در دل کویر سیرجان، باغی عجیب و غریب آرمیده است. باغی که در آن نه خبری از میوه‌های رنگارنگ است و نه سایه‌ی خنک برگ‌ها. اینجا، درختان به‌جای میوه، سنگ می‌دهند! باغ سنگی سیرجان، با فضایی وهم‌آلود و رازآلود، هر بیننده‌ای را به حیرت وا می‌دارد.
به گزارش هیچ یک زندگی – چیزی از هولناک‌ترین باغ ایران می‌دانید؟ باغی عجیب و غریب که درختانش به‌جای برگ و میوه، سنگ می‌دهند! با اسرارآمیزترین باغ ایران آشنا شوید! این باغ سنگی که یکی از ترسناک‌ترین باغ‌های ایران است عمر زیادی ندارد اما با این‌حال امروزه به یکی از اسرارآمیزترین جاهای دیدنی سیرجان تبدیل شده است.
باغ سنگی سیرجان، نه یک باغ طبیعی، بلکه حاصل دسترنج مردی ناشنوا و دردمند به نام “درویش خان اسفندیارپور” است. درویش خان که در اعتراض به اصلاحات ارضی و از دست دادن زمین‌های خود، این باغ سنگی را بنا نهاد، با سیم‌های مفتولی، سنگ‌ها را به درختان خشکیده آویزان کرد تا اعتراض خود را به گوش جهانیان برساند.
این باغ سنگی که در ابتدا تنها نمادی از اعتراض و اندوه بود، امروزه به یکی از جاذبه‌های گردشگری استان کرمان و شهر سیرجان تبدیل شده است. گردشگرانی که به این باغ سفر می‌کنند، در کنار تماشای سنگ‌های آویزان از درختان، با داستان زندگی درویش خان و رنج‌های او نیز آشنا می‌شوند.
باغ سنگی سیرجان، تنها یک باغ معمولی نیست، بلکه موزه‌ای است از دردها، رنج‌ها و اعتراض‌های یک مرد. این باغ، یادآور این نکته است که گاهی اوقات، سکوت سنگ‌ها رساتر از فریادهاست.
برای رفتن به باغ سنگی سیرجان باید به کرمان بروید، این باغ در دهستان بلورد در روستای میاندوآب در فاصله ۴۰ کیلومتری جنوب شرقی سیرجان واقع شده است. سپس به سمت جاده سیرجان – بافت خارج شوید. بعد از ۳۰ کیلومتر و گذشتن از بلورد، حیدرآباد و میاندوآب تابلوی راهنمای منطقه نمونه گردشگری باغ سنگی را خواهید دید که در این هنگام باید وارد فرعی بشوید و چهار کیلومتر مسیر خاکی را طی کنید. سپس باغ سنگی را خواهید دید.
وقتی وارد این باغ می شوید می بینید که در آن باغ شش‌گوشه، نه بذری کاشته شده و نه زمینی شخم زده شده، این باغ حتی به آب و آفتاب هم نیاز ندارد و میوه‌های آن چهارفصل هستند. باغ سنگی سیرجان پر از درخت‌های خشک با میوه‌های سنگی است. برخی از این سنگ‌ها با بیش از ۱۰ کیلوگرم وزن آن‌قدر بزرگ و سنگین هستند که جابه‌جایی آن‌ها حتی برای یک مرد تنومند هم کار بسیار مشکلی به نظر میرسد. یکی از اصلی‌ترین سؤالات بازدیدکنندگان باغ سنگی سیرجان این است که سنگ‌هایی با این ویژگی خاص از چه منطقه‌ای جمع‌آوری شده و یا چگونه سوراخ شده‌اند؟!
راز باغ سنگی سیرجان چیست؟
روایت‌های متعددی درباره علت ساخت باغ سنگی سیرجان وجود دارد. متأسفانه به علت کر و لال بودن دارویش خان اسفندیارپور هیچ‌گاه کسی به رازهای زندگی این فرد پی نبرده است. اما یکی از اصلی ترین و بیشترین داستان ها درباره شکل‌گیری این باغ حکایت از این دارد که در سال ۱۳۴۰ اصلاحات ارضی انجام شده است و در این میان، بسیاری زمین‌های‌شان را از دست دادند. از جمله افرادی که قسمت اعظمی از زمین‌هایش را از دست داد درویش خان اسفندیارپور بود. او دست به حرکتی اعتراضی زد و درختان خشکیده باغش را با سنگ تزیین کرد، وی زمانی که این کار را انجام می‌داد نمی‌دانست روزی این باغ عجیب که نشات گرفته از تفکرات فردی بوده مورد توجه گردشگران و عکاسان قرار خواهد گرفت و از سراسر جهان برای بازدید و عکاسی از این باغ راهی سیرجان می‌شوند.
طریقه آویزان کردن سنگ ها
برای آویزان کردن سنگ، درویش خان چاله هایی در زمین خشک حفر کرده است، سپس درختان خشکیده را در این چاله ها کاشته و بعد از اتمام کاشت شروع به آویزان کردن سنگ هایی از شاخه های درختان کرده است. در نهایت در باغ ۱۰۰۰ متری، ۱۸۰ درخت با سنگ هایی به جای میوه وجود دارد که حس غریب و هولناکی به این باغ داده است، اما خود درویش خان از این کار احساس رضایت و خشنودی می کرد. البته به جز سنگ، چیزهای دیگری مانند لاستیک های پنچر شده، آینه های شکسته، فنر و هر چیز دیگری که به نظر می رسد از درختان آویزان کرده است.
در باغ سنگی سیرجان، موارد عجیب و غریب متعددی دیگر نیز به چشم می‌خورد. از جمله این موارد عجیب می‌توان به سوراخ سنگ‌ها و وزن سنگین سنگ‌ها اشاره کرد. برخی از این سنگ‌ها چنان بزرگ‌اند که امکان جابجایی آن توسط یک فرد دور از ذهن است. هم‌چنین سنگ‌ها با چنان مهارتی سوراخ شده‌اند که انگار با دستگاه این کار انجام شده باشد. به طور قطع می‌توان گفت درویش خان اسفندیارپور با مهارت و تکنیک‌های ویژه‌ای اقدام به برپایی این باغ کرده، تکنیک‌هایی که البته با خود به گور برده. گفتنی است زمانی که بعد از مرگ او یکی از درخت‌ها فرو ریخت، چند مرد به زحمت توانستند این درخت را برپا کنند.
درختان سنگی هرکدام نمود چه هستند؟
از آنجا که باغ سنگی در طی سالیان دراز ساخته شده، احتمالا هرکدام از درختان معنای خاصی برای درویش خان اسفندیارپور داشته است. مثلا در زمان سربازی نوه‌اش سنگی که نشان دهنده سر تراشیده بوده را به درختی آویزان کرد و هرکدام از درختان دیگر خودشان نماینده مفهومی خاص بودند. درویش خان در سن ۹۰ سالگی در سال ۱۳۸۶ در باغ سنگی جان باخت و در همان باغ به خاک سپرده شد. درست است که باغ سنگی مورد توجه مردم جهان قرار گرفت اما بی توجهی مسئولین به آن، این باغ را در معرض خطر جدی قرار داده است.
فیلم باغ سنگی
جالب است بدانید زندگی درویش خان دوبار به صورت فیلم درآمد و فردی به نام پرویز کیمیاوی این فیلم‌ها را کارگردانی کرد. نخستین فیلم در سال ۱۳۵۵ ساخته شد که خود درویش خان و خانواده‌ی او بازیگران این فیلم بودند. فیلم باغ سنگی در زمان خود به شهرت قابل توجهی رسید و پس از نمایش در جشنواره‌های داخلی و خارجی، جایزه خرس نقره‌ای برلین را از آن خود کرد. ۲۳ سال بعد، در سال ۱۳۷۳، فیلم دوم توسط همین کارگردان منتشر شد که در واقع مستندی از باغ سنگی را به نمایش گذاشت. نام این مستند پیرمرد و باغ سنگی بود. بعد از انتشار این مستند مسئولین، استانداری و میراث فرهنگی برای حراصت از باغ سنگی قول هایی دادند.
خوشبختانه برای بازدید از باغ سنگی سیرجان می توانید شبانه روزی و در هر ساعتی که بخواهید مراجعه کنید و البته که برای بازدید نیز نیازی به پرداخت هزینه ندارید و دیدن این باغ زیبا که اطراف آن را بیابان فرا گرفته و حس دلهره آوری به انسان دست می دهد به صورت رایگان است.
