوعاتی ضرورت افزایش سن بازنشستگی را دوچندان می‌کند؛ به همین منظور بسیاری از کشورهای دنیا برای این موضوع اقدامات جدی انجام داده‌اند اما در ایران به دنبال قانونی شدن این مساله امکان تغییرات در سن بازنشستگی وجود دارد که در لایحه بودجه ۱۴۰۲ و برنامه هفتم توسعه به این موضوع اشاره شده است.
افزایش امید به زندگی دلیل قانع‌کننده‌ای برای بالابردن سن بازنشستگی
سن امید به زندگی در کشور به ۷۵ سال رسیده است؛ بنابراین باید با افزایش سن بازنشستگی امکان اشتغال این افراد در سنین بالا هم وجود داشته باشد تا ضمن جلوگیری از ناترازی منابع و مصارف صندوق‌های بیمه‌ای به نوعی مانعی برای بازنشستگی افراد در سنین پایین‌تر از ۵۰ سال ایجاد شود.
اکنون طبق برنامه‌ریزی‌ها، قرار است در یک برنامه بلندمدت سن بازنشستگی در ایران نیز همانند دیگر کشورهای دنیا از ۵۲ به ۵۸ سال برسد. باید با افزایش امید به زندگی، سن بازنشستگان نیز روندی افزایشی داشته باشد زیرا در سال‌های اخیر با وجود رشد جدی در سن امید به زندگی اما سن بازنشستگی نه تنها افزایشی نبوده بلکه روند کاهشی هم داشته است.
در بند «د» تبصره ۲۰ لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ آمده است که سال‌های خدمت مورد قبول برای بازنشستگی همه مستخدمان مرد و زن دارای حداقل مدرک کارشناسی معتبر در مشاغل اختصاصی در همه صندوق‌های بازنشستگی کشوری و لشگری در سال جاری بازنشسته می‌شوند، در صورت اعلام نیاز دستگاه و رضایت مستخدم بدون رعایت شرط سنی به مدت ۲ سال افزایش می‌یابد.
پیشنهادات صندوق بازنشستگی در برنامه هفتم توسعه چیست؟
مدیرعامل صندوق بازنشستگی کشوری پیشتر پیشنهاداتی را برای اصلاح تعدد صندوق‌ها در برنامه هفتم توسعه ارائه داده و گفته است: سایر کشورها برای این مشکلات با برنامه‌ریزی درست از این مرحله عبور کرده‌اند و در چنین کشورهایی دو یا سه صندوق بازنشستگی نقش محوری را ایفا می‌کنند.
نعمت‌الله ترکی معتقد است: اکنون کشور ما با تعدد و تنوع صندوق‌های بازنشستگی مواجه است و ۱۸ صندوق بازنشستگی هر کدام با تبعیت از قوانین و مقررات خاص خود، فعالیت دارند و خدمات متفاوتی را به افراد تحت پوشش ارائه می‌دهند.
وی با اشاره به تأمین بخشی از منابع صندوق از محل کسورات شاغلان، گفت: در زمان تأسیس صندوق بازنشستگی کشوری نسبت شاغل به بازنشسته هفت به یک بود اما اکنون این معادله برعکس شده است و ضریب پشتیبانی صندوق به کمتر از یک رسیده است.
پیشنهاد افزایش سن بازنشستگی به ۶۰ سال در برنامه هفتم توسعه
کاهش ضریب پشتیبانی و عدم تعادل منابع و مصارف این روزها به عنوان بزرگترین مشکل صندوق‌ها و سازمانی‌های بیمه‌ای و بازنشستگی است زیرا هر قدر تعداد بازنشستگان بیشتر باشد میزان مصارف بیشتر و در آن صورت کمبود منابع بیشتر احساس می‌شود که این موضوع به همان افزایش سن بازنشستگی در ارتباط است.
مدیرعامل صندوق بازنشستگی درباره افزایش سن بازنشستگی گفت: میانگین سن بازنشستگی در این صندوق با حدود ۵۲ سال، فاصله زیادی با سن امید به زندگی دارد؛ به همین منظور پیشنهاد افزایش سن بازنشستگی به ۶۰ سال در برنامه هفتم توسعه مطرح شده است.
ترکی با اشاره به تعهدات این صندوق برای پرداخت حقوق بازنشستگان و مستمری‌بگیران، اظهار داشت: پرداخت به موقع حقوق برای جلوگیری از نگرانی بازنشستگان از اولویت‌های صندوق بازنشستگی کشوری است و درباره کسورات نیز باید نظم و روند مشخصی در پرداخت‌ها ایجاد شود.
وی ادامه داد: صندوق بازنشستگی ماهانه بیش از ۱۷ هزار میلیارد تومان برای حقوق بازنشستگان پرداخت می‌کند؛ بنابراین همسان‌سازی حقوق نیز یکی از تعهدات صندوق بازنشستگی کشوری است که در این زمینه اقدامات خوبی انجام شده اما دغدغه بازنشستگان این است که این موضوع در سنوات بودجه‌ای آورده نشده است و باید به عنوان قانون دائمی دنبال شود که به همین منظور در برنامه هفتم توسعه پیشنهاد آن داده شده است.
قوانین مربوط به افزایش سن بازنشستگی در برنامه هفتم توسعه
در ماده ۶۶ برنامه هفتم توسعه آمده است: سن و سابقه قابل قبول در همه حالات احراز شرایط بازنشستگی در همه سازمان‌ها و صندوق‌های بازنشستگی در طول برنامه هفتم توسعه به ازای هر سال ۶ ماه افزایش می‌یابد؛ در مواردی که کارفرما، دستگاه‌های اجرایی موضوع ماده یک این قانون باشد، بیمه شده در صورت داشتن مدرک کارشناسی ارشد و بالاتر می‌تواند پس از رسیدن به شرایط بازنشستگی همچنان به کار خود ادامه دهد مشروط به اینکه سن وی بالاتر از ۶۵ سال نباشد.
در تبصره یک این ماده قانونی نیز آمده است که صندوق‌های بازنشستگی که شرط سنی بازنشستگی مشمولان آنها ۶۰ سال و بالاتر است؛ از مفاد این حکم مستثنی هستند.
در تبصره ۲ این ماده قانونی آمده است: درباره صندوق‌های بازنشستگی که مبنای حداقل سن بازنشستگی تعیین نشده است، حداقل سن لازم برای بازنشستگی ۵۳ سال در سال اول برنامه است. زنان شاغلی که زمان لازم‌الاجرا شدن قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت مصوب ۱۴۰۰ صاحب فرزند یا فرزندانی شده یا می‌شوند به ازای هر فرزند از یک سال کاهش در سن بازنشستگی برخوردار می‌شوند و برای فرزند سوم و بیشتر میزان کاهش ۱.۵ سال به ازای هر فرزند خواهد بود.
افزایش تدریجی سن بازنشستگی در طول برنامه
موضوع افزایش سن بازنشستگی به عنوان یکی از مطالبات جدی صندوق‌های بازنشستگی و بیمه‌گر است تا از این طریق تعادل منابع و مصارف این سازمان‌ها به نوعی ایجاد شود که به همین منظور داود منظور رئیس سازمان برنامه و بودجه نیز می‌گوید: صندوق‌های بازنشستگی ناترازی‌های شدیدی دارند و منابع و مصارف آنها با هم سازگاری ندارند و دچار کسری هستند؛ اصلاحات سنجه‌ای می‌تواند به افزایش منابع صندوق‌های بازنشستگی کمک کند.
وی با اشاره به افزایش سن بازنشستگی در لایحه برنامه هفتم توسعه افزود: بنابراین باید برخی از اصلاحات که اصطلاحاً اصلاحات سنجه‌ای نامیده می‌شوند در ضوابط بازنشستگی اتفاق بیفتد.
در پیش‌نویس این لایحه، اصلاحاتی پیش‌بینی شده است که برخی از آنها به سن بازنشستگان برمی‌گردد و با درنظرگرفتن تدابیری، سن بازنشستگی تا پایان برنامه هفتم توسعه به تدریج افزایش خواهد یافت.
رئیس سازمان برنامه و بودجه از وجود اصلاحاتی دیگری در همین زمینه خبر داد و ابراز امیدواری کرد مجموعه این اصلاحات به کسانی که در سن کار هستند به اندازه‌ای به افزایش منابع صندوق‌های بازنشستگی کمک کند تا صندوق‌ها بتوانند خدمات شایسته‌ای به بازنشستگان ارائه دهند. اگر محدودیت منابع صندوق‌های بازنشستگی، خدماتی که بازنشستگان انتظار دارند دریافت کنند در عمل تحقق پیدا نمی‌کند که باعث نارضایتی می‌شود.
منظور تصریح کرد: در برنامه هفتم تلاش خواهیم کرد با اصلاحاتی که انجام می‌دهیم، منابع صندوق‌های بازنشستگی بهبود و افزایش یابد و ورودی‌ها بیشتر شود تا صندوق‌ها بتوانند خدمات شایسته و پایداری را به بازنشستگان ارائه دهند.
رئیس سازمان برنامه و بودجه درباره تاثیر افزایش سن بازنشستگی در بکارگیری نیروی کار جوان، گفت: باید برای جوانان فرصت‌های شغلی جدید ایجاد شود. اگر بخواهیم جوانی را شاغل کنیم، قاعدتاً نباید کسی که هنوز در سن کار است و توانایی کار کردن دارد از بازار کار خارج کنیم.
با توجه به اینکه حیات و پایداری صندوق‌های بازنشستگی به تعادل در منابع و مصارف بستگی دارد، باید برای افزایش تعداد ورودی‌ها جهت تامین منابع و کاهش خروجی‌ها و مصرف کمتر مصارف این صندوق‌ها برنامه‌ریزی کرد که مهمترین اقدام در این زمینه افزایش سن بازنشستگی برای کاهش مصارف صندوق‌های بیمه‌ای است.
