چگونه حجاب استایل‌ها معنای حجاب را تغییر می‌دهند؟
یک جامعه‌شناس می‌گوید:«حجاب، پوششی برای جلوگیری از هرگونه جلوه‌گری است؛ درصورتی‌که برخی بلاگرها و اینفلوئنسرها با سوءاستفاده از باورهای مذهبی جامعه تنها و تنها به فکر درآمدزایی بیشتر هستند و به حجاب نگاه تجاری دارند.»
گروه هیچ یک زندگی – قرن ۱۹ میلادی بود که پدیده حجاب استایل در کشورهای سکولار مثل ترکیه، اندونزی و مالزی شیوع پیدا کرد. در ابتدا هدف از فعالیت حجاب استایل‌ها در این کشورها تبلیغ و ترویج حجاب بود اما آنها به مرور زمان مروج سبکی از حجاب شدند که از اساس حجاب را زیر سؤال برد. چند سالی است که این پدیده ناهنجار فرهنگی در اینستاگرام از سوی بلاگرهای ایرانی دنبال می‌شود. روش سرطانی این بلاگرهای حجاب به این صورت است که ابتدا با ظاهری کاملاً پوشیده جلوی دوربین ظاهر می‌شوند و به تدریج برای تبلیغ و درامدزایی، با بلوز و شلوار جلوی دوربین حاضر می‌شوند.تناقض اصلی آنجاست که این حجاب استایل‌ها با آرایش غلیظ و ناخن کاشته شده برای دنبال‌کنندگانشان از سبک زندگی اسلامی سخن می‌گویند. برای شناخت بیشتر درباه ماهیت فعالیت حجاب استایل‌ها با دکتر فاطمه محمدی، جامعه شناس و سیاست‌پژوه حوزه اجتماعی به گفت‌وگو پرداختیم.
حجاب، استایل نیست
محمدی با بیان اینکه چیزی به اسم حجاب استایل وجود ندارد، می‌گوید: «اساساً حجاب، استایل نیست که ما بخواهیم عنوان حجاب استایل به آن بدهیم. این واژه، یک لغت اجباری بود که در ساحت مجازی برای بلاگرهای مختلف در فضای درآمدزایی تبلیغاتی ایجاد شد و هیچ ریشه درست معنایی در حوزه جامعه‌شناسی، جامعه‌شناختی دینی و مفاهیم مرتبط با بحث فرهنگی حجاب ندارد.»
تبلیغ نادرست حجاب
محمدی درباره مسیر اشتباه بلاگرهای حجاب می‌گوید: «برخی بلاگرهای حجاب شاید در اوایل ورود به این فضا درصدد معرفی بُعد اجتماعی حجاب بودند؛ اما در عمل نه‌تنها این اتفاق نیفتاد بلکه یک تبلیغ نادرست و ناصحیح از پوشش حجاب در عرف جامعه شکل گرفت.»
او ادامه می‌دهد: «حجاب استایل‌ها با تبدیل حجاب به استایل و استفاده از عبا به‌جای چادر به دنبال عادی‌سازی این نوع از پوشش هستند و فعالیت این بلاگرها نه‌تنها تأثیر مثبتی در پذیرش حجاب نداشته بلکه ارزش‌های حجاب را دچار تغییرات منفی کرده است.»
حجاب استایل به فرهنگ حجاب ضربه می‌زند
محمدی درباره تأثیر حجاب استایل‌ها در فرهنگ‌سازی حجاب اظهار می‌کند: «فرهنگ‌سازی یک مقوله مشخص و بسیار سخت و حساس است که نیاز به برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت دارد. خودنمایی و تبلیغ با پوشش حجاب نه‌تنها فرهنگ‌سازی حجاب نیست بلکه ضدفرهنگ است.»
او دراین‌باره توضیح می‌دهد: «انسان اساساً زیبایی را دوست دارد، بر همین اساس تبلیغ یک کالا نیاز به جلوه‌گری دارد و شما نمی‌توانید یک کالا را به هر شکلی تبلیغ کنید. یک کالا هر چقدر زیباتر و پر زرق و برق‌تر تبلیغ شود، به‌مراتب طرف‌داران بیشتری پیدا می‌کند؛ این کاری است که بلاگرهای حجاب انجام می‌دهند.»
محمدی با بیان اینکه حجاب با ساحت درآمدزایی در تناقض است، افزود: «حجاب، پوششی برای جلوگیری از هرگونه جلوه‌گری است؛ درصورتی‌که برخی بلاگرها و اینفلوئنسرها با سوءاستفاده از باورهای مذهبی جامعه تنها و تنها به فکر درآمدزایی بیشتر هستند و به حجاب نگاه تجاری دارند.»
تجویزهای غیراخلاقی حجاب استایل‌ها تبعات خانوادگی دارد
به گفته محمدی، هر پدیده نابهنجار فرهنگی در حوزه‌های مختلف اجتماعی، آثار مخربی بر خانواده خواهد داشت. او می‌گوید: «چند سالی است که به دلیل سوءمدیریت فضای مجازی، محتواهایی در فضای مجازی تولید می‌شود که با فرهنگ غنی و اصیل ایرانی ما در تناقض است و رده‌بندی سنی ندارد.»
این جامعه‌شناس ادامه می‌دهد: «در فضای مجازی دسترسی‌ها کاملاً باز است و هرکسی وارد فضای مجازی شود، همه خوراک‌ها برای او مهیا است و این بر روی خانواده تأثیر منفی می‌گذارد؛ کمااینکه تاکنون شاهد تأثیرات نامطلوب فضای مجازی بر کانون خانواده بوده‌ایم.»
او با اشاره به تغییر سبک زندگی در سال‌های اخیر می‌گوید: «سبک زندگی این روزها هرگز با سبک زندگی مردم در چند سال گذشته قابل‌مقایسه نیست و این به دلیل زندگی‌های ساختگی – تخیلی مجازی است که همین بلاگرها، حجاب استایل‌ها، اینفلوئنسرها و سلبریتی‌ها ایجاد کرده‌اند.»
وی افزود: «بلاگرها این روزها بدون رصد و نظارت دستگاه‌های متولی در حال تولید محتواهایی هستند که بعضاً با شرع، نگاه اجتماعی و دینی ما به‌شدت فاصله دارد. همین مسئله باعث تغییر پوشش زنان ما شده است.»
فضای مجازی قبح‌ها را از بین برده است
محمدی می‌گوید: «یک زمانی افراد در پوشش خود سن، ارتباط خانوادگی و موقعیت اجتماعی‌شان را لحاظ می‌کردند؛ اما به لطف شبکه‌های اجتماعی قبح این مسئله از بین رفته است.»
این سیاست‌پژوه حوزه اجتماعی ادامه می‌دهد: «تکرار و تبلیغ استفاده از برخی مدل‌های لباس باعث می‌شود تا آن مدل به خوراک فکری ما تبدیل شده و این مسئله باعث عادی‌سازی و ازبین‌رفتن قبح حجاب اسلامی می‌شود. براین‌اساس، شما دیگر از پوشیدن مانتوی عبایی به‌جای چادر، ناخن کاشته شده و آرایش غلیظ با پوشش اسلامی تعجب نمی‌کنید. لذا شبکه‌های اجتماعی بدون آنکه بخواهید در ذهنیت و سبک زندگی‌تان تأثیر منفی می‌گذارد.»
نظاره‌گر نباشیم
به اعتقاد محمدی، ما هرچقدر بنشینیم و در این زمینه نظاره‌گر باشیم، بیشتر می‌بازیم. متأسفانه در سال‌های اخیر تناقض‌های هویتی در بین زنان شکل‌گرفته که اگر ما نتوانیم این تناقض‌ها را به سمت جامعه‌پذیری دینی و فرهنگ اصیل خود سوق دهیم، شاهد استقبال زنان از فرهنگ غرب و نگاه اپوزیسیون خواهیم بود و این دقیقاً همان جنگ نرمی است که حضرت آقا به آن اشاره می‌فرمایند.
این جامعه‌شناس با تأکید بر جنگ رسانه‌ای ناعادلانه در کشور افزود: «اتفاقات یکی – دو سال اخیر نشان داد که ما در حوزه فرهنگی، تبلیغات فرهنگی و کارکرد فرهنگی به‌شدت فقیر هستیم و نتوانستیم اصالت غنی خود را فرهنگ‌سازی کرده و فایده‌های حجاب و زندگی عفیفانه را به نسل جدید معرفی کنیم. اگر این سرمایه اجتماعی به سمت واقعیت‌های اصیل جامعه ایرانی هدایتگری نشود، طبعاً عواقب خوبی حداقل در ساحت خانواده و نظام اجتماعی برای ما نخواهد داشت.»
این سیاست‌پژوه حوزه اجتماعی راهکار اساسی برای سروسامان دادن به حوزه حجاب و مقابله با حجاب استایل‌ها را مدیریت و نظارت بیشتر بر فعالیت بلاگرها و سلبریتی‌ها در فضای مجازی عنوان می‌کند و می‌گوید: «متولیان امر باید مدیریت در حوزه فضای مجازی را سریع‌تر، غنی‌تر و قوی‌تر کنند تا خلاف قوانین و مقررات نظام جمهوری اسلامی عملی صورت نگیرد. در واقع، باید قوانینی در شبکه‌های اجتماعی حاکم شود تا مردم به سمت انحراف فکری و ذهنی کشیده نشوند. از طرف دیگر، نهادهای فرهنگی متولی امر فرهنگ و تبلیغ باید سعی کنند ورود جدی پیدا کرده و با تولیدات رسانه‌ای جذاب، به‌روز و پر محتوا، بخشی از خلأ عدم تولیدات رسانه‌ای مناسب در بستر حجاب را مرتفع کنند.»
