فضای غنی ادبیات برای فیلمسازی

نازنین چیت‌ساز که برگزیده بخش «کتاب و سینما» چهلمین جشنواره فیلم کوتاه شد، درباره اثر اقتباسی خود و تفاوت آن با اثر قبلی به خبرنگار سینمایی هیچ یک گفت: این فیلم کوتاه اقتباسی از یک نویسنده‌ داستان نویس جوان و خوش ذوق ایرانی به اسم محمدرضا زمانی است. بر خلاف تجربه‌ قبلی من در فیلم «پرتاب ناگهانی یک فیل» که اقتباسی از داستان کوتاه خارجی به اسم «تقسیم طولانی» اثر ری برد  بری بود.

وی افزود: موضوع هر دو فیلم‌ کوتاهی که ساخته‌ام روابط انسانی و احساسات درونی دو نفره در فضای خانواده است. با این تفاوت که فیلم قبلی رابطه بین یک زوج و این فیلم رابطه بین یک پدر و پسر است.

این کارگردان جوان در ادامه این بحث اضافه کرد: در فیلم کوتاه «پرتاب ناگهانی یک فیل» موضوع زوجی است که در آستانه جدایی به سر می‌برند، اما در پایان فیلم نسبت به این جدایی دچار مکث و تامل می‌شوند. اما در فیلم «نام نام‌خانوادگی» رابطه پدر و پسر در وضعیتی است که صمیمیت ندارد و فاصله‌ بین آنها قابل مشاهده است. قرار است این رابطه به خاطر مسیری که پدر شروع کرده و وارد جمع پسرها می‌شود، بازسازی ‌شود.

وی ادامه داد: به لحاظ حال‌وهوا و فضای کلی، داستان «نام نام‌خانوادگی» درفضایی شلوغ با جمعی از پسران جوان روایت می‌شود و این مساله به لحاظ کارگردانی برای من چالش بیشتری داشت؛ چون در فیلم کوتاه قبلی ماجرا صرفا بین دو زوج بود.

چیت‌ساز درباره فضای اقتباس در فیلمسازی اظهار کرد:به نسبت ظرفیت و فضای غنی ادبیات،ما در حوزه اقتباس جلو نیستیم فضای اقتباس معادله‌ بردبرد می‌خواهد، این معادله به طوری است که نویسنده از اینکه داستانش قرار است به فیلم تبدیل شود باید احساس خوبی داشته باشد و مطمئن باشد حقوق معنوی و مادی او رعایت می‌شود. علاوه بر این فیلمساز هم از این که از ظرفیت غنی ادبیات استفاده کند و فیلم‌هایی با ایده‌های جذاب موجود و با ارزش افزوده‌ برای داستان داشته باشد، رضایت کامل داشته باشد.

چیت‌ساز با اشاره به اینکه کوتاه یا بلند بودن داستان ربطی به موضوع ندارد، بیان کرد: در هر حال، تبدیل داستان به فیلمنامه راه سختی است. اما طی کردن مسیر و دیدن نتیجه‌ نهایی جذابیت فوق‌العاده‌ای دارد. حتی ممکن است به نوعی ارزش افزوده‌ای از سمت شما در داستان اتفاق افتاده باشد.

این کارگردان با اشاره به اینکه متاسفانه برخی از فیلمسازان منت بر سر نویسندگان می‌گذارند که از داستانشان فیلم بسازند، توضیح داد: این در حالی است که بخش اعظم کار توسط نویسنده خلق می‌شود! فیلمسازان فیلم کوتاه به دلیل کم‌هزینه‌تر بودن بهتر است که از اقتباس بهره ببرند، چون فرآیند جالبی است و نتیجه‌اش هم بی‌نظیر استفیلمسازان فیلم کوتاه به دلیل کم‌هزینه‌تر بودن بهتر است که از اقتباس بهره ببرند، چون فرآیند جالبی است و نتیجه‌اش هم بی‌نظیر است.

وی در ارتباط با زمان و شیوه پرداختن به داستان اقتباسی بیان کرد: ممکن است فقط موقعیت اولیه داستان برای شما جالب باشد و با الهام از آن، اقتباس آزاد داشته باشید. گاهی هم ممکن است انقدر کلیت داستان کامل و با جزییات تصویری باشد که احتیاج به کار بیشتری نداشته باشد. در این حالت شاید تصمیم شما این باشد که به اقتباس وفادار بمانید. در عین حال ممکن است از یک داستان کامل که خط پیرنگ درستی دارد؛ اقتباس آزاد داشته باشید.

کارگردان «نام،نام خانوادگی» درمورد بخش «سینما و کتاب» در جشنواره افزود: اینکه یک بخش به طور تخصصی و با داوری جدی روی فیلم اقتباسی کار کند، بسیار اتفاق خوبی است که در سال‌های گذشته نداشتیم‌. این کار باعث می‌شود فیلمسازان بیشتر به سمت این بخش بیایند و این نکته حائز اهمیتی است.

وی درباره استقبال مخاطبان جشنواره از آثار بخش «سینما و کتاب» که به سانس فوق العاده رسید، عنوان کرد: خوشحالم از اینکه فیلمم در این بخش حضور دارد و مورد توجه واقع شده است. همچنین اینکه فیلم به سانس فوق‌العاده رسید شاهدی بر این موضوع است که قالب فیلم استاندارد بوده و مخاطب کار را پسندیده است.

چیت ساز درباره ایده ساخت فیلم کوتاهش نیز توضیح داد: من این داستان کوتاه را سال قبل خواندم و موقعیت اولیه‌ جالبی برایم داشت. جزو داستان‌هایی بود که خیلی سهل و ممتنع به نظر می‌آمد. برای همین زمان زیادی گذشت و با همفکری حسن حبیب زاده به نتیجه رسیدیم که چگونه از کاری که هم سخت است و هم آسان اقتباس کنیم. حیف بود که در زمان کوتاه و قبل از رسیدن به طرح کلی کاری بکنیم. به همین دلیل حدود ۴ یا ۵ ماه قبل نگارش فیلمنامه شروع شد. این ایده که پسری در جمع دوستانش به سر می‌برد و در یک شب پدرش وارد جمع می‌شود و دیگر نمی‌رود؛ برایم موقعیت جالبی داشت.