صدوشانزدهمین برنده نوبل ادبیات کیست؟
هیچ کدام ازپیش‌بینی‌ها درست نبود و جایزه نوبل ادبیات ۲۰۲۳ به یون فوسه نمایشنامه‌نویس نروژی رسید.
به گزارش پایگاه خبری هیچ یک _ در حالی که اغلب افراد شانس کان شوئه نویسنده چینی و هاروکی موراکامی نویسنده ژاپنی را برای دریافت نوبل ادبیات ۲۰۲۳ بالا می‌دانستند، آکادمی سوئد یون فوسه نمایشنامه و نویسنده ۶۴ساله نروژی را به عنوان صد و شانزدهمین برنده نوبل ادبیات معرفی کرد.
جایزه نوبل در بخش ادبیات به فوسه «برای نمایشنامه‌ها و نثرهای بدیعش که صدای ناگفتنی را می‌دهد» رسید. او کارنامه ادبی قابل توجهی از جمله ۴۰ نمایشنامه، چندین رمان، شعر، مجموعه مقاله، کتاب کودک و ترجمه دارد. او یکی از پراجراترین نمایشنامهنویسان اروپا محسوب می‌شود.
یون فوسه در سال ۱۹۵۹ در غرب نروژ به دنیا آمد، دوران کودکی را در ساحل دریا قد کشید و بالید و در برگن به مدرسه و دانشگاه رفت و جامعه شناسی و فلسفه خواند. روح طبیعت برگن، با پاییزها و زمستان هایش، با تابستان ها و باران های یکریزش، با آن دریا و موج هایش، و آن آسمان سراسر ابرش، و آن کوه ها و آبدره هایش، و خلیج ها و دریاچه هایش، و آن بادها و بادبان هایش در آثار یون فوسه جوری به خورد اثر رخنه کرده است که آنها را به مرز شعر محض نزدیک کرده است.
منتقدان صاحب نام و محققان بسیاری درباره یون و آثارش کتاب ها و رساله های زیادی نوشته اند، آن چنان که حجم آنها از آثار خود یون افزون تر است.
فوسه نخستین‌بار در سال ۱۹۹۹ میلادی به دنبال اجرای نمایشنامه «کسی می‌آید» در پاریس به شهرت رسید. او پیش از نوشتن نخستین نمایشنامه‌اش، ۱۵ سال رمان، داستان و شعر برای کودکان نوشته است. وی به درخواست یک کارگردان جوان نروژی کای یونسن، در سال ۱۹۹۴ نمایشنامه «و ما هرگز از هم جدا نمی‌شویم» را نوشت. سال ۱۹۹۶ برای «کسی می‌آید» موفق به دریافت جایزه ایبسن شد.
یون فوسه به عنوان بزرگ‌ترین نمایشنامه‌نویس معاصر نروژی و یکی از مهم‌ترین نمایشنامهنویسان زنده دنیا شناخته شده است. او زبان تئاتری را در اواخر قرن بیستم متحول کرد و نگاهی نو به آن بخشید. ویژگی منحصربه فرد در آثار فوسه، زبان و فرم روایی اوست. او در نمایشنامه‌هایش از شیوه‌ای شاعرانه استفاده می‌کند، او کلمات را به صورت پلکانی و متقاطع می‌نویسد، تقریبا شبیه شعر نو، که همین ویژگی او را از بین دیگر نمایشنامهنویسان هم عصرش متمایز می‌کند.
فوسه در کسی می‌آید به یک زوج می‌پردازد که از دیگران گریخته اند برای آن که معتقدند دیگران بین آدم‌ها جدایی می‌اندازند. آن دو به نقطه‌ای دور رفته اند تا در تنهایی خود با همدیگر زندگی کنند؛ اما از همان آغاز نیز این شک و شبه هست که کسی می‌آید. زن می‌پندارد که یک زن می‌آید تا آرامش آن ها را بر هم بریزد؛ اما مرد دراین باره به جنسیت این فرد مزاحم اشاره ای نمی‌کند. این فکر درست از آب درمی‌آید. مردی می‌آید که این خانه قدیمی و کهنه را در ساحل دریا به این زوج فروخته است.
آکادمی سوئدی نوبل در جریان اعلام این نویسنده به عنوان برنده نوبل ادبیات امسال، از کتاب‌های «دیگر نام»، «من چیز دیگری است» و «نام جدید» که در فاصله سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۱ منتشر شدند به عنوان دستاوردهای بزرگ فوسه یاد کرده است.
همچنین آندرس اولسون رئیس کمیته نوبل در قالب بیانیه‌ای ضمن مقایسه فوسه با نویسندگانی همچون ساموئل بکت، توماس برنهارت و گئورگ تراکل، این نویسنده نروژی را به عنوان فردی توصیف کرده که پیوندهای زبانی و جغرافیایی را با تکنیک‌های هنری مدرنیستی ترکیب می‌کند.
آثار عظیم او که به زبان نروژی نینورسک نوشته شده و ژانرهای گوناگونی را در بر می‌گیرد، شامل انبوهی از نمایشنامه، رمان، مجموعه شعر، مقاله، کتاب کودکان و ترجمه است.
اغلب آثار فوسه با ترجمه محمد حامد در نشر نیلا منتشر شده است، نشر شباهنگ و نی هم آثاری از او منتشر کردند.
از آثاری که از این نویسنده در ایران ترجمه و منتشر شده است می‌توان به دختر با بارانی زرد، کسی می‌آید، مجموعه‌های نمایشی سگ‌های مرده و صورت‌های مرگ، دخترک روی مبل و زمستان، و هرگز جدا نمی‌شویم، شب آوازهایش را می‌خواند، اسم، دیدار، سایه‌ها، بیدار و خواب، آن‌جا، بنفش، ساکالا و آزادی اشاره کرد.
«نوبل»، جایزه معتبر جهانی هر ساله در اکتبر در رشته‌های فیزیک، شیمی، فیزیولوژی و پزشکی، ادبیات و صلح به افرادی تعلق می‌گیرد که بیشترین خدمات را به مردم جهان ارائه کرده باشند.
جایزه نوبل ادبیات از سال ۱۹۰۱ اعطا می‌شود. این جایزه در هفت مورد اعطا نشد: در سال های ۱۹۱۴، ۱۹۱۸، ۱۹۳۵، ۱۹۴۰، ۱۹۴۱، ۱۹۴۲ و ۱۹۴۳. واضح است که در طول جنگ جهانی اول و دوم، جوایز نوبل کمتری اعطا شد.
