پس از سال‌ها مذاکره برای امضای موافقت‌نامه تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی اوراسیا، با تلاش دولت سیزدهم این توافق در ماه‌های پایانی ۱۴۰۰ به امضا رسید و سرآغازی برای توسعه روابط با پنج کشور عضو شده و دستیابی ایران به بازار ۳۰۰ میلیارد دلاری و تجارت با کشورهای ثالث را فراهم می‌کند.
تجارت از مولفه‌هایی است که رشد و توسعه اقتصادی کشورها را تعریف می‌کند، زیرا با واردات کالا هر کشور نیاز داخلی خود را تامین کرده و با صادرات محصولات تولیدی، در بازارهای بین‌المللی جایگاهی را برای خود به دست می‌آورد که به بهبود اقتصادی می‌انجامد.
با آغاز دولت سیزدهم در مردادماه ۱۴۰۰، آیت‌الله سید ابراهیم رییسی خواستار توسعه روابط تجاری با همسایگان شد، این مولفه را از اولویت‌های اساسی در گسترش دیپلماسی اقتصادی قرار داد و این روند در برنامه‌های اصلی هیات دولت و وزارتخانه‌های مربوطه قرار گرفت.
دستیابی به توافقنامه تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی اوراسیا از همان آغاز نیز از مهم‌ترین اهداف دولت سیزدهم بود و مذاکرات در این زمینه با سرعت انجام شد تا در کوتاه‌ترین زمان، از تجارت ترجیحی عبور کرده و بتوانیم با در نظر گرفتن بسیاری از تسهیلات و فراهم کردن زیرساخت‌ها صادرات و واردات میان کشورهای عضو را افزایش دهیم.
بازاری ۱۸۵ میلیون نفری در اختیار ایران/ دروازه‌ای بزرگ به کشورهای اروپایی
توافق برای تجارت آزاد نه‌تنها بازاری ۱۸۵ میلیون نفری را در اختیار ایران می‌گذارد، بلکه می‌تواند دروازه‌ای بزرگ به کشورهای اروپایی را به روی ایران بگشاید تا با استفاده از تسهیلات اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا، صادراتی فراگیر را در جهان از این مسیر به دست آورد.
در آبان ماه سال ۹۸، موافقت‌نامه تجارت ترجیحی با کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا برای مبادله بیش از ۸۰۰ کالا به اجرا در آمد و از آن زمان تا دی ماه ۱۴۰۱ مذاکرات برای تبدیل این توافق به مبادله آزاد کالاها میان این پنج کشور ادامه داشت.
روسیه، قزاقستان، بلاروس، ارمنستان و قرقیزستان پنج کشور عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا بازاری بیش از ۳۰۰ میلیارد دلاری دارند که می‌تواند تاثیر چشمگیری را بر آمار تجاری ایران بگذارد و با توجه به روابط مناسبی که ایران با همسایگان خود برقرار کرده است، دستاوردهای چشمگیری را می‌تواند به همراه داشته باشد.
امضای موافقت‌نامه تجارت آزاد با اوراسیا مهم‌ترین اقدام دولت سیزدهم
بر همین اساس «کامبیز میرکریمی» نایب رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و روسیه با بیان اینکه مهم‌ترین اقدام دولت سیزدهم در یک سال گذشته امضای موافقت‌نامه تجارت آزاد با کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا بود، اظهار داشت: بر اساس این توافق کالاهایی که پیش از مشمول تجارت ترجیحی بودند با نرخ تعرفه صفر مبادله می‌شوند.
وی افزود: از نیمه دوم سال جاری و با تایید کشورها، تعرفه ۹۷ درصد کالاهای مورد مبادله ایران با پنج کشور عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا به صفر می‌رسد که موجب چند برابر شدن آمار واردات و صادرات خواهد شد.
میرکریمی با تاکید بر اینکه این اقدام دولت سیزدهم بسیار مهم و ارزشمند بوده است، خاطرنشان کرد: پیش از این در توافق ترجیحی برخی کالاهای مورد مبادله با تعرفه تخفیفی یا اندک انتقال می‌یافت، اما اکنون می‌تواند با نرخ ارزان‌تری در اختیار مشتری قرار بگیرد و از سوی دیگر با قیمت واقعی به ایران برسد.
ارمنستان دروازه طلایی ایران برای تجارت با اروپا
یکی از مهم‌ترین این کشورها در میان اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا، ارمنستان است که به دلیل داشتن مرز مشترک زمینی، دروازه طلایی ایران برای تجارت با این اتحادیه محسوب می‌شود و می‌تواند مسیری هموار برای ترانزیت کالا به مقاصد دورتر و کشورهای اروپایی باشد.
«علیرضا پیمان پاک» رییس کل سابق سازمان توسعه تجارت نیز با بیان اینکه ارمنستان به عنوان یکی از کشورهای همسایه ایران و مهم‌تر از آن کشور عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا یکی از اهداف دولت سیزدهم برای گسترش روابط اقتصادی و تجاری است، خاطرنشان کرد: بر همین اساس مذاکراتی در زمینه توسعه روابط در بخش‌های صنعت، معدن، شهرک‌های صنعتی مشترک، صدور خدمات فنی و مهندسی و همکاری مشترک برای توسعه تجارت با کشورهای ثالث در حوزه اوراسیا مورد توافق قرار گرفته است.
وی افزود: توسعه مراکز تجاری، ایجاد شعبه‌های دائمی و ارائه سرفصلی از خدمات شامل بازاریابی، ضمانت تجاری، تسهیل مراودات مالی و تهاتر در کشورهای هدف در برنامه سازمان توسعه تجارت قرار دارد که در ارمنستان به نتایج مثبتی دست یافته‌ایم،در دولت گذشته مسیر توسعه تجارت خدمات فنی و مهندسی کاهش داشته ، اما در دولت سیزدهم این موضوع موردتوجه قرار گرفته است که می‌تواند در راستای توسعه روابط با اوراسیا نیز موثر باشد.
وی با بیان اینکه حجم مبادلات ایران و ارمنستان افزایش داشته است، بیان کرد: در صورت تجدیدنظر در عوارض گمرکی به‌ویژه با تفاهم با اوراسیا، می‌توانیم با تولیدات مشترک حضور فعال‌تری در بازار اوراسیا داشته باشیم.
بر اساس این گزارش، با تایید توافقنامه تجارت آزاد ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا از سوی دولت‌ها و مجلس شورای اسلامی ایران در نیمه اول سال ۱۴۰۲ این امکان فراهم می‌شود تا در ۶ ماهه دوم سال شاهد اجرای آن باشیم که می‌تواند از یک سو بازار بزرگ کشورهای عضو اتحادیه را در اختیار ایران قرار دهد، از سوی دیگر مسیر را برای دستیابی به بازار کشورهای غربی و دورتر برای ایران تسهیل کند.
توسعه تجارت با توافق مبادلات آزاد هزینه صادرات و واردات را کاهش می‌دهد که می‌تواند در قیمت نهایی محصول تاثیر به سزایی بگذارد و همین موضوع سبب می‌شود، محصولات با نرخ مناسب‌تری در بازارهای جهانی در اختیار مشتری قرار بگیرد و همین روند می‌تواند به‌عنوان یک مزیت رقابتی در دستیابی به بازارهای بیشتر به ایران کمک.
توافقنامه تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی اوراسیا راهی برای ایران باز می‌شود که می‌تواند اقتصاد را شکوفا و تجارت را توسعه دهد اما باید منتظر ماند تا در نیمه دوم سال ۱۴۰۲ به مرحله اجرایی برسد.
