خانه یغمایی‌ها
یغمایی، تاجر معروف شهر شاهرود دستور ساخت خانه یغمایی‌ها را داد و نام این خانه از نام همین تاجر گرفته شده است. درست است که این خانه در شاهرود ساخته شده ولی معماری آن شبیه خانه‌های تاریخی یزد است.
گروه هیچ یک زندگی – خانه یغمایی‌ها از دیدنی‌های شاهرود است و سابقه ساخت آن در این شهر به بیشتر از یک قرن می‌رسد. خانه یغمایی‌های شاهرود با اصول معماری اقلیم کویری ایران بنا شده است. گردشگرانی که از دیدن خانه‌های تاریخی لذت می‌برند، در سفر به شهر شاهرود بازدید از خانه یغمایی‌ها را در اولویت خود قرار می‌دهند.
خانه یغمایی شاهرود کجاست؟
خانه تاریخی یغمایی‌ها در سال ۱۳۰۵ هجری شمسی در شهر شاهرود و استان سمنان بنا شد. زمان ساخت خانه در اوایل دوره پهلوی بود و معماری بنای خانه یغمایی را استاد مهدی حیدریان به عهده داشت. او خانه را به اسلوب و سبک معماری خانه‌های یزد ساخت. مهم‌ترین ویژگی خانه یغمایی‌های شاهرود، شاخصه‌هایی چون بادگیر و حوض‌خانه است. خانه یغمایی‌ها یک حیاط مرکزی دارد و ورودی آن از طریق یک راهرو به حیاط خانه متصل می‌شود.
بنای خانه یغمایی‌های شاهرود به نسبت دیگر بادگیرها، سخت و پیچیده ساخته شده و ارتفاع آن به نسبت دیگر بناها، بلندتر است. خانه یغمایی‌ها بیشتر جنبه تزیینی دارد تا جنبه کاربردی. شباهت دیگر خانه یغمایی‌ها به خانه‌های یزدی، بنای اتاق حوض‌خانه زیر بادگیر است. حوضچه‌ای در وسط اتاق قرار دارد که هوای ورودی از بادگیر با برخورد به آن کاهش می‌یابد، گردوغبار از آن زدوده می‌شود و هوایی خنک و عاری از غبار وارد فضای خانه می‌شود. بادگیر خانه، بالای درب ورودی خانه است و از سر کوچه مشاهده می‌شود.
مسیر دسترسی
آدرس: سمنان، شاهرود، خیابان تهران، خیابان هشت شهریور یا بهرام، خانه یغمایی‌ها
خانه یغمایی‌ها از جاهای دیدنی سمنان است که برای بازدید از آن، ابتدا باید راهی این استان شوید. سپس باید به شاهرود بروید و وارد خیابان تهران شوید. اداره میراث فرهنگی شاهرود در خانه یغمایی است؛ پس بعد از ورود به خیابان تهران، باید آدرس میراث فرهنگی شاهرود را بگیرید. خیابان هشت شهریور که خانه یغمایی‌ها در آن قرار دارد، در شهر شاهرود به خیابان بهرام معروف است. خیابان بهرام روبه‌روی بانک صادرات شاهرود قرار دارد و خانه یغمایی‌ها سر نبش یکی از کوچه‌های فرعی همین خیابان قرار دارد.
خیابان تهران، خیابان مصلی و خیابان ایستگاه، سه خیابانی هستند که به خیابان بهرام یا هشت شهریور راه دارند. آنچه بیش از هر چیز به شما کمک می‌کند، این است که قبل از میدان جمهوری توقف کنید و وارد خیابان بهرام شوید. خیابان تهران مجهز به خط اتوبوس نیست. برای رسیدن به خانه یغمایی‌ها بهتر است از تاکسی استفاده کنید. اگر هم با خودروی شخصی به شاهرود می‌روید، به‌دنبال میدان جمهوری باشید تا راحت‌تر مسیر مورد نظرتان را پیدا کنید.
تاریخچه خانه یغمایی شاهرود
تاریخچه خانه یغمایی‌های شاهرود به یک قرن پیش می‌رسد. خانه یغمایی به دستور یغمایی، تاجر شهر شاهرود بنا شد و نام او روی خانه ماندگار شد. این تاجر به شهر یزد علاقه بسیار داشت و دستور داد که خانه یغمایی‌ها را به اسلوب معماری خانه‌های تاریخی یزد بنا کنند. وارث این تاجر بزرگ، خانه خود را به میراث فرهنگی شهر سپرد و به تجارت روی آورد. اگرچه خانه یغمایی در دوره پهلوی ساخته شد؛ ویژگی‌های معماری عصر قاجار بر آن حاکم است و کاملا یک خانه قجری به شمار می‌رود.
معماری خانه یغمایی شاهرود
خانه یغمایی، از اسلوب معماری اقلیم کویری پیروی می‌کند. وجود بادگیرها برای خنک کردن هوا، شاخصه اصلی این بنا است که آن را در شهر شاهرود از دیگر بناها متمایز می‌کند. معماری خانه یغمایی به‌صورت یک حیاط مرکزی است که اتاق‌هایی در اطراف آن قرار گرفته‌اند. در میان حیاط خانه، یک حوض آب با کاشی‌کاری فیروزه‌ای و باغچه‌های کوچک پیرامون آن قرار دارد که روح زندگی و نشاط را در حیاط خانه ایجاد می‌کنند.
در بخش غربی حیاط خانه، اتاق‌های مهمان، آب‌انبار، ایوان و تنها بادگیر شهر قرار دارند. نورگیر بنا، حوض‌خانه، تزیینات آجری اطراف حیاط و تقارن‌های پلان و نمای خانه از ویژگی‌های خانه یغمایی‌های شاهرود است. بعد از عبور از در ورودی خانه به دالانی کوچک می‌رسید که به حیاط مرکزی خانه راه دارد و پله‌هایی برای رفتن به پشت بام در حیاط وجود دارد که اکنون رفت و آمد از آن‌ها ممکن نیست. در سمت چپ ورودی و در ضلع غربی بنا، حوض خانه واقع شده است و اتاق‌های مهمان، آب‌انبار و ایوان آنجا قرار دارند. اتاق‌های زمستانه در ضلع شمالی حیاط ساخته شده‌اند. در فصل بهار، سرسبزی و طراوت باغچه‌های خانه یغمایی و حوض میان آن، زیبایی فضای خانه را چندین برابر می‌کند.
برای بازدید از خانه یغمایی نیازمند پرداخت ورودی نیستید. بازدید از این خانه برای عموم آزاد و رایگان است. برای بازدید از تمامی زوایا و جاذبه‌های خانه یغمایی شاهرود، باید یک ساعت وقت بگذارید. با توجه به کاربری اداری خانه یغمایی شاهرود، بازدید از آن در تمامی روزهای هفته به‌جز روزهای تعطیل از ساعت ۸ تا ۱۶ عصر و پنجشنبه تا ساعت ۱۲ ظهر امکان‌پذیر است. بهترین زمان بازدید خانه یغمایی از لحاظ روز بازدید، روزهای پایانی هفته است؛ زیرا در روزهای پایانی هفته، ازدحام جمعیت در این مکان کمتر می‌شود. ساعت‌های ۱۲ تا ۱۴ بهترین و خلوت‌ترین زمان بازدید از خانه یغمایی‌های شاهرود است.
بهترین زمان بازدید از شاهرود
اگر قصد سفر به شاهرود و بازدید از دیدنی‌های شهر را دارید، بهترین زمان سفر به شاهرود فصل بهار است. شاهرود در اواخر تابستان نیز هوای خوبی دارد و برای بازدید از جاذبه‌های شهر مناسب است. پس بهترین زمان برای بازدید از خانه یغمایی ماه‌های اردیبهشت و خرداد است. در این ماه‌ها، هم هوای شاهرود مناسب است و هم فضای خانه یغمایی‌ها زیبا و سرسبزتر است.
دیدنی‌های اطراف خانه یغمایی
جای تردیدی نیست که خانه یغمایی شاهرود، تنها جاذبه شاهرود زیبا نیست. در اطراف این خانه، دیدنی‌های دیگری هم وجود دارد که بازدید از آن‌ها لذت‌بخش است. موزه باستان‌شناسی و مردم‌شناسی شهر شاهرود و بازار شاهرود نزدیک‌ترین جاهای دیدنی به خانه یغمایی هستند؛ اگر از بازار تاریخی بازدید کردید، مسجد آقا را هم در آن نزدیکی ببینید.
موزه باستان‌شناسی و مردم‌شناسی شاهرود
آدرس: شاهرود، خیابان امام خمینی، خیابان فردوسی، موزه باستان‌شناسی و مردم‌شناسی شاهرود
موزه شاهرود در خیابان فردوسی واقع شده است و بنای آن در سال ۱۳۰۶ به‌عنوان شهرداری یا بلدیه شهر شناخته می‌شد. در این موزه تاریخی بیش از ۸۰۰ نوع شیء تاریخی و حدود ۱۲۲۲ نسخه خطی و کتاب‌های قدیمی نگهداری می‌شوند. قدیمی‌ترین اثر موزه باستان‌شناسی و مردم‌شناسی شاهرود ابزارها و وسایل استخوانی و سنگی هستند که قدمت آن‌ها بیشتر از ۱۰۰۰ سال است. این آثار از تپه سنگ چخماق بسطام جمع‌آوری شده‌اند.
بنای موزه باستان‌شناسی و مردم‌شناسی شاهرود که زیربنای آن‌ها ۴۶۸ متر مربع است، دو طبقه دارد و به سبک معماری پایان دوره قاجار و اوایل عصر پهلوی طراحی و ساخته شده است. نمای بیرونی این موزه با آجر تزیین شده و محوطه اطراف آن نیز از سنگ پوشیده شده است. سقف بنای طبقه اول این موزه طاق‌های هلالی و ترکی دارد و مصالح آن را آجر تشکیل می‌دهد.
بازار تاریخی شاهرود
آدرس: استان سمنان، شاهرود، میدان جمهوری، خیابان ۲۲ بهمن، بازار تاریخی شاهرود
بازار تاریخی شاهرود بازار سربسته شهر است و سابقه بنای آن به دوره قاجار می‌رسد. این بازار از چندین کاروان‌سرا، مسجد، حمام و بارانداز تشکیل شده است. در ابتدای ورود به این بازار با دو راسته روبه‌رو می‌شود که یکی از آن‌ها به «راسته بازار» و دیگری به «راسته انارکی‌ها» شهرت دارد. هر یک از این دو راسته، محصولات و اجناس خاصی را به فروش می‌رسانند. برای دسترسی آسان به مسیر بازار تاریخی شاهرود، کافی است به میدان جمهوری شهر بروید، ادامه مسیر آسان و قابل‌دسترسی است.
مسجد آقا شاهرود
آدرس: شاهرود، خیابان شهید صدوقی، خیابان ۱۵ خرداد، بین کوچه ۶ و هشت، مسجد آقا
مسجد آقا در شهر شاهرود از مساجدی است که در دوره قاجار ساخته شده است و جزو آثار تاریخی و دیدنی شهر محسوب می‌شود، این مسجد به تکیه‌های قدیمی شهر که در بازار تاریخی شهر قرار داشتند، نزدیک است. بنای مسجد آقا شاهرود از سردر ورودی، شبستان، آب‌انبار، صحن و ایوان، حجره‌ها و بناهای مختلف تشکیل شده است؛ دو شبستان زمستانی و تابستانی دارد و در دو طرف سردر آن، دو طاق‌نما و محراب به حالت قرینه قرار گرفته‌اند. مسجد آقا و بازار تاریخی شاهرود به هم نزدیک هستند و در هنگام بازدید از هرکدام از این دو اثر تاریخی، می‌توانید از اثر دیگر نیز دیدن کنید.
