وزیر امور اقتصادی و دارایی در گفت‌وگویی مشروح با خبرگزاری “اسپوتنیک” روسیه دیدگاه‌های خود در حوزه تعاملات اقتصادی بین المللی ایران را تشریح کرد.
بنا بر اعلام شادا، متن کامل سوالات و پاسخ‌های احسان خاندوزی _ وزیر امور اقتصادی و دارایی _ و خبرنگار اسپوتنیک را در ادامه می‌خوانید:
همکاری‌های اقتصادی ایران و روسیه در دوره کنونی به‌ویژه با توجه به تحریم‌های شدید غرب علیه دو کشور چگونه پیش می‌رود و چگونه این تحریم‌ها در همکاری‌های اقتصادی دو کشور دور زده می شود؟
واقعیت این است که ایران و روسیه خیلی پیشتر از اینکه تحریم ها علیه دو کشور شروع شود، شرکای تجاری یکدیگر بوده اند و در حوزه های مختلفی با یکدیگر تعاملات و تبادلات اقتصادی، سیاسی و فرهنگی متفاوت داشته‌اند و من خاطرم هست (چون من در ترکیب هیات ایرانی همراه رئیس جمهوری بودم) بعد از اینکه ایشان حتی در خصوص تحریم‌هایی که در یک سال اخیر بر روسیه وضع شد، پیش از اینکه این تحریم‌ها شروع شود در جریان سفری که رئیس جمهوری ایران به مسکو داشتند، پایه‌های همکاری های بلندمدت میان ایران و روسیه را به شکل مستحکمی با دو کشور پی ریزی کرده‌اند هنگامیکه آیت الله رئیسی از دیدار با رئیس جمهور روسیه برگشتند از ایشان سوال کردم که ملاقات چطور بود؟ در حد بسیار زیادی ابراز رضایت کردند که توافقات خوبی طبق آنچه که دو کشور انتظار داشتند در نشست روسای جمهور حاصل شده است. بنابراین ارتباطات ما بسته به شرایط تحریمی نبوده است. اما روشن است که وقتی محدودیت های بین المللی از طرف نظام سلطه و ایالات متحده علیه کشورهای مستقل وضع می شود ، حتما ظرفیت های همکاری های فی مابین این کشورها افزایش پیدا می کند و ما هم امیدواریم با توجه به اینکه دولت جدید ایران رسما دیپلماسی خود را بر محور همسایگی و کشورهای همسو قرار داده است و روسیه یکی از مهم ترین و اثرگذار ترین اقتصاد های منطقه و جهان است در همسایگی ایران، بتوانیم از این قرابت و نزدیکی رویکرد دو دولت بیشترین استفاده را برای منفعت دو ملت ببریم.
تکامل یا یکپارچگی اقتصادی ایران و روسیه و پیوند تجارت بین دو کشور با پول ملی به چه سطوحی رسیده است؟ آخرین آمار حجم تبادلات جاری بین دو کشور چقدر است؟
طبق اطلاعاتی که از گمرک ایران دریافت کرده ام، در ۱۱ ماه سال جاری بیش از یک میلیون و ۲۷۷ هزار تن صادرات به روسیه و دو میلیون و ۸۷ هزار تن واردات ایران از روسیه بوده است که به لحاظ ارزشی اگر تبدیل کنیم، معادل ۶۷۳ میلیون دلار ارزش صادرات و یک میلیارد و ۳۰۶ میلیون دلار ارزش واردات است که این عدد نسبت به سال گذشته افزایش داشت. به جهت اینکه دو دولت اراده جدی برای افزایش مناسبات تجاری و اقتصادی و سرمایه گذاری بین دو کشور دارند، یکی از شرایط و لوازم آن همین مسئله مناسبات پولی است که به آن اشاره کردید و من امروز خوشحال هستم که خدمتتان عرض می کنم به این جهت که کشورهای ثالث نتوانند در روابط اقتصادی ایران و شرکای خود مانع ایجاد کنند، ما ناچار بودیم که نظامات پولی متقابل میان ایران و شرکایش را گسترش دهیم. همانطور که سرمایه گذاران روسی نیازمند ریال بودند و تجار ایرانی نیازمند روبل بودند، ما بتوانیم از ظرفیت پول های محلی استفاده کنیم. امروز، سیستم های پیام رسان بانکی دو کشور کاملا به یکدیگر متصل شده اند و بانک های دو طرف با ایجاد زیرساخت های قانونی به زودی می توانند نزد یکدیگر گشایش حساب انجام دهند. این اتفاق در ماه های آینده یعنی احتمالا در همین سال ۲۰۲۳ میلادی استفاده از کارت های بانکی شبکه بانکی ایران در روسیه و کشورهای مرتبط و همچنین استفاده از کارت های بانک های روسی در ایران برای تجار، گردشگران و مردم دو کشور با اراده ای که دو کشور نشان داده‌اند، فراهم خواهد شد. این ها پیام های بسیار خوبی است مبنی بر اینکه ما در حال کنار گذاشتن موانع بانکی و ارزی بین ایران و روسیه هستیم و می‌توانیم از یک انسجام بانکی و پولی بیشتری در یک بستر امن برای مبادلات خود استفاده کنیم، بدون آنکه نیاز باشد از سوییفت و سایر پیام رسان های مالی و شبکه های از این دست استفاده کنیم.
آندری بلوسوف، رئیس هیئت مدیره راه آهن روسیه گفت: شرکت راه آهن روسیه در ساخت بخش راه آهن رشت – آستارا در ایران مشارکت فعال خواهد داشت. هزینه این پروژه چقدر است؟ آیا شرکت راه آهن روسیه به تنهایی یا با مشارکت شرکت ایرانی این پروژه را اجرا خواهد کرد؟ شرکت راه آهن روسیه از چه زمانی ساخت این بخش از این پروژه را آغاز می کند و چه زمانی تکمیل می شود؟
آخرین گزارشی که به دست من رسیده است، حاکی از سرمایه گزاری مشترک است، به این معنا که بخشی از هزینه این مسیر از طرف روسیه و بخش دیگر از طرف شرکت ایرانی تامین مالی خواهد شد. ما حتی در وزارت اقتصاد این پیشنهاد را داده‌ایم که صندوق توسعه ملی ایران با توجه به استراتژیک بودن این پروژه ورود بکند و امیدوار هستیم که بتوانیم صندوق را قانع بکنیم که به عنوان شریک این پروژه اقدام کند. با توجه به تاکیدی که روسای جمهور هر دو کشور بر بازگشایی این کریدور داشته اند ما امیدوار هستیم قبل از اینکه دولت فعلی ایران دوره چهار ساله خود را به پایان برساند بتوانیم شاهد افتتاح این پروژه باشیم.
آیا ایران آماده ارائه پیشنهاداتی به شرکت راه آهن روسیه برای اجرای پروژه های دیگر در ایران است؟ اندازه و ارزش این پروژه ها چقدر ممکن باشد؟
بله، ما چند پروژه دیگر هم با دوستان و طرف های روس خود داشتیم. هم در حوزه راه آهن و هم در حوزه نیروگاهی که در سفر آقای رئیس جمهور به مسکو اینها قطعی شد و مورد توافق قرار گرفت و امیدواریم همه این مجموعه پروژه ها که بخشی از آنها از طریق فایننس در واقع تامین خواهد شد و بخشی هم که تامین مالی آن به عهده طرف ایرانی هست هر چه زودتر مورد بهره برداری قرار گیرد.
عضویت ایران در سازمان شانگهای و تلاش فعلی تهران برای پیوستن به گروه کشورهای بریکس، تا چه اندازه می تواند به رشد اقتصاد ایران و مقابله با تحریم های اقتصادی غرب کمک کند؟ آیا عضویت در سازمان شانگهای و بریکس فرصتی برای گسترش مبادلات اقتصادی با کشورهای اتحادیه اوراسیا می بینید؟
حتما این فرصت برای گسترش روابط اقتصادی ما با کشورهای اوراسیا وجود دارد و اساسا آینده جهان آینده منطقه گرایی و چندقطبی خواهد بود نه یک‌جانبه‌گرایی در اقتصاد جهانی. پیمان‌های منطقه‌ای به ویژه با شرکای مهم منطقه ای از جمله شانگهای یا بریکس مواردی هستند که دهه های آینده اقتصاد دنیا بر دوش و شانه های این غول های اقتصادی به پیش خواهد رفت. به طور خاص در مورد این دو پیمانی که شما اسم بردید، می دانید که چندین عضو مشترک هم وجود دارد. سه عضو از پنج عضو اصلی بریکس همان اعضای اصلی سازمان همکاری های شانگهای هم هستند و جمهوری اسلامی ایران به غیر از روسیه و چین با دو عضو دیگر ، یعنی برزیل و آفریقای جنوبی هم روابط خوبی دارد که کمک می کند هم برای منطقه آسیای میانه و هم بین اقتصادها ی نو ظهور که ما بتوانیم قدرت منطقه ای بالاتری را برای تغییر دادن نظم اقتصاد جهانی به نفع اقتصادهای نوظهور در پیش بگیریم.
منابع اعلام کردند که کشورهای آفریقایی با توجه به تجربه ایران در دور زدن تحریم های غرب برای تسهیل در انجام معاملات مختلف با روسیه به ایران متوسل خواهند شد. ایران در این زمینه چه نقشی وکمکی می تواند داشته باشد؟
ما با توجه به اینکه بیش از 10 سال است که در دور جدید تحریم های ایالات متحده تجربه اداره کردن اقتصاد در ذیل محدودیت های تحریمی را داریم و الان شرکت‌های ایرانی توانسته‌اند به بلوغ خوبی برسند که حجم تجارت ما همزمان با فشارهای تحریمی افزایش پیدا بکند، کاملا آماده‌ایم که این نقطه نظرات را با سایر شرکای راهبردی در میان بگذاریم. شاید برای شما جالب باشد، ما در سال جاری میلادی میزان صادرات غیر نفتی‌مان بیش از تمام سال های گذشته بوده است و صادرات نفت ما هم در ماه های اخیر نسبت به سه سال اخیر، بیشتر بوده است بنابراین علی رغم اینکه توانسته‌ایم رکوردهای جدید را در تجارت خارجی و برون گرایی و همکاری های اقتصادی ثبت کنیم، همچنان اصرار داریم که از ظرفیت های کشورهای همسایه و همسو اگر بتوانیم استفاده کنیم، با سرعت بیشتری خواهیم توانست به رشد اقتصادی ایران کمک کنیم.
وزیر دارایی عربستان می گوید سرمایه‌گذاری‌های عربستان در ایران ممکن است پس از توافق دو طرف خیلی سریع اتفاق بیفتد، آیا حاضرید در عربستان سرمایه‌گذاری کنید و در کشور خود را برای سرمایه‌گذاری به روی ریاض باز کنید؟ و آینده روابط اقتصادی ایران و عربستان را چگونه می بینید ؟
دولت ما بر اساس سیاست همسایگی کاملا آماده نوسازی روابط اقتصادی با تمام کشورهای منطقه است و تحکیم روابط همسایگی را عامل قوی شدن منطقه می‌داند. ما به لحاظ فناوری‌های جدید مثل نانو و بیو می‌توانیم منبع صادرات و سرمایه‌گذاری باشیم و کشورهایی مانند عربستان هم فرصت تعاملات اقتصادی را خواهند داشت.
