یک استاد مطالعات دینی گفت: چون بهشت و جهنم نتیجه کار انسان است، امکان احتمال رؤیت مرتبه‌ای از آن برای همه افراد وجود دارد. ما می‌توانیم به اذن و اجازه خداوند مراتبی از نتیجه کارهای خود را در همین دنیا شاهد باشیم.
به گزارش خبرنگار حوزه اندیشه خبرگزاری هیچ یک، چندسالی است که در ماه رمضان برنامه‌ای با نام «زندگی پس از زندگی» پخش می‌شود که در آن افرادی درباره تجربیات خود درخصوص رؤیت جهان ماورالطبیعه سخن می‌گویند و عوالم فرامادی نظیر قیامت، بهشت، دوزخ، حساب و کتاب و… را به روایت می‌کشند. در این‌باره که چگونه می‌توان در دنیای مادی و قبل از مرگ به رؤیت عوالم دیگر نائل شد، با حجت‌الاسلام محمدعلی لیالی استاد مطالعات دینی صحبتی کردیم که در ادامه حاصل کار را می‌خوانید.
محمدعلی لیالی
دنیا چیست؟ آخرت چیست؟
لیالی در ابتدا گفت: یکی از موضوعات مهمی که در مسائل قرآنی، تفسیری و روایی به مناسبت‌های مختلفی به آن پرداخته می‌شود، رؤیت بهشت و جهنم و اساسا هر چیزی که به عوالم مابعدالطبیعه اشاره دارد در دنیا و آخرت است. مقصود از «دنیا» همین جهانی است که انسان طی روز با آن سروکار دارد، جهان مادی که روزی در آن متولد می‌شویم و سرآخر روزی هم می‌میریم و رخت از این دنیا می‌بندیم. در برابر جهان دنیایی، «آخِر» یا «آخرت» قرار دارد. آخرت یا بهشت است یا جهنم که این عوالم و جایگاه‌ها نتیجه کار انسان در دنیاست و به تعبیری ما با رفتار و کردارمان آخرتمان را می‌سازیم.
وی افزود: بهشت که ترجمه فارسی آن فردوس یا باغ‌های سرسبز است، یکی از پرکاربردترین کلمات در قرآن است. به طوری که ۲۵۰ تا ۳۰۰ آیه قرآن دارای عباراتی نظیر جنة، جنان یا جنات است. در روایات شیعه و سنی هم به این موضوع مکرراً اشارات زیادی شده است. بهشت دارای مراتب خاصی است که هر مرتبه مختص به قشر خاصی از مؤمنین است. به طور مثال بالاترین مرتبه بهشت، «قرب الهی» یا «رضوان» یا «جناتٍ عدن» است که قرآن هم در این‌باره می‌فرماید: «وَعَدَاللَّهُ الْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِنَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا وَمَسَاکِنَ طَیِّبَةً فِی جَنَّاتِ عَدْنٍ ۚ وَرِضْوَانٌ مِنَ اللَّهِ أَکْبَرُ ۚ ذَٰلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ.» یعنی خدا اهل ایمان را از مرد و زن وعده فرموده که در بهشت خُلد ابدی که زیر درختانش نهرها جاری است درآورد و در عمارات نیکو و پاکیزه بهشت عدن منزل دهد و برتر و بزرگتر از هر نعمت، مقام رضا و خشنودی خداست و آن به حقیقت فیروزی بزرگ است. این مرتبه طبق روایات فقط مختص مقربان الهی یعنی، انبیا، ائمه، اولیا، شهدا و صدیقین است.
او ادامه داد: در برابر بهشت، جهنم قرار دارد که در ترجمه فارسی ما آن را دوزخ معنا می‌کنیم؛ محلی برای عذاب، انتقام، شکنجه و حساب‌رسی کفار و مشرکین و منافقین. در قرآن بیش از ۸۰ بار از جهنم یاد شده است و در روایات فریقین هم انذارهای جدی‌ای دراین‌باره از سوی پیامبر و معصومین صلوات‌الله علیهم اجمعین صورت گرفته است.
عالم آخرت در حال حاضر آماده و خلق شده است
این کارشناس دینی بیان کرد: نکته مهم این است که گرچه بهشت و جهنم نتیجه کار ماست، اما این دو مخلوق خداوند هستند و این بدان معنی است که در حال حاضر هم بهشت و هم جهنم خلق شده و وجود دارند. این یکی از لوازم اعتقادی شیعیان است که در امور کلامی، فلسفی و عرفانی در به آن پرداخته شده است. به طور مثال قرآن در مورد بهشت می‌گوید: «وَسَارِعُوا إِلَىٰ مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّکُمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِینَ.» در مورد جهنم هم می‌خوانیم: «وَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِی أُعِدَّتْ لِلْکَافِرِینَ.» پس باید در وهله اول این تصور را که بهشت و جهنم فردای قیامت تازه خلق خواهند شد، تصحیح کرد.
قبل از مرگ هم می‌توان عوالم فرامادی را مشاهده کرد
لیالی در انتها گفت: یکی از مهم‌ترین مسائل در باب بهشت و جهنم، امکان رؤیت آن دو در دنیاست. به تعبیری آیا قبل از مرگ و برپایی قیامت امکان دارد ما بهشت یا جهنم را ببینیم؟ این سؤال اختلافات زیادی را بین علما به وجود آورده است که هرکس از نظرگاه خود به آن پرداخته. در این مورد باید گفت، چون بهشت و جهنم نتیجه کار انسان است، امکان احتمال رؤیت مرتبه‌ای از آن برای همه افراد وجود دارد. ما می‌توانیم به اذن و اجازه خداوند مراتبی از نتیجه کارهای خود را در همین دنیا شاهد باشیم. البته باید افزود افراد با بهره‌گیری از قلب و نفس سلیم و بصیر می‌توانند چنین تفضلی را از خدای خود شاهد باشند که او برایشان به مناسبت‌های عالم آخرت را نمایان کند.
